صلح و دوستی چه زمان اتفاق می‌افتد؟

ثریا اخلاقی مهاجر افغانستانی متولد و ساکن ایران است. او که فارغ التحصیل رشته کارگردانی سینماست اغلب در حوزه فیلمسازی مستند به بررسی مهاجران افغانی، ایران پرداخته است و پس از آن از حوزه پرفورمنس آرت به این مسئله ورود کرده است. او در سی و هفتمین جشنواره بین المللی فجر در بخش دیگر گونه های اجرا با اثر «ما و دیگران» شرکت کرده است.

او درباره اثر خود این چنین توضیح داد: «ما و دیگران» تلاشی برای بازنمایی موقعیت مهاجران افغانی ساکن ایران است. آن‌هایی که از حس تفاوت رنج می‌برند و این حس حاصل عدم پیوند در اجتماع ماست. این رنج چندین دهه است که همراه مهاجران افغان بوده است. من در این اثر تلاش کردم تا این فاصله میان مردم و اقلیت قشر افغان را بردارم تا به صلح برسند. در این اثر مخاطب با یک قشر طرد شده روبرو می‌شود. مرزهایی که مخاطب میان خودش و اجرا احساس می‌کند همان مرزهای جغرافیایی و قوانینی ست که وجود دارد. قوانینی که بر اساس آن یک فرد خارجی حتی اگر در خاک ایران هم متولد شده باشد باز هم ایرانی شناخته نمی‌شود و شناسنامه ایرانی ندارد.

کارگردان «ما و دیگران» در این رابطه ادامه داد: صلح و دوستی چه زمان اتفاق می افتد؟ زمانی که فاصله برداشته شود و این دو قشر به شناخت یکدیگر می‌رسند. دو صندلی در مقابل یکدیگر قرار دارند که روی یکی نوشته است اگر افغانی هستید بنشینید و روی دیگری نوشته است که اگر افغانی نیستید بنشینید. در یکی از اجراها شهروندی ایرانی دو صندلی را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد و مطابق فرم پرفورمنس چنین دخالتی موازی با اثر از سوی مخاطب کاملاً پذیرفته است.

این هنرمند حاضر در بخش دیگر گونه‌های اجرایی جشنواره فجر درباره انگیزه پرداخت به این مسئله گفت: من افغان هستم و در ایران متولد شده‌ام. من رنج دیگری بودن، مهاجر بودن و در ایران به عنوان یک بیگانه زندگی کردن را چشیده م. من در ایران متولد شده م و هیچ تصویری از افغانستان ندارم. همه فرهنگ من با ایران شکل گرفته است و تنها یک بار به افغانستان سفر کرده م ولی به جای شناسنامه ایرانی پاسپورت افغانی در دست دارم. کشوری که من در آن متولد و بزرگ شده م مرا به رسمیت نمی‌شناسد و در عوض کشوری که تنها یک بار دیدمش هویت مرا رسماً و اسما تعریف می‌کند. من تلاش کردم همه این‌ها را در اجرا به مخاطب منتقل کنم و این مرزها را بشکنم. مرزهایی که بحران هویتی و اقلیت شدن را پدید می‌آورد.

او درباره استقبال مخاطب گفت: مخاطب بخش دیگرگونه‌های اجرایی خاص‌تر از باقی بخش‌هاست. برای همین هم طبعاً تعداد مخاطبان کمتر می‌شود. استقبال از این کار را نمی‌توان بد قلمداد کرد. من ترجیحم بر این بود که این اجرا رایگان باشد و نیاز به ورودی در بخش گیشه نباشد و مخاطب راحت رفت و آمد کند چون رسالت دگر گونه‌های اجرا مبارزه با کالایی شدن هنر است. ولی به دلیل فضای خاص اجرایی و گونه خاص اجرایی استقبال آن چنان که گمان می‌کردم خوب نبود.

این کارگردان درباره حال و هوای سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر اضافه کرد: اغلب می‌گویند جشنواره امسال از سال پیش بهتر است ولی آنچه که به نظر من شایسته گفتن است این مسئله ست که به مسئله اطلاع رسانی در بخش دیگرگونه‌های اجرایی باید بیشتر بها داد. من حس می‌کنم که این بخش کمتر دیده و بررسی می‌شود و باید به آن رنگ و حالی نو بخشید.