در حال بارگذاری ...
به بهانه آغازین روز برگزاری اولین جشنواره بین المللی جیگی جیگی:

قصه مطرب دوره گردی که از فرش به عرش رسید

ایران تئاتر- علی رحیمی: هنرمندان مشهدی با مزین نمودن عنوان اولین جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی کشور به نام جیگی جیگی ثابت کردند که که از فرش به عرش رسیدن آنقدرها هم بی حساب و کتاب نیست.

اولین جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی جیگی جیگی از امروز در مشهد برگزار می شود. جشنواره ای که عنوان آن اگرچه برای خیلی از مردم ایران زمین و حتی هنرمندان این خطه غریب است اما برای مردم مشهد که روزگاری را با آواز او از خواب بر می خواستند و با ضرب دستانش شاد می شدند، مملو از خاطرات به یادماندنی و شورانگیز است.

 

جیگی جیگی کیست؟

«جیگی جیگی» یا همان «جیگی جیگی، ننه خانم» شهرت نوازده دوره گردی در محله نوغان مشهد است که اگرچه هیچ وقت، هیچ یک از هم محلی ها نام واقعی او را ندانست اما کمترین کسی را می توان نام برد که دهه 30 را دیده باشد اما پای مجلس او ننشسته باشد.

مردی با قامتی متوسط، شانه های پهن، صورتی استخوانی، موهای بلند خرمایی رنگ و البسه ای شبیه جامه جنوب خراسانی ها با کلاهی که دم روباهی حمایل آن بود و تنها وظیفه خود را شاد کردن مردم بدون کوچکترین توقعی، می دانست.

هر روز صبح از آلونک محقر خود در کانال انتهای کوچه نوغان حوالی نزدیک دبیرستان حاج تقی آقا بزرگ امروزی بیرون می آمد، رو به حرم مطهر آقا امام رضا(ع) سلامی می کرد و با تنبکی که در بغل داشت ضربی می گرفت و آوازی سر می داد. آوازی شاه بیت آنها هنوز هم در اذهان بسیاری به یادگار مانده است:

جیگی جیگی ننه خانم

بیا بشین روی زانوم

روی زانوم سنجد داره

کمی بخور قوت داره

 

جیگی جیگی ننه خانم

بیا بشین روی زانوم

تو با لخنه نیمکت دره

نومزد بازی لذت دره

 

جیگی جیگی ننه خانم

درد دلت مو می دونم

بیا بریم وکیل اباد

وکیل آباد تختی دره

پتختی و مطبخی دره

 

و...

با صدای آواز جیگی جیگی، مردم دور او جمع می شدند و معرکه گیری با چهارپایه ای که چند عروسک روی آن با نخ به انگشتان دستش وصل شده بودند و ساز و آوازهای شاد و هیجان آور آغاز می شد.

 

چرا جیگی جیگی ماندگار شد

جیگی جیگی یک مطرب دوره گرد ژولیده بود که گسترده نام آوری اش از مردم محله نوغان و با کمی اغماض مشهد بیشتر نمی رفت و بی شک زیادند از این دست دوره گردهایی که با نسیمی می آیند، با بادی روزگار در می نوردند و در آخر با طوفانی کنده می شوند. اما راز ماندگاری جیگی جیگی چیست؟

آیا می توان اعتبار جیگی جیگی را به آوازی که می خواند، به سازی که می زد و یا حتی عروسکی که می رقصاند پیوند داد؟

از برآیند روایاتی که از نسلهای گذشته به ارث رسیده و  نقلهای پیرمردان و پیرزنانی که خود او رادیده اند، دو عامل باعث زنده ماندن نام جیگی جیگی ننه خانم شده است:

اولین عامل حسن ادب و احترامی است که نسبت به شعایر عرفی و دینی و نمادهای مذهبی دارد. کسانی که هنوز خاطرات حضور وی را به یاد دارند، متفق القول بر این موضوع تاکید دارند که او در گذر از هر کوچه که دسترسی و رویت گنبد و بارگاه حضرت ثامن الحجج(ع) به سادگی میسر بود؛ بلافاصله تنبکش را به نشانه احترام و ادب، بر پشت و یا زیر لباس پنهان می کرد و پس از  اطمینان از محو شدن چشم انداز گنبد، آوازه خوانی و تنبک زنی را شروع  می کرد.

ضمن آنکه مجالس جیگی جیگی در ماه های محرم و صفر  به احترام سوگواران حسینی  تعطیل بود.

دومین عامل اعتبار بخشی جیگی جیگی به واسطه تولید شادی عمومی بدون چشم داشت، در روزگاری است که سرمایه بر تمام ارکان زندگی سایه گسترانیده و در دل خود مفاهیمی همچون دگرخواهی و ایثار را مستتر کرده است.

این دو عامل در کنار بی شیله پیلگی، بی ریایی، آرامش خاطر و ... او همواره برای مردم مشهد مملو از خاطرات شیرین است.

 

از فرش به عرش

جیگی جیگی اگرچه در دوران زندگی مزد تلاش بی وقفه خود در شاد کردن مردم را نگرفت اما قصه درگذشت او همواره نقل مجالس بوده و هست. موضوعی که شاید اصلی ترین دلیل شهرت او بر پایه آن جان می گیرد.

آنگونه که ریش سفیدان مشهدی نقل می کنند، جیگی جیگی چند روزی در محله دیده نشد و همین موضوع عده ای را به سمت آلونک او کشاند و آخرین دیدارها در کنار منزل محقر او تازه شد. وفاتی غریبانه و به دور از هیاهو که انگار معمایی در خود نهفته داشت.

مردم محله او را به غسالخانه شهر بردند تا روز بعد در قبرستان گلشور دفن نمایند. همزمان با انتقال جسد جیگی جیگی به سردخانه، جنازه یکی از  تجار یا به قولی دیگر یکی از افسران معروف آن زمان مشهد نیز  برای نگهداری شبانه به  غسالخانه منتقل می شود.

صبح روز بعد کارگران شهرداری جنازه جیگی جیگی را برداشته و برای دفن به قبرستان عمومی شهر می برند و چون آشنایی نداشت، مراسم کفن و دفن غریبانه و به سرعت انجام می شود.

از سویی دیگر خویشان تاجر معروف با خیلی از جمعیت مغموم پس از انجام مراسم خداحافظی جنازه با منزل و انتقال وی به حرم مطهر برای گذاشتن او در آرامگاه ابدی از پیش خریداری شده در کنج ایوان طلا، به منظور وداع آخر کفن را از روی صورت او پس می زنند اما با صحنه ای غیر قابل باور روبرو می شوند. جنازه ای که با آن تشریفات تا حرم مطهر بدرقه شده، جنازه «جیگی جیگی ننه خانم» بود.

اقوام مضطرب ابتدا به گلشور مراجعه می کنند و وقتی خبر دفن  پدر خود را می شنوند؛ تنها راه را گرفتن مجوز نبش قبر از مراجع تقلید حاضر در مشهد می یابند. هرچند آیات عظام سبزواری و میلانی با خواسته آنان مخالفت کرده و اذعان می دارند: دفن  جیگی جیگی در حرم خواست خدا و امام رضا(ع) بوده است.

و بدین گونه این مطرب دوره گرد بی چیز و بی کس، به پاس همه انسانیتش، برای همیشه در ایوان شمالی صحن انقلاب «ایوان عباسی»، ساکن شد.

ارزش یک عمر تلاش بی منت جیگی جیگی به همین جا ختم نشد و بعد از نیم قرن مردم مشهد به افتخار این نام ماندنی، اولین جشنواره بین المللی عروسکی کشور را به نام او مزین کردند تا ثابت شود که از فرش به عرش رسیدن آنقدرها هم بی حساب و کتاب نیست.

 

 

 




مطالب مرتبط

گفت‌وگو با کارگردان نمایش «رومئو ژولیت و چند کاراکتر دیگر»

میثم عبدی: نوشتن نمایشنامه به‌صورت گروهی، تجربه‌ای لذت‌بخش بود
گفت‌وگو با کارگردان نمایش «رومئو ژولیت و چند کاراکتر دیگر»

میثم عبدی: نوشتن نمایشنامه به‌صورت گروهی، تجربه‌ای لذت‌بخش بود

میثم عبدی، کارگردان نمایش «رومئو ژولیت و چند کاراکتر دیگر» می‌گوید تجربه نوشتن نمایشنامه به‌صورت تیمی برای او خیلی جذاب و دلنشین بوده است.

|

شکرخدا گودرزی برای روز جهانی تئاتر نوشت

تئاتر دیالوگی در جستجوی کمال مطلوب برای استعلای جامعه
شکرخدا گودرزی برای روز جهانی تئاتر نوشت

تئاتر دیالوگی در جستجوی کمال مطلوب برای استعلای جامعه

شکرخدا گودرزی در یادداشتی به مناسبت روز ملی هنرهای نمایشی، تئاتر را دیالوگی معرفی کرد برای این که وضعیت را از آنچه که اکنون هست به جلو ببرد و در جستجوی کمال مطلوب و روابط انسانی برای استعلای جامعه باشد.

|

تازه‌ترین نمایشنامه حسین کیانی در راه اجرا

«مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز» به تالار مولوی خواهد آمد
تازه‌ترین نمایشنامه حسین کیانی در راه اجرا

«مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز» به تالار مولوی خواهد آمد

نمایش «مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز»، نوشته حسین کیانی، به کارگردانی کارن کیانی و بازی بهروز پناهنده، از پانزدهم فروردین ۱۴۰۳ در سالن کوچک تالار مولوی، روی صحنه خواهد رفت. 

|

گفت‌وگو با عزت‌الله رمضانی‌فر، بازیگر پیشکسوت

تماشاخانه سنگلج، می‌‌تواند بهشت تئاتر ملی شود
گفت‌وگو با عزت‌الله رمضانی‌فر، بازیگر پیشکسوت

تماشاخانه سنگلج، می‌‌تواند بهشت تئاتر ملی شود

عزت‌الله رمضانی‌فر، بازیگر پیشکسوت می‌گوید با برنامه‌ریزی و مدیریت درست و اختصاص بودجه مناسب، می‌توان تماشاخانه سنگلج را به بهشت تئاتر ملی ایران تبدیل کرد.

|

پیام رییس پردیس تئاتر تهران به مناسب روز ملی هنرهای نمایشی

تئاتر، هنر ارتباط اصیل انسانی است
پیام رییس پردیس تئاتر تهران به مناسب روز ملی هنرهای نمایشی

تئاتر، هنر ارتباط اصیل انسانی است

امین اشرفی، مدیر خانه نمایش سازمان فرهنگی هنری شهرداری به تئاتر را هنر ارتباط انسانی مبتنی بر نیاز بشر دانست و روز جهانی تئاتر و روز ملی هنرهای نمایشی را به هنرمندان نمایشی و علاقه‌مندان این هنر تبریک گفت.

|

نظرات کاربران