عضو مرکز ملی استیژ ایران در آیین افتتاح خانه موزه خیمهشببازی:
امیدوارم خیمهشببازی صاحب یکخانه واقعی بشود
خانه موزه خیمهشببازی ایران شب گذشته ۲۵ اسفند با حضور چهرههای هنری و مدیران فرهنگی و هنری در خانه فرهنگ مانا افتتاح شد.
به گزارش ایران تئاتر، شامگاه شنبه ۲۵ اسفند و در آستانه نوروز ۹۸، مراسم افتتاحیه خانه موزه خیمهشببازی ایران برگزار شد. این خانه موزه که مدیریت آن بر عهده ستاره اسکندری ، شهرزاد مبرهن و سیاوش ستاری است، در خانه فرهنگ و هنر مانا دایر شد.
در مراسم افتتاحیه خانه موزه خیمهشببازی ایران که ساعت ۱۸ با حضور چهرههای هنری و مدیران فرهنگی و هنری همراه بود، از مرتضی شیخ احمد خمسهای تنها بازمانده نسل قدیم خیمهشببازی قدردانی شد. این استاد خیمهشبباز تنها بازمانده نمایشهای خیمه شب باوجود کسالت از بیمارستان خود را به این مراسم رساند. همچنین رونمایی از نمایشگاه خانه موزه و اجرای خیمهشببازی گروه ساینا به سرپرستی سیاوش ستاری از دیگر برنامههای مدنظر در این مراسم افتتاحیه بود.
ستاره اسکندری یکی از صاحبامتیازان خانه موزه خیمهشببازی که اجرای مراسم افتتاح را بر عهده داشت سخنانش در این مراسم را اینگونه آغاز کرد: من صاحب تخصصی در نمایشهای خیمهشببازی نیستم، اما در زمینه عروسکی فعالیت داشتهام. صمیمانه خوشآمد میگویم که روزهای پرهیاهوی دم عید به ما برای نگهداشتن میراثمان کمک میکنید. ما از گذشته میآییم؛ تاریخی که پیروزانش نوشتند اما همیشه مبارکی وجود دارد. ما مردم همیشه به هم تکیه کردیم؛ به اساتید، به گذشته برای اینکه فرهنگ تکهپارهمان را نگهداریم. خانه موزه در قالب یکنهاد خصوصی به معرفی خیمهشببازی که شهرتی جهانی دارد میپردازد. خانه موزه متعلق به خاندان جلالی است که در اختیار کارهای فرهنگی قرار دادند؛ آنها دوست داشتند که چراغ این خانه با فرهنگ روشن شود.
تهیهکننده نمایشخانه برناردا آلبا در ادامه افزود: امسال یکی از سالهای خوب برای خیمهشببازی خواهد بود و نوروز با هفت ایستگاه در ولیعصر آغاز خواهد شد. امیدواریم هنرجویان بیشتری به آموزش خیمهشببازی روی بیاورند. دوستان شهرداری عملگرا بودند و پردیس تئاتر یکی از مأمنهای مبارک خواهد بود.
وی همچنین افزود: ما امروز از آقای خمسهای سالمندترین استاد و تنها بازمانده خیمهشببازی تقدیر میکنیم.
محمدرضا کارگر مدیرکل اداره موزهها و اموال منقول فرهنگی-تاریخی سازمان میراث فرهنگی دیگر سخنران آیین افتتاح تصریح کرد: وقتی کسانی که باید وظایف خود را در احیا فرهنگی انجام بدهند،دریغ میکنند؛ میبینیم که مردم با وقت و هزینه خود و هرکسی با توانش برای حفظ بخشی از این میراث قد علم میکند. اگر این فرهنگ باقیمانده و خودمان را ایرانی میدانیم بهواسطه تلاشهای فردی است و امروز خانم اسکندری این مسئولیت را به دوش گرفتند و بخشی از این مسئولیت اجتماعی را پذیرفتند.
هما جدیکار مدرس دانشگاه و عضو هیئت انتخاب نخستین بازار تئاتر کودک و نوجوان مرکز ملی استیژ ایران نیز در این مراسم طی سخنانی بیان کرد: امیدوارم خیمهشببازی صاحب یکخانه واقعی بشود و همه بتوانند این هنر را ببینند. امیدوارم اینجا موزه عروسک بشود و بخشی از عروسکها که هماکنون در برج آزادی موجود است خریداری شود.
احترام سادات برومند بازیگر دیگر سخنران این مراسم اظهار داشت: این نمایش که ما با آن آشنا هستیم درواقع برای این بود که حرفهای اجتماعی و سیاسی از زبان این عروسک زده شود. الآن خیلی از حرفها فکر کنم برای بچهها مشکل باشد. 8 روز پیش ما باغ کتاب بودیم خدمت آقای ستاری که نمایش اجرامی کردند و برای بچهها بلیت فروختند. اگر قرار است خیمهشببازی برای بچهها اجرا شود، به فکر قصهها باشید. دوستان نویسنده و هنرمندان خانوم پور مختار و کسانی که در کار نوشتن هستند دستبهکار شوند.
علیرضا زند وکیلی معاون هنری سازمان فرهنگی- هنری شهرداری نیز در بخشی دیگر از این مراسم تصریح کرد: سازمان فرهنگی هنری شهرداری سازمانی در تعامل با هنرمندان است. خوشبختانه پردیس تئاتر بزرگترین پردیس خاورمیانه است؛ سعی بود که فاصله شمال و جنوب شهرکم رنگ شود 15 روز برنامه عروسکی در عید انجام میشود عزم ما این است که هنر ارتقا پیدا کند.
داود فتحعلی بیگی دبیر نوزدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی بابیان این نکته که این نهضتی که در میان وطنپرست به وجود آمد نمیگذارند این آثار از بین برود بیان کرد: من غیرت و حمیت این دوستان رامی ستایم. متأسفم که بگویم سالهاست جوششهای فردی در رابطه با جلوههای فرهنگی ما این میراث را نگهداشته و دیگر نهادها کار جدی و مستمری انجام ندادند.
این پژوهشگر ادامه داد: دردناک است که دانشکدههای تئاتر نسبت به میراث ما بیمهر است. اگر بلد نیستند منکر نشوند؛ میرزا فتحعلی آخوندزاده میگوید تعزیهخوانها کاغذ دست میگیرند اما گوبینو تعزیه را برتر از تئاتر یونان میداند. آدمهایی که در دانشگاه درس میدهند مانند آخوندزاده فکرمی کنند؛ چرا باید اینجوری باشد. ما منکر دیگران نمیشویم اما چرا باید منکر خودمان باشیم. بهجای اینکه ظرفیتشناسی کنیم از بیخ و بن منکر میشویم.
وی افزود: ما اولین کارگاه خیمهشببازی را با حضور اصغر احمدی برگزار کردیم و ساسان مهر پویان محصول آن کارگاه است.
این مدرس دانشگاه و دبیر جشنواره آیینی سنتی در پایان سخنانش گفت: امیدوارم بتوانیم در بخش عروسکی جشنواره آیینی سنتی یک همکاری