فیلمسازان مطرح ما در زمینه نمایشنامه نویسی به طور عملی صاحب تجربه بودهاند. نمونهاش بهرام بیضایی که یکی از بهترین نمایشنامه نویسان ایران معاصر است. علی حاتمی که چندین نمایشنامه موزیکال نوشته و بعضی از آنها هنوز هم مورد استناد اهل تئاتر و حتی نمایشنامه نویسان کشورمان هستند.
فیلمسازان مطرح ما در زمینه نمایشنامه نویسی به طور عملی صاحب تجربه بودهاند. نمونهاش بهرام بیضایی که یکی از بهترین نمایشنامه نویسان ایران معاصر است. علی حاتمی که چندین نمایشنامه موزیکال نوشته و بعضی از آنها هنوز هم مورد استناد اهل تئاتر و حتی نمایشنامه نویسان کشورمان هستند.
رضا آشفته:
راهنمای عملی نمایشنامه نویسی همراه با 139 تمرین کاربردی نوشته نوئل گریک و ترجمهی مصطفی امینی، از آن دست کتابهایی است که خیلی زودتر از اینها باید برای ترویج و آموزش عملی نمایشنامه نویسی در کشورمان ترجمه و منتشر میشد.
همان گونه که در یکی دو دهه اخیر کتابهای مرتبط با فیلمنامه نویسی در کشورمان بسیار تالیف و ترجمه شده است، و این امر به افزایش فیلمنامه نویسی و آموزش صحیح آن منجر شده است. چنین روندی باید در زمینه نمایشنامه نویسی اتفاق میافتاد که تاکنون در این مورد کاملا کوتاهی شده است. حتی نمایشنامه نویسی میتواند به عنوان مقدمه و پایه فیلمنامه نویسی مطرح شود که چشمپوشی از آن خواه ناخواه فیلمنامه نویسی ما را هم دچار مشکلاتی میکند. بسیاری از فیلمنامه نویسان و فیلمسازان مطرح ما در زمینه نمایشنامه نویسی به طور عملی صاحب تجربه بودهاند. نمونهاش بهرام بیضایی که یکی از بهترین نمایشنامه نویسان ایران معاصر است. علی حاتمی که چندین نمایشنامه موزیکال نوشته و بعضی از آنها هنوز هم مورد استناد اهل تئاتر و حتی نمایشنامه نویسان کشورمان هستند. محسن مخملباف که نوشتن را با نمایشنامه نویسی و قصهنویسی آغاز کرد و پس از آن به طور جدیتر به مقوله سینما و فیلمنامه نویسی پرداخت. از میان نسل جوان هم میتوان به اصغرفرهادی اشاره کرد که پس از نمایشنامه نویسی به تلویزیون و پس از آن به سینما وارد شد و در این موارد هم موفقیتهای چشمگیری را به دست آورد.
در مقدمه کتاب راهنمای عملی نمایشنامه نویسی درباره اینکه این کتاب برای چه کسانی مناسب است، آمده است: این کتاب تمام افراد و گروههایی را درنظر دارد که با کلمه به عنوان بخشی از بسط اجرای زنده درگیر هستند.
در ادامه نوئل گریک درباره نحوه استفاده از این کتاب توضیح میدهد: کتاب در نه فصل تنظیم شده است، فصل یک، مجموعهای از تمرینها را برای نویسندگانی که نخستین بار است مینویسد پیشنهاد میکند تا نظر آنها را به عناصر بنیادی نوشتن نمایشنامه جلب کند، یا برای گروهها تمرینهایی را پیشنهاد میکند تا به طور گروهی مواد لازم را برای شروع خلق کنند. فصلهای بعد با جزئیات به جنبهای از فن نمایشنامه نویسی میپردازند: خلق شخصیت، ساختار نمایشنامه و ... بعضی از این تمرینها، جذابیتی خاص برای نمایشنامه نویسان یا گروههای نویسندگی خلاق خواهد داشت. اما اغلب آنها نیز در فرآیند ابداعی گروهی یا یک کار جمعی استفاده خواهند شد. فصل پایانی مدلهایی از مثالها را برای یک کار ابداعی بزرگ یا نمایشنامه گروهی نوشته شده ارائه میکند. ضمیمه "ب" شامل یادداشتهایی برای اساتید و هدایت کنندگان گروههاست.
