«نگهبانان تاج محل» تاریخ را روایت می‌کنند

کاظم نظری کارگردان نمایش «نگهبانان تاج محل» درباره این نمایشنامه این اثر این چنین توضیح داد: «نمایشنامه نگهبانان تاج محل توسط راجیو جوزف نوشته شده و تیرماه ۱۳۹۷ ترجمه گردیده است. وقایع آن در سال ۱۶۴۸ در زمان حکومت شاه جهان یکی از پادشاهان مغول اتفاق می افتد. در این نمایشنامه از ماجرای ساخته‌شدن تاج محل در طول شانزده سال به دست استاد عیسی شیرازی و بیست هزار کارگر، بنّا و هنرمند که بنا بر روایات تاریخی به او در ساخت تاج محل یاری رسانده‌اند برای بیان اندیشه‌ی نویسنده  الهام گرفته‌شده است. تاج محلی که امروزه به عنوان زیباترین آرامگاه در میان آثار ارزشمند معماری جهان و نماد عشق در تاریخ هند شناخته می‌شود.»

او در رابطه با داستان تاریخی بنای تاج محل ادامه داد: «همان‌طور که همگان می‌دانند شاه جهان دستور ساخت  تاج محل را برای آرامگاه همسرش داد و استاد عیسی شیرازی با  بهره‌گیری از دانش معماری و خلاقیت هنری خود ساختمانی را بنا کرد که برای همیشه و در هر زمان مورد توجه نسل‌های آینده نه تنها در هند و ایران بلکه در سراسر جهان قرار گرفته و تحسین همگان را برانگیخته است. در معماری این بنای بی نظیر فقط سنگ مرمر و آهک، جواهرات و سنگ یشم استفاده شده است. اما آنچه در روایت نمایش «نگهبانان تاج محل» بیان شده  وصف زیبایی بنای تاج محل یا شرح تاریخ حقیقی ساخت این بنای باشکوه نیست.»

کاظم نظری درباره داستان نمایش «نگهبانان تاج محل» گفت: «دو نگهبانی که از تاج محل به شکل نمادین در طول داستان محافظت می‌کنند ضمن آنکه از لحاظ شخصیتی کاملاً متفاوت هستند، به طور غیرمستقیم به سختی‌های زندگی هنرمندان مشهور، اسارت هنر در بعضی برهه‌های تاریخی در دست سیاستمداران و بهره‌گیری از هنر برای قدرت نمایی پادشاهانی که به اقتضای موقعیت اجتماعی و سیاسی خود، دستشان به خون هزاران نفر آلوده بوده و ای بسا در این میان هنرمندان بسیاری را نیز از دم تیغ گذرانده‌اند، اشاره می‌کنند. تاج محل بنایی است چشم‌نواز با موقعیتی که از هر زاویه‌ای می‌توان آن را دید اما هیچ کس را یارای دیدن آن نمی‌باشد.  زیرا دیوارهای بلندی آن را احاطه کرده‌اند که هیچ بیننده و رهگذر و حتی نگهبانانی که مشغول نگهبانی هستند، نمی‌توانند به طرف تاج محل برگردند تا آن را نگاه کنند و این بنا به گونه‌ای تبدیل به تابویی برای طبقه فرودست جامعه شده است. در طول نمایش حوادث خون‌باری برای اینکه دیگر هیچ بنایی زیباتر از تاج محل ساخته نشود، اتفاق می افتد که بن مایه‌ی اصلی این نمایشنامه عجیب است. اما نویسنده خود می‌داند که چنین جنایت خون‌باری حداقل درباره‌ی سازندگان تاج محل رخ نداده است و او قصد دارد با اشاره به پادشاهان مغول همچون چنگیز خان که حال نوادگانش امپراتوری مغولیِ هند را تشکیل داده‌اند، به جنایات نیاکان این نسل اشاره‌ای کرده باشد.»

او در این رابطه ادامه داد: «شاید هدف  نویسنده بنا بر  نقدهایی که در مورد این نمایشنامه نوشته شده است اشاره به زیبایی و ساخت چنین بناهایی و نه فقط تاج محل، با رنج زحمت کارگران بسیاری باشد که دیگر در قید حیات نیستند و نامی از آنها در جایی از تاریخ به ثبت نرسیده است  اما زیبایی را برای آیندگان در شکل‌های گوناگون هنری اعم از معماری، موسیقی، مجسمه‌ها و غیره جاودانه کرده‌اند و این شاهکارها را نه شاهان بلکه کارگران و معماران که از طبقه‌ی فرودست جامعه می‌باشند و برای رسیدن به موفقیت تن به هر رنجی می‌دهند، به وجود آورده‌اند.»

کاظم نظری در رابطه با مفهوم این اجرا چنین گفت:«در همه جای جهان چیزهایی که به عنوان آثار باستانی و هنری وجود دارند اغلب به خاطر بی خردی انسان از بین می‌رود. داعش و اعمال وحشی گرایانه ش در برابر آثار هنری یکی از این نمونه‌هاست. خیلی‌ها ممکن است ندانند معمار اصلی تاج محل ایرانی بوده است یا از آن جایی که شاه جهان نمی‌خواسته تا مانند این اثر در جهان وجود داشته باشد دست بیست هزار نفر از عوامل ساخت این بنا قطع گردیده است.»

او درباره استفاده از شیوه‌های نمایشی هند در این اثر و حضور افراد غیر ایرانی در لیست عوامل این چنین توضیح داد: «این نمایشنامه برای من حال و هوای هند را تداعی می‌کرد. به همین جهت از موسیقی هندی و شیوه‌های نمایشی این کشور استفاده کرده‌ایم. در این مسیر از آبتین جاوید که هنر آموخته تئاتر هند بوده است کمک گرفته‌ایم. ما از موسیقی هنر و کاتاکالی برای این اجرا بهره گرفته‌ایم.»

«نگهبانان تاج محل» با همکاری اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های رادیو تلویزیون، تهران و هنر صورت گرفته. در کنار همکاری دانشگاه‌ها برای تولید این نمایش، آکادمی تئاتر کلاسیک هند و انجمن هنرهای بومی آسیا در مالزی نیز توسط نمایندهٔ خود برای ارائهٔ سبکی خاص از حرکات آیینی هند به نام اُدیسی برای اولین بار در ایران به این گروه پیوسته‌اند تا در ابعادی هرچند کوچک، محتوای با اصالتی را ارائه کنند.

لیست عوامل این اجرا عبارت‌اند از:

نویسنده: راجیمو جوزف، مترجم: عارفه بهرامی، بازیگران:خسرو بامداد و علیرضا زرگوشیان، اجرای حرکات سبک اودیسی (تئاتر موزیکال هندی): آبتین جاوید، طراحی حرکات: استاد راملی ابراهیم (مالزی)، استاد گاجندرا کومار (هند)، کمپوزیسیون موسیقی: پاندیت گوپال، آوا: سانگیتا پاندا و ساتیا باراتا کاتا، نوازندگان: راماچاندرا بهرا، جاباهار میشرا، اس. چاکرابورتی، مدیر تولید: علی بهرامی، جلوه های ویژه: حامد حاج حسین زاده، سید عماد کریمی فرد، دستیار کارگردان: نازنین نظری، سینا پورعلیزاده، مدیر صحنه: هما جهانی، تنظیم افکت و صدا: شکوفه رحمتی، طراح لباس: الهام باقرپور، طراح نور: ابوالفضل سلحشور، طراح پوستر و بروشور: فرهاد هدایت، عکاس: عباس قرابی، پویا صالحی علی کردستانی ، مسئول صحنه: علیرضا لطفی زاده، مهدی عبدی، ساخت تیزر: علی معصومی، کامران سیف اللهی، امیرحسین حمیدزاده، روابط عمومی: امیرحسین سیدآقایی