گفتوگو با کارگردان نمایش «آهسته با گل سرخ» حاضر در فجر 37
هنر رادی در نشان دادن طبقه جدید بعد از پیروزی انقلاب است
ایران تئاتر: نمایش«آهسته با گل سرخ» به کارگردانی هادی مرزبان روز یازدهم(۲ اسفند) سی‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ساعت ۱۷ و ۲۰ در بخش مهمان و چهل سالگی انقلاب اسلامی ایران در تماشاخانه سنگلج به صحنه می رود٬ به همین بهانه گفتوگو با کارگردان نمایش را بازنشر می‌کنیم.
اکبر رادی بدون تردید یکی از بزرگترین نمایشنامه‌نویسان ایرانی است که آثارش هویت بومی و ایرانی دارند. نمایشنامه آهسته با گل سرخ یکی از متن‌های نوشته شده توسط او در دهه شصت است که درونمایه‌ای مبتنی بر خانواده و انقلاب به چشم می‌خورد. خانواده بازاری نمایش در دوره انقلاب با چالش‌های هویت‌زدایی دست و پنجه نرم می‌کند. چالش‌ها در نقطه ورود برادر زاده و پدر خانواده به اوج می‌رسد و حضور این شخصیت به گونه‌ای است که در پایان به تراژدی می‌انجامد. این وضعیت نمای کلی این اثر درخشان رادی است که هادی مرزبان با توانمندی روی صحنه اجرایش می‌کند. داستان نمایش آهسته با گل سرخ ماجرای زندگی خانواده‌ای است که در سال 57 و روزهای نزدیک انقلاب زندگی می‌کنند. پدر خانواده، چایی‌فروش عمده در یکی از بازارهای تهران است. ساسان پسر او به آلمان رفته و به خواسته پدر نمایندگی پخش چای دایر کرده است. سینا به همراه نامزد خود ساناز قرار است به اتریش برود و حین درس خواندن نمایندگی چای نیز دایر کند. جلال، برادرزاده دیلمی از رشت برای تحصیل در رشته معماری به تهران می‌آید، اما به علت بسته بودن دانشگاه‌ها، به خانه دیلمی می‌آید .در بیرون از خانه مدام صدای شعارهای مردم و شلیک گلوله می‌آید اما اعضا این خانواده نسبت به همه این اتفاقات بی‌تفاوت هستند. در نمایش آهسته با گل سرخ به کارگردانی هادی مرزبان ، میترا حجار، محمد حاتمی، سام قریبیان، فریبا کوثری، حبیب اسماعیلی و بازیگر نوجوان سروش میرزایی بازی دارند. این نمایش آبان امسال در سالن سنگلج روی صحنه اجرا شد.با هادی مرزبان درباره اجرای این نمایش گفت وگویی انجام داده‌ایم.
یکی از ویژگی‌های مهم متن آهسته با گل سرخ بررسی وقوع انقلاب وتاثیر آن بر زندگی آدم‌ها است. آیا به این دلیل این نمایشنامه رادی را برای اجرا انتخاب کردید؟
سوای جذابیت‌های دراماتیک متن ، کمتر نمایشنامه‌ای وجود دارد که این‌قدر دقیق و درست به بررسی وقایع انقلاب 57 در قالبی هنرمندانه پرداخته باشد . تاریخ انقلاب به‌قدری وقایع جذاب و دراماتیک دارد که باید در قالب ادبیات نمایش و تئاتر به آن پرداخت. نکته مهم دیگر این است که جوان امروزی کمتر از وقایع و شرایط اجتماعی دهه پنجاه و وقوع انقلاب اطلاع دارد؛ بنابراین علاقه داشتم با اجرای این متن جوان‌ها را با وقایع آن دوران آشنا کنم. خیلی از این جوان‌ها تصور می‌کنند که این انقلاب ساده به دست آمده است .
برخی از شخصیت‌های آثار رادی مثل دکتر مجلسی در شب روی سنگ فرش خیس و یا همین دیلمی بزرگ نمایش آهسته با گل سرخ مدام در آثارش تکرار می‌شوند و انگار بخشی از شخصیت خود اکبر رادی هستند؟
درست است ، رادی در اصل در قالب این شخصیت‌ها خودش را نشان می‌دهد . رادی انسانی اخلاق محور و مولف است و به تم‌های تکرار شونده در آثارش علاقه دارد.
آیا می‌توانیم دیلمی و خانواده‌اش و از آن سو برادر زاده انقلابی او را دو قطب مثبت و منفی نمایش بدانیم؟
در رئالیسم این ویژگی وجود دارد که اگر آدم‌ها را تحلیل کنیم هر کدامشان برای اعمالی که انجام می‌دهند محق هستند. این رویه در آثار بزرگانی نظیر چخوف و رادی هم قابل دیدن است. در نوشته‌های رادی هم تک تک آدم‌ها محق هستند.عبدالحسین خان دیلمی در ابتدای امر فردی است که کار و زندگیش تجارت است و به هیچ چیز دیگر منجمله حوادث اجتماعی توجهی ندارد. او آینده بچه‌هایش را در قاب تجارت و شغلش می‌بیند. اما او در روند انقلاب دیر یا زود با سایر مردم همراه خواهد شد. سینا دیلمی پسر بزرگ خانواده هم که جوان خوشگذرانی است، برای کارهایش به خودش حق می‌دهد و دوست دارد جوانی کند . در این میان جوانی ( جلال) از شهرستان وارد می‌شود که رنج کشیده و اهل کار است ومی‌خواهد با تحصیل و کوشش به حقش برسد و شاگرد اول هم می‌شود.
آیا این جوان از طبقه مرفه کینه‌ای دارد؟
کینه ندارد، اما معتقد است همه چیز باید برای همه باشد.
او تمایلات چپ‌گرایانه دارد؟
نه، جلال میانه‌رو است؛ و نه چپ است و نه انگارهای مذهبی پر رنگی دارد. او یک انسان است؛ پدرش کارگر زحمتکشی بوده که قطع عضو شده و حالا پینه دوز شده است . او موقعی که به تهران می‌آید جذب گروه‌های انقلابی می‌شود.
در نمایش چندان به این قضیه پرداخته نمی‌شود؟
همینطور است. داستان روی تقابل او با خانواده عمویش متمرکز است؛ خانواده ای که او را پذیرفته. نکته بارز شخصیت جلال فداکار بودنش است و در آخر هم متوجه فداکاری خطیرش برای ساناز می‌شویم.
آیا جلال هیبت یک قهرمان را دارد؟
جلال در عین آرام بودن با آمدنش باعث تغییراتی می‌شود و درعین سکوت بسیار تأثیرگذار است. او برای دیگران قابل احترام است و به تدریج قهرمان داستان نمایش می‌شود.
همانطور که در نمایش می‌بینیم، آیا ماهیت هر انقلابی است که با وقوعش یک طبقه جدید اجتماعی شکل بگیرد؟
بله، هنر رادی در نشان دادن همین طبقه جدید در بعد از پیروزی انقلاب است. جلال و جلال‌ها با کنش‌مندی و تلاشی که انجام می‌دهند به عنوان یک طبقه نوظهور در تحولات اجتماعی بعد از پیروزی انقلاب نقش مهمی دارند.اگر به جوان‌های این دوره و زمانه دقت کنید متوجه قدرت درک و شعور بالایشان می‌شوید . این جوان‌ها با جوان‌های دهه‌های قبل اصلاً قابل مقایسه نیستند .
گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی
