پرداخت به فرهنگ بومی ضرورت است و انتخاب نیست

ایران تئاتر با عوامل نمایش «امیل و ممیل» که از شهرستان درود استان لرستان در بخش مسابقه ایران دو حاضر شده بود به  گفت و گویی صمیمانه و گروهی نشست. شهاب امرایی (نویسنده و کارگردان)، رضا حاجیوند (بازیگر)، حسین مهدیان(بازیگر)، فرشید پیامنی (طراح نور)، سعید پیامنی ( بازیگر)، فاطمه اسدی(بازیگر)، سارا جودکی(بازیگر) از اعضا گروه این نمایش در این گفت و گو شرکت کردند.

 در آغاز این گفت و گو،  سردبیر ایران تئاتر علی اکبر عبدالعلی زاده در صحبت‌هایش به موضوع اهمیت تئاتر و رسانه پرداخت و گفت در زمانه امروز هر هنرمند می‌تواند یک خبرنگار باشد.  سردبیر ایران تئاتر در این خصوص گفت: ما در ایران تئاتر به عنوان رسانه اختصاصی تئاتر، تمام و کمال در خدمت استان ها هستیم، اما  هنرمندان  استان ها باید خودشان هم برای معرفی  آثارشان و نقد و بررسی آن دست به کار شوند. تقریبا هیچکسی در ایران تمام و کمال از ظرفیت‌های استانی با خبر نیست و باید خودتان برای شناساندن قابلیت‌ها و توانمدی‌هایتان دست به کار شوید.

او در این رابطه ادامه داد: درخواستها و نیازمندی‌های استان هم باید دسته بندی شوند و هر کدام راه انتقال خاص خودشان را پیدا کنند. گاهی سرمایه در استان ها هست ولی فعال نبودن در رسانه از بهایی که باید به آن سرمایه داده شود می‌کاهد.

در ادامه این نشست به گفت و گو با عوامل اجرایی نمایش «امیل و ممیل» پرداخته شد:

همه تئاتری های سرتاسر کشور به شرکت در جشنواره فجر علاقمندند و امسال نخستین سالی است که جشنواره فجر در زمینه حضور از سایر استان ها رکورد دار است. نظر شما در رابطه با این اتفاق چیست؟

امرایی:امسال با وجود نگاه کارکرد گرایانه آقای برهانی مرند که نمونه ش را در بخش شو کیس هم شاهدیم و نگاه های کارشناسی شده بسیار همچنان مشکل شهرستان ها در مشارکت در جشنواره فجر پا بر جاست. تعداد زیاد شهرستانهای حاضر در جشنواره در صورتی خوب است که کیفیت کم نشود.من معتقدم که تئاتر استان ها بازوان اجرایی تئاتر کشورند. گاهی تئاتر استان ها به عنوان تئاتر غیر حرفه ای و مبتدی شناخته می شود و من اصلا با این مسئله موافق و همسو نیستم. ما هر ساله شاهد آثار بسیار خوبی از شهرستان ها هستیم ولی متاسفانه همچنان رویکرد جشنواره نسبت به دیگر استان ها صرفا اجراست. ما تنها یک اجرا می رویم و همه چیز تمام می شود. فرصت مشارکت و تعامل با دیگر گروه ها، تماشای کارهایشان و شرکت در کارگاه ها برای ما به وجود نمی آید. استان ها نه فقط از سوی مردم بلکه از سوی مسئولین به دیده شدن نیاز دارند و سه روز برای نیل به این مقصود زمان کمی است.

بهترین آموزش برای بچه ها تماشای آثار است و حتی فرصت آن پیدا نمی شود و برای هر کار به ما نهایتا دو بلیط اختصاص یافته است و این تعداد برای گروه 25 نفره من شوخی ای بیش نیست.

آیا حق بچه های شهرستان از تهران تنها یک اجراست؟ توقع برداشت بیشتر از جشنواره در چشم اعضا گروه من وجود دارد. من با مباحث بودجه ای تمام و کمال واقفم ولی این مهم ترین رویداد هنری سال است و یک سفر تفریحی نیست. اعضا تیم من برای دستاوردهای اجرایی به این سفر می آید. به نظرم باید برنامه ریزی هایی شکل می گرفت که این امکان بیشتر فراهم می شد. باید به کیفیت بیشتر از کمیت بها داد.

مهدیان: ما در شهرستان ها با عدم ارتباط مواجهیم و در جشنواره هم با گروه های دیگر نه توانستیم دیداری داشته باشیم و نه حتی گفت و گو کنیم. جشنواره محاسنی دارد که بارها گفته شده است ولی معایبی هم دارد که باید به آن رسیدگی شود. ما محل تمرین درستی نداشتیم و با محدودیت زمانی ای که به علت بی برنامگی و صرفه جویی در هزینه ها ایجاد شده بود روبرو بودیم.ما به خاطر محدودیت تعداد ناچار شدیم گروه موسیقی را حذف کنیم و روز پیش از اجرا موسیقی را ضبط و در اجرا پخش کنیم.امیدواریم جشنواره کمکی باشد برای اجرای عموم.

سارا جودکی: علاوه بر این دو اجرا پشت سر هم برای ما بسیار دشوار بود. البته  بازیگر باید انرژی اش را تقسیم کند تا برای دو اجرا کفاف بدهد ولی ما به هیچ عنوان با سالن آشنا نبودیم و اجرای نخست به آشنایی با سالن تحت فشار روانی بالا گذشت. این نخستین تجربه برای من بود و دوست داشتم  برنامه های بیشتری باشد تا بتوانم با فضای تئاتر ایران بیشتر آشنا بشوم و آثار مختلف و دنیا های دیگر را بشناسم و با خودمان مقایسه کنم، ولی این امکان برای ما فراهم نشد.

حاجیوند: جشنواره برای ما دیروز بعد از اجرایمان تمام شد. پیش از اینکه بیاییم می شنیدیم که کارگاه هایی هم‌زمان با جشنواره برگزار می شود و امکان حضور ما در آن ها فراهم است. علاوه بر این صرف تماشا تئاتر یک آموزش است. و متاسفانه هیچ کدام از این اتفاقات رخ نداد.

امرایی: شرکت ما از بخش استانی رد شدن از هفت خوان رستم بود. به نظر من اگر قرار است جشنواره ادامه پیدا کند روند در نظر گرفته شده برای استان ها روند ضعیفی است و منجر به از دست رفتن رونق فجر استانی می شود.من شخصا افتخار می کنم به بچه هایی که سالن را فقط در ذهن متصور شدند. نور را در ذهن متصور شدند و تا اینجا آمده اند. بچه های ما با محدودیت مقابله می کنند موفق هم می شوند ولی همه هدف ما که جشنواره نیست. اجرای عموم برای ما مهم است ولی در درود سالن مناسبی برای اجرا عموم وجود ندارد. درود تقاضا تئاتر دارد ولی جایی برای ارائه ندارد.

جودکی: امیدوارم در آینده جمله آینده نداشتن کار تئاتر در شهرستان حذف شود.

ویژگی خاص جشنواره امسال از دیدگاه شما چیست؟

امرایی: علاوه بر این باید اضافه کنم که بخش شو کیس امسال قدم بزرگی در جهانی شدن تئاتر ایران برداشت. بچه ها توانستند آثارشان را معرفی کنند و این به تبدیل شدن گروه ها به کمپانی های تئاتر کمک خواهد کرد.

لازم است تشکر کنم از عوامل سالن ناظر زاده که تمامی توانشان را برتی ما گذاشتند. از زمان بندی های دقیق و اجرای منظم برتامه ها و از آقای برهانی مرند که خود همواره در صحنه حاضر بودند. تفکیکی که امسال انجام شد به سادگی منجر به انتخاب درست مخاطبان شد و هرکس توانست مطابق سلیقه ش کاری که باید را پیدا کند.

به نظر شما پرداخت به قصه‌های  بومی در آثار هنرمندان شهرستان‌ها تا چه حد اهمیت دارد؟

امرایی:من فکر میکنم پرداخت به فرهنگ بومی ضرورت است و انتخاب نیست. با حجم مدیاهای موجود و سبک زندگی ما و ورود مدرنیته ارتباط ما با مفاهیم سنتی و اصالت قطع شده است. من احساس خطر کردم و به نظرم نیاز است در این بهم ریختگی جهانی و این آشوب گریزی بزنیم به ادبیات شفاهی خودمان. داستان متن من یک روایت چند خطی به شدت دراماتیک بود که با یک سری تغییرات تبدیل به یک نمایشنامه شد. مخالفان آثار بومی بسیارند ولی ما فرهنگ غنی و داستان های کمتر گفته شده و حرف های کمتر شنیده شده ای داریم که نیاز به پرداخت دارد. ما به تقلید کورکورانه از غرب و دراوردن اداهایی که متعلق به ما نیست عادت کرده ایم و من نمی گویم که بد است. صرفا باید این هم در کنارش باشد.

مهدیان: در تاریخ تئاتر خوانده ایم که افسانه شفاهی تبدیل به نمایشنامه شد. ما همان اثر از یونان را اجرا می کنیم و خوشحال هم هستیم ولی در روایت اجرایی ادبیات شفاهی خودمان می لنگیم و تعلل می کنیم.

امرایی: خیلی از مخاطبین من نمی دانستند که چنین داستانی وجود دارد. من این داستان بومی را به مدرن ترین شیوه به روی صحنه بردم و ترکیبی از فانتزی و رئال را به مخاطب نشان دادم.به نظرم نباید از فرهنگ فاصله بگیریم چون ارزش های ما ارزش های فرهنگی است و بدون آن چیزی نخواهیم داشت.