روز جهانی تئاتر با قرائت پیام آرین منوشکین برگزار شد

علی رضا بهنام: آیین بزرگداشت روز جهانی تئاتر 31 مارس 2005 برابر با 11 فروردین ماه 1384 با مشارکت یونسکو و تئاتر خورشید به مدیریت آرین منوشکین برگزار شد.
در این برنامه که توسط مانفرد بلهارز رئیس انستیتوی جهانی تئاتر مدیر هنری هیسچس استاتس تئاتر ویسبادن آلمان و در حضور رژار مورتار مدیر اپرای ملی پاریس برگزار شد. به طور همزمان روز جهانی تئاتر و روز جهانی موفقیت گرامی داشته شد.
سپس برابر سنت همه ساله‌ی این مراسم مدال پیکاسو به آرین منوشکین اهدا شد و این کارگردان برجسته فرانسوی که امسال چهلمین سال افتتاح تئاتر خورشید را جشن می‌گیرد پیام خود را به مناسبت برگزاری این دوره از مراسم روز جهانی تئاتر برای حضار قرائت کرد.
در ادامه مراسم میزگردی با عنوان”درباره‌ی تئاتر خورشید ـ تئاتر و جهان“ به مدیریت ژرار مورتار و با حضور بئاتریس پیکون والین مدیر واحد تحقیقات CNRS و آرین منوشکین برگزار شد.
آرین منوشکین که به دعوت انستیتوی جهانی تئاتر پیام امسال این واقعه جهانی را قرائت کرد چهل سال پیش در سال 1964 با همراهی همشاگردی‌هایش در دانشگاه تئاتر، شرکتی با نام تئاتر خورشید (Theater du Soleil) تاسیس کرد، نامی که حکایت از ارزش بالای هنر تئاتر نزد منوشکین و دوستانش داشت. این گروه هنری به عنوان نخستین فعالیت حرفه‌ای خود اجرایی از نمایشنامه آداموف که براساس”بورگیس کوچک” اثر گورکی نوشته شده بود را در تئاتر موفتار روی صحنه برد.
دومین اثر این گروه اجرایی بر اساس رمان”ناخدا فراکاس” اثر تئوفیل گوتیه بود که توسط یکی از اعضای گروه، فیلیپ لئونارد، به صورت نمایشنامه تنظیم شد و نمایان‌گر رویکرد بی‌بدیل این گروه به گوشه‌هایی کمتر دیده شده در تئاتر فرانسه بود. این اجرا از کنار هم چیده شدن بخش‌های انتخابی کار آنها و با همراهی بداهه‌سازی فراوان پدید آمده بود. با همه این احوال و با وجود این که همه اعضای گروه توصیه‌های سودمندی کرده بودند و اثر نهایی از محصول تخیل جمعی شکل گرفته بود، هویت تئاتر خورشید به شکل فزاینده‌ای با شخصیت آرین منوشکین که گروه را هدایت و رهبری کرد، پیوند خورد.
دو هدف اصلی تئاتر خورشید عبارتند از: پژوهش در شکل‌های اجرایی تئاتر و خلق هنری شاعرانه که مخصوص به صحنه است و حقیقت انسانی، اجتماعی و سیاسی نمایش را آشکار می‌سازد. تئاتر خورشید سپس” 1789” را دربا‌ره‌ی انقلاب کبیر فرانسه به صحنه برد که در فضای باز اجرا شد و انقلابی در اجرای نمایش محسوب می‌شد. همین نمایش موجب شد تا گروه و به خصوص خود منوشکین خود را بیش از پیش با مقوله‌های آزادی و بی‌عدالتی‌ درگیر سازد بدون آن که به ورطه‌ی داوری‌های متعصبانه فرو افتد.
امسال همزمان با چهلمین سالگرد تشکیل گروه تئاتر خورشید فیلمی تهیه شد با عنوان «طبل‌ها روی پل» که در جریان آن یکی از اجراهای قدیمی گروه با همین نام در مکان‌های اصلی و با همان شکل عروسکی که توسط «هلن سیسو» طراحی شده بود فیلمبرداری شده و در مراسم روز جهانی تئاتر به نمایش گذاشته شد.
مراسم روز جهانی تئاتر نخست در سال 1961 در هلسینکی بنیان گذاشته شد و به سرعت از سوی تئاتری‌های دنیا مورد استقبال قرار گرفت. از آن روزگار تا به حال همه ساله در 27 مارس که روز افتتاح ”تئاتر ملت‌ها” در سال 1963 در شهر پاریس است این مناسبت توسط مراکز ITI در تمام کشورهای جهان گرامی داشته می‌شود.
بنا بر سنتی که از نخستین برنامه روز جهانی تئاتر که به طور گسترده در چند کشور در سال 1962 برگزار شد معمول است، هر سال یکی از هنرمندان تئاتر پیامی به این مناسبت برای تئاتری‌های جهان می‌فرستد که به تمام زبان‌ها ترجمه شده و در مراسم ملی هر کشور خوانده می‌شود. اولین پیام به این شکل را ژان کوکتو نوشت و در میان بقیه نویسندگان این پیام می توان به نام‌هایی چون ژان لویی‌بارو، لارنس اولیویه، پیتر بروک، اوژن یونسکو، گیریش کارناد، آرتور میلر، پابلو نرودا و هلنه وایگل اشاره کرد که در طول 4 دهه‌ی گذشته آن را برای مراسم روز جهانی تئاتر قرائت کرده‌اند.
روز جهانی تئاتر در کشور ما، ایران، نیز چند سالی است که با مشارکت مرکز هنرهای نمایشی، خانه تئاتر و ITI ایران برگزار می‌شود اما به دلیل تقارن زمان اصلی آن با تعطیلات نوروز برگزاری آن معمولاً با تاخیر همراه است.