زیبایی کتاب هم در اینجاست که به ازای هر مورد درسی، چند نمونه و بعد تمرین ارائه میشود، به عبارت دیگر همه سرفصلها با هدف تبدیل شدن به یک جریان عملی ارائه میشود که در نهایت ذوق و شوق افراد را برای فرا گرفتن فن نمایشنامه نویسی تحریک میکند. کسی که با هدف فراگرفتن نمایشنامه نویسی، به تمام موارد ذکر شده درکتاب راهنمای عملی نمایشنامه نویسی توجه نشان دهد، مطمئنا از پس خلق و ارائه یک اثر نمایشی برخواهد آمد و تمرین کردن پیوسته در دراز مدت از این فرد، یک نمایشنامه نویس برجسته و صاحب سبک خواهد ساخت. البته این راه به قول ویلیام فاکنر عرق ریزان روح میخواهد، و به همین دلیل کمتر کسی از عهده نوشتن و به دنبال آن خوب نوشتن بر خواهد آمد. نوشتن سماجت و مقاومتی میخواهد که کمتر آدمی از چنین امتیازی برخودار است، و حتی آنان که به این نتیجه قطعی میرسند که میتوانند بنویسند، و میتوانند تبدیل به یک نویسسنده سرشناس و حتی نویسندهای خلاق و صاحب سبک بشوند اما خیلی زود خود را از گردونه نویسندگان بیرون میکشند. شاید حال وحوصلهای عرق ریزان روح را نداشته باشند و به دنبال حرفهای میروند که زودتر از اینها به جواب برسد. یعنی حرفهای پولسازتر!!
حالا در ادامه این گزارش توجه شما را به نمونهای از تمرینهای کتاب "راهنمای عملی نمایشنامه نویسی" جلب میکنیم، تا بهتر در مورد کاربردی شدن مفاهیم و دستورالعملها آشنا شویم.
تمرین 81: یک مقدمه
شرکت کنندگان: تمام گروها، فردی
1-داستان خبریای در روزنامه پیدا کنید.
2-تصور کنید که میخواهید نمایشنامهی کاملی بر اساس داستان بنویسید.
3-مقدمهای بنویسید که در آن، مثل مقدمهی رومئو و ژولیت، کلیات تمام داستان را ارائه کرده باشید، مقدمهای که در آن، آنچه برای شخصیتها اتفاق افتاده ارائه شده باشد، نه اینکه چطور آن چیز اتفاق خواهد افتاد.
اهمیت کتاب:
در سایت آمازون که از سایتهای مشهور و معتبر در فروش کتاب از طریق اینترنت است، درباره کتاب "راهنمای عملی نمایشنامه نویسی" یادداشتی نوشته شده که در بخشی از آن میخوانیم: "چه چیز باعث میشود یک داستان کارکرد داشته باشد؟ این کتاب راهنمایی عملی برای خلق متن متناسب با اجرای زنده را ارائه میکند، و شامل تمرینهای بسیار زیادی برای افراد و گروههایی است که دستاندرکاران ساخت تئاترند. از این کتاب میتوان به شکلهای مختلفی استفاده کرد. به عنوان یک راهنمای قدم به قدم برای خلق یک نمایشنامه شخصی، به عنوان مرجعی سودمند برای یک مدرس یا رهبر ورکشاپ، یا به عنوان عامل برانگیزاننده برای نمایشنامه نویسی گروهی. این کتاب حاصل سی سال تجربهی نوئل گریک به عنوان نمایشنامه نویسی، بازیگر، کارگردان و مدرس است که هند بوکی ایدهآل برای هر کسی که علاقهمند به نمایشنامه نویسی است، محسوب میشود. برای هر کسی که سرانجام متقاعده شده داستانی خلق کند و روی صحنه به آن جان ببخشد.
در پایان به فصل اصلی کتاب، دو ضمیمه برای تکمیل آموزههای متن آمده است. ضمیمه الف، تطبیق تمرین با بافت و ضمیمه ب: هدایت فرآیند که شامل کار با معلمان، کار کردن به عنوان یک گروه، شیوهای برای واکنش سازمان یافته و فاش کردن خود است.
این کتاب توسط نشر افراز که درزمینه نشر نمایشنامه و کتابهای تئوریک تئاتری فعالیت میکند، روزهای اخیر به قیمت 4500 تومان با ویرایش اعظم کیان افراز منتشر شده است.