روزی نهال تئاتر مقاومت از دیوارها بیرون خواهد زد

به گزارش ایران تئاتر دکتر اسماعیل شفیعی که عصر دیروز در نشستی با "عنوان چشم انداز تئاتر مقاومت در آینده" سخن می گفت

 ابتدا با استقبال از این که در مورد تئاتر مقاومت آینده پژوهی صورت بگیرد گفت: ما در آینده پژوهی وضع موجود را می سنجیم و حالت ایده آل را در آینده متصور می شویم. این امر باعث می شود تا بدانیم چه انتظاراتی از پدیده ای که درباره آن آینده پژوهی می کنیم داریم. پیش فرض هایی که برای آینده مقاومت می شود متصور شد همه حالات است؛ از حذف تئاتر مقاومت گرفته تا اوج گیری و شکوفایی آن. وی افزود: نکته مهم این است که آینده رخ دادنی و قطعی است، اگر ما بنشینم دست در جیب تنها نظاره گر باشیم هم اتفاقات راه خودشان را می روند. در موقعیت های اجتماعی کسانی که در شکل گیری آینده دخیل نیستند باید توسط دستگاههای اجتماعی توبیخ شوند. باورهایی همچون چو فردا شود فکر فردا کنیم یا سیب را به هوا بیاندازی هزار چرخ می خورد در مبحث آینده پژوهی جایی ندارد. آینده از آن اجتماع است و به هیچ دستگاه سیاسی، اقتصادی یا حکومتی تعلق ندارد.

وی با ادامه بحث نظری خود درباره آینده پژوهی گفت: هدف ما در آینده پژوهی این است آینده های ممکن را که نزدیک به آینده مطلوب و دلخواه ما هست را امکان پذیر کنیم.

شفیعی در ادامه با بسط مبحث آینده پژوهی به شناخت موقعیت موجود تئاتر مقاومت اشاره کرد و گفت: شناخت وضعیت حال تئاتر مقاومت بسیار سخت شده زیرا همانطور که دوستان اشاره کردند مفهوم تئاتر مقاومت و دفاع مقدس جزو مباحث چالش برانگیز ما شده است. از نگاه من بحث تئاتر دفاع مقدس و مقاومت جداست و به همین ترتیب تئاتر مقاومت و تئاتر دینی نیز با هم تفاوت دارند. در تقسیم بندی آنها مرزهای روشنی برای من وجود دارد.  اما برخی از دوستان معتقدند تئاتر مقاومت تئاتر دفاع مقدس را شامل می شود و در  ادامه همه آنها در زیر چتر بزرگ تری به نام تئاتر دینی قرار می گیرند. این تقسیم بندی زمانی رخ می دهد که ما دفاع مقدس را امری مستمر بدانیم نه رویدادی تاریخی!

وی افزود: زمانی ما می توانیم سراغ آینده برویم که زمان حال را خوب بشناسیم. شناخت وضعیت حال سخت است. تعدد نظرات اکنون اجازه نمی دهد ما وضعیت موجود تئاتر دفاع مقدس و تئاتر مقاومت مشکل است.

 

خطر سیاست زدگی

وی با اشاره به سابقه کاری خود در در حوزه دفاع مقدس گفت: نگاه ما به آن حوزه متفاوت بود تا زمانی که سیاست مداران وارد آن شدند و تعیین کننده تعریف تئاتر دفاع مقدس سیاست مدارها شدند. آنها تابع شرایط سیاسی کشور هر روز تعریفی جدید ارائه می دادند و اشتباه آنها این بود که از بیرون این پدیده فرهنگی هنری به آن نگاه کردند و چیزهایی را به صورت آرزو به آن اضافه کردند. این تئاتر دفاع مقدس نیست که تغییر کرده بلکه تعریف هایی که از آن می شود دچار تغییرات شده است. امروز هم اگر بخواهیم آینده پژوهی کنیم باید بدانیم آن را بر اساس کدام تعریف ارائه می دهیم. ما باید تعریف را مشخص کنیم و بر اساس آن پژوهشی را انجام دهیم. وی با اشاره به تخصصی بودن و بی طرف بودن چنین پژوهش هایی گفت: این تحقیقات باید توسط کارشناسان و افرادی غیر از مدیران تئاتر مقاومت و کارکنان آنها انجام شود زیرا در این حوزه های اداری ما هیچ وقت نمی توانیم واقعیت های موجود را ببینیم. ما زمانی که خودمان در آن حوزه فعال هستیم به شدت جهت گیرانه عمل می کنیم.

شفیعی افزود: ما باید  آرمانهایی که قرار است به سمت آنها حرکت کنیم مشخص کنیم. این آرمانها را چه کسی مشخص می کند؟ وازرت ارشاد؟ اداره کل هنرهای نمایشی؟ فرهنگ و خرد جمعی اجتماع؟ دانشگاه ها؟

وی با تاکید بر جلوگیری از سیاست زدگی در بحث تئاتر دفاع مقدس افزود: اگر آن بخش اجرایی و بازوی حوزه فرهنگ دفاع مقدس ببینیم آن زمان آرمانهایش مشخص تر و معلوم تر می شود. به نظر من باید این دو چالش را قبل از هر اقدامی حل کنیم.

 

محدود شدن فرهنگ دفاع مقدس

شفیعی با اشاره به فرهنگ دفاع مقدس و شعار "بسیجی شهید جبه و مظلوم شهر" در زمان جنگ گفت: این شعار نشان می دهد در همان زمان جنگ نیز فرهنگ دفاع مقدس نتوانست از جبهه ها به داخل شهر بیاید بلکه به عنوان یک خرده فرهنگ هویت پیدا کرد. صدام با جمعیت 11 میلیونی عراق آن زمان به کشور ما با جمعیت 36 میلیون حمله نظامی کرد، ما زمانی که جنگ شروع شد5 لشگر داشتیم و او 8 لشگر. در پایان جنگ او 36 لشگر داشت و ما 25 لشگر. این یعنی صدام توانسته بود حتی تراکتور هایش را هم برای جنگ سازمان دهی کند! وی افزود: این در حالی بود که بسیجی های ما تازه وقتی به از جنگ به شهر برمی گشتند مشکلاتشان آغاز می شد، روزنامه ها پر بود از داستان های مستاجرهایی که اساسشان توسط مالک به علت پرداخت نکردن اجاره به خیابان ریخته شده بود. این نشان می دهد در زمان جنگ نیز فرهنگ دفاع مقدس همه گیر نبود!

وی با اشاره به خرده فرهنگ بودن تئاتر مقاومت و دفاع مقدس افزود: جلوی فرهنگ ها را نمی شود گرفت اما خرده فرهنگ ها توسط افراد با نفوذ و قدرتمند یا نهاد ها می تواند حرکتشان کند یا برای دوره ای متوقف شود. سیاست مدارها توانستند دیوار کوچکی دور تئاتر دفاع مقدس بکشند و رشدش را محدود کنند اما روزی این نهال از دیوارها بیرون خواهد زد.

دکتر شفیعی افزود: اگر ما نقشه راه مشخص کنیم تکلیف همه روشن می شود. توجه ضمنی وجود دارد اما توجه جدی نداریم.  ما باید درک کنیم کجای این موضوع جای فداکاری من خالی است و پای آن بایستیم. من معتقدم ایده تئاتر مقاومت کوچک شده و محدود به جناح های سیاسی شده است.

عصر دیروز سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر شاهد نشستی با "عنوان چشم انداز تئاتر مقاومت در آینده" بود. در این برنامه شهرام کرمی مدیر اداره کل هنرهای نمایشی ، نویسنده و کارگردان به همراه دکتر فرهاد مهندس پور عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و دکتر شفیعی عضو هیئت علمی دانشکده سینما و تئاتر به عنوان سخنران و کارشناس حضور داشتند.