تئاتر بصری، درام را در تصویرسازی دنبال می‌کند

نوید معمار نویسنده و کارگردان نمایش «آقا محمد خان» در خصوص این اثر به خبرنگار ایران تئاتر گفت: این نمایش اثری فاقد دیالوگ است که بیشتر بر مبنای هنر اجرا شکل گرفته و شیوه اجرا نیز در کلیت خود در نمایش تصاویر از طریق پروجکشن، همچنین موسیقی امبیانس خلاصه شده است. میزانسن‌هایی که در این اثر طراحی شده متشکل از مجموعه‌ای از قاب‌های نقاشی است که در کنار هم روایت زندگی آقا محمد خان را از زمانی که اخته می‌شود تا زمانی که به کرمان حمله می‌کند، نشان می‌دهد. به این ترتیب در نمایش «آقا محمد خان» با متن به شکلی نامتعارف سر و کار داریم.   

او در خصوص اجراهای پیشین این اثر اظهار کرد: «آقا محمد خان» پیش از این در بیستمین جشنواره تئاتر دانشگاهی به نمایش درآمده و همچنین اجرایی را در جشنواره «یونیدارم» در شهر پوتسدام آلمان پشت سر گذاشته است. نمایش‌هایی هم از این اثر در قالب فیلم تئاتر در جمهوری چک و کشور آمریکا داشته‌ایم.

معمار درباره ویژگی‌های اجرایی این نمایش بیان کرد: شاید مشخصاً نتوان این اثر را به عنوان یک پرفورمنس معرفی کرد، بلکه بیشتر می‌توان آن را در قالب هنر اجرا و تئاتر بصری شناسایی کرد. مسئله من در این اثر این است که از بیان ساده دیالوگ‌ها در نمایش بپرهیزم؛ چرا که به گمان من آدم‌ها بیشتر به دیدن و سواد بصری نیاز دارند. این ویژگی در حقیقت به بهتر دیدن آثار کمک می‌کند. دوست دارم آثارم را به این شیوه روایت کنم و نمایش بعدی ما هم کاملاً بدون دیالوگ است و باز هم از طریق تصاویر است که روایت خود را پیش می‌برد. در این شکل از اجرا تصاویری که در کنار هم قرار می‌گیرند، از طریق استعاره و نماد پردازی و در واقع با استفاده از یک سری قراردادهای بصری روایت را شکل می‌دهند. عنصر دیگری که در تمامی آثارمان از آن بهره می‌بریم آهستگی است؛ این آهستگی هم در عناصر صحنه و هم در رفتار بازیگران اتفاق می افتد و دلیلش هم این است که فرصت‌هایی برای اندیشیدن مخاطب به فضایی که در آن قرار گرفته بدهیم.

این کارگردان تئاتر در پایان سخنانش در خصوص ویژگی‌های شیوه اجرای این نمایش گفت: اینکه مخاطب نمایش را بتوانیم بدون دیالوگ با اجرا همراه کنیم با نوعی چالش همراه بود. در حقیقت این تصاویر و تسلسل استعاره و نمادها است که روایت موردنظر را در ذهن بیننده شکل می‌دهد و از طریق دنبال کردن این قرارداد بصری با اثر همراه می شود. در این شیوه درام پردازی  نه از طریق عناصر معمول نمایش‌ها بلکه با ابزاری متفاوت است که شکل می‌گیرد. شخصاً همیشه علاقه‌مند بوده‌ام تا تجربه‌هایی در زمینه اینکه چطور می‌شود از طریق تصاویر برای روایت استفاده کرد داشته باشم؛ همچنین اینکه چه بازخوردهایی از مخاطب در مواجهه با این تجربه‌ها می‌شود دریافت کرد. موسیقی این اثر که به صورت ارجینال توسط کیان حسین و برای این نمایش نوشته شده در واقع عنصری است که کمک می‌کند تا مخاطب در فضای مورد نظر در هر صحنه قرار بگیرد و درام را دریافت و کشف کند. تصاویر پروجکشن هم در خدمت روایت مورد نظر اجرا قرار می‌گیرند و از جایی به بعد در ذهن مخاطب تبدیل به نوعی قراردادهای بصری می‌شوند؛ در حقیقت مخاطب از طریق نظام نشانه‌ای خاصی که در این مجموعه دنبال می‌شود با اثر ارتباط برقرار خواهد کرد.

در خلاصه نمایش « آقا محمد خان» آمده است: آقامحمدخان یک اشتباه تاریخی است. پادشاهی که فجایع انسانی زیادی را مرتکب شده است. پادشاهی که صدایش نفی مردانگی بود و زنان شهر وی را خواجه می‌خواندند. پادشاهی که از نسل محمد حسن قاجار بود و در سنین نوجوانی اسیر جنگ شد و اخته‌ عادلشاه پادشاهی که در کودکی، خود را شاه قاجار می‌دانست و تهران را به پایتختی خود برگزیده بود. آقامحمدخان یک انتزاع تاریخی است. بهانه‌ای برای درک ابعاد تاویل پذیر روان وی.