لزوم اتخاذ راهکارهای مناسب در معرفی و عرضه آثار نمایشی

به گزارش ایران تئاتر، نخستین دوره رویداد « امکان» که به ارائه و عرضۀ آثار برتر تئاتر دانشگاهی اختصاص دارد از 25 آذر ماه در تماشاخانه ایرانشهر در حال برگزاری است.

این برنامه بر اساس الگوی شوکیس‌های بین‌المللی طراحی شد که در آن گروه ها و کارگردانان آثارشان را برای تهیه کننده ها و سالن داران که طبق هماهنگی برگزارکنندگان به این رویداد دعوت شده اند، ارائه می دهند. در این رویداد که برای اولین بار هنرمندان عرصه تئاتر به عرضه آثار خود می پردازند، نحوه و چگونگی معرفی و ارائه نمایش ها به هنرمندان سپرده شده و قالب مشخصی به این منظور تعریف نشده است.

اما در توصیف آنچه در نحوۀ ارائۀ نمایش در این رویداد صورت گرفت باید به کاستی هایی اشاره کرد که به کیفیت عرضه آثار آسیب می زد. نمایش «لانچر» به کارگردانی مسعود صرامی و پویا سعیدی از دانشکده هنرهای زیبا یکی از این آثار بود که در روز اول این رویداد ارائه شد. «لانچر» نمایشی رئالیستی است که ماجرای قتل یک سرباز در پادگان و تلاش برای پیدا کردن قاتلین او را روایت می کند. این اثر در رویداد « امکان» از طریق نمایش بخش هایی از فیلم تهیه شده از این نمایش ارائه شد که  صحنه هایی از بازجویی سربازان برای یافتن عاملان قتل سرباز را نشان می داد. در این ارتباط نقصان هایی در نحوه معرفی این اثر وجود داشت که تا اندازه ای به انتقال فضای این اثر لطمه زد. یکی از این نقصان ها در فیلم نمایش داده شده در این جلسه خود را نشان داد که همزمان با اجرای نمایش در جشنواره تئاتر دانشگاهی تهیه شده و به علت حضور تماشاگران در اجرا از صدابرداری مطلوب و وضوح صوتی برخوردار نبود؛ به طوری که بسیاری از دیالوگ های نمایش آنچنان که باید قابلیت شنیدن نداشت. مورد دیگر در نحوۀ ارائه این اثر در توضیحات کارگردان نمایش در خصوص طراحی صحنه این نمایش بود. بر اساس توضیحات کارگردان این اثر طراحی صحنۀ نمایش برای اجرای عمومی دچار تغییراتی خواهد بود، اما این تغییرات تنها به صورت شفاهی به حاضرین ارائه شد و ایده های جدید برای طراحی صحنه این نمایش به شکلی ملموس در اختیار حاضرین قرار نگرفت. این در حالی است که دست کم از طریق تصاویر گرافیکی امکان ارائه این بخش از فضای اثر می توانست به بیننده عرضه شود.

اگرچه واضح است که نبود امکانات و بضاعت مالی اندک گروه های تئاتر دانشگاهی را باید عامل اصلی چنین نقصان هایی در نظر گرفت، ابتکار عمل و برنامه ریزی مناسب تر در نحوه ارائه آثار در رویدادی از این دست می تواند تا اندازه ای این کاستی ها را برطرف کند. نمایش «تعلیم ریتا» به کارگردانی محمدحسین پورابولی از دانشکده سینما تئاتر یکی دیگر از آثاری بود که در این رویداد معرفی شد و اگرچه نحوه معرفی آن از طریق اجرایی از بخش های این نمایش بود اما در ادامه با ارائه تصاویر سه بعدی از طریق نمایش روی پرده حاضرین را تا اندازه ای در جریان مختصات اجرای این اثر قرار دهد. با این وجود تصاویر نوشتار میان پرده های این نمایش که در اجرای جشنواره این اثر برای بیننده به نمایش در می آمد در این ارائه حذف شده بود. این در حالی بود که با توجه به از پیش آماده بودن این تصاویر امکان گنجاندن آن در برنامه معرفی این نمایش نمی بایست دشوار و متحمل هزینه چندانی باشد. محمدحسین پورابولی کارگردان نمایش « تعلیم ریتا» نوشتۀ « ویلی راسل» اگرچه از ویژگی‌های زبانی متعارفی در نحوه ارتباط شخصیت‌ها استفاده می‌کند ولی زبان را به عنوان بخشی مهم از موضوع  نمایش در نظر گرفته است. ادبیات به عنوان درونمایه اصلی این درام اگرچه تا اندازه زیادی بر انگیزش‌های فردی و نحوه تلقی شخصیت‌ها از غنای ادبی دلالت دارد، اما بخشی از جلوه‌های این تلقی‌های متفاوت را در گفتار شخصیت‌ها شکل می‌دهد و بخش قابل توجهی از دگرگون شدن موقعیت‌ها را با تمرکز بر ارتباطات زبانی میان شخصیت‌ها معنی می‌کند.

اگرچه چنین کاستی هایی در ارائه نمایش های دیگر در این رویداد هم کم و بیش جلب توجه می کرد، اما در بخشی از این رویداد هم شاهد عرضه موثری از نمایش ها بودیم که در این میان باید به نمایش « شیر خشک» به کارگردانی نوید معمار کرمانی از دانشکده هنرهای زیبا اشاره کرد. ارائه این اثر اگرچه بیش از هر چیز مبتنی بر نمایش ویدئویی بخش هایی از اثر بود اما تاثیرگذاری قابل توجه و تصویر ملموسی از فضای نمایش را به مخاطب خود منتقل می کرد که تا اندازه زیادی مدیون انتخاب مناسب کارگردان در نمایش صحنه ها بود. نمایش« شیر خشک» که طبق تصاویر به نمایش درآمده در سه فضای متفاوت از یکدیگر شکل می گیرد در این ارائه موفق می شود تا اندازه زیادی عناصر حاضر در اثر را به بیننده معرفی کند و تا حد امکان تمامیت فضای نمایش را برای مخاطب ترسیم کند. ارائه این اثر در رویداد « امکان» یکی از مصداق هایی است که نشان می دهد ارائه موفق  آثار لزوماً منوط به پیچیدگی ها و تجهیزات ویژه نیست و در این میان اتخاذ راهکار و شیوه معرفی مناسب است که بسیار تعیین کننده خواهد بود.