یادداشتی بر جایگاه مرگ تلهتئاتر در تلویزیون
تلاش برای هیچ
ایران تئاتر_داریوش نصیری:گویی هماکنون، بیش از هر زمانی ضرورت تعامل تئاتر با رسانههای دیداری وجود دارد.
دو مقوله اصلی در تئاتر ایران وجود دارد که به شدت قابل بحث است. نخست بررسی پیشینهای از تئاتر به شمار میرود که در یک سیر پرفراز و فرود و در ژانرهای دیگر تبلور یافته و در نتیجه باعث اعتلای هنر بازیگری در ژانرها بوده است. مثال روشن و شفاف این گفته، حضور بازیگران نسل قدیم و نسلهای بعدی تئاتر در تلویزیون یا سینماست. بیشک میتوان بازیگری سینما و تلویزیون را مدیون حضور اینگونه اشخاص دانست. در دل همین مدیومهای ارتباطی و رسانهای نیز، ژانرهای دیگری قابلاشاره است که نمونهاش تلهتئاتر است.
بنابر گفتههای یک صاحبنظر تئاتری، در شیوهای از نمایش میتوان چهرهپردازی، دماغهای مصنوعی، شکمهای ساختگی فربه و هر آنچه را که بازیگر بعد از نمایش دراتاق انتظار یا رختکن میگذارد، حذف کرد! در عوض اگر بازیگر رودرروی تماشاگر و تنها با تکیه بر ویژگیهای عینی و به گونهای بیرنگ و لعاب ظاهر شود، قادر است از شخصیتی به شخصیت دیگر، از قالبی به قالب دیگر و از سایهای به سایهای دیگر تبدیل شود.
در عین حال، وجهه تئاتری او در چنین شرایطی بالا میرود. بنابراین طرز تلقی، گریم و چهرهپردازی که روی صورت بازیگر انجام میشود، تنها یک فریب است، زیرا به هم ریختن ترکیب ثابت چهره، فقط توسط عضلات صورت و حس بازیگر دگرگونی و استحاله را در چهره او ایجاد میکند.
پس از چنین تفسیری ما میتوانیم به همان ابتدای بحث یکم خود برگردیم. ما بازی سنگین و تئاتری را به تلویزیون و سینما بردیم، مقداری از چاشنی اغراق آن را گرفتیم و تبدیل به یک توسعه کردیم. این حرکت شاید شیوهای از فاکتورگیری از بازی محض تئاتری بود. به گونهای که بسیاری از اضافات به دلیل سرعت دوربین،کاتهای متوالی و خلاصهسازی زمان واقعی به زمان دراماتیک کنار رفتند. از اینرو، آنچه از چنین بازیهایی دیدهایم، اوج و اعتلای هنر بازیگری، افزودن بر سرعت آن در فضایی متفاوت با صحنه و تکیه و تأکید بر استفاده از وقت و زمان در پرداختن به خلاقیت است.
گویی هماکنون، بیش از هر زمانی ضرورت تعامل تئاتر با رسانههای دیداری وجود دارد. قطعاً در رأس این رسانهها سینما و تلویزیون قرار دارند. با اینحال تعامل بین تئاتر و تلویزیون محوریتر باید در اولویت نخست قرارگیرد. بحث بر سر حضور بازیگران تئاتر در یک سریال تلویزیونی یا تلهفیلم نیست! اتفاقاً در چنین مواردی باید حساسیت و نگاه حرفهای حاکم باشد، زیرا بازیگری که در تئاتر ساخته میشود، جزو سرمایههای صحنه است اما با رفتن او به یک رسانه دیگر، باید سرمایهای را جایگزین آن کرد اما بحث تلهتئاتر بیش از هر فعالیتی مورد توجه است. تلهتئاتر در مرز تئاتر و تلویزیون قرار دارد.کیفیتهای دو مدیوم رسانهای و ارتباطی را به خدمت میگیرد و به این شکل از قابلیتهای بالایی برخوردار است. اصل بازی سنگین و دراماتیک تئاتر در تناسب با سرعت سینما،کاتهای متوالی، استفادههای ثانیهای از ویژگیهای میمیک چهره، ساخت و پرداخت احساس و واکنشهای موقعیتی متناسب نیست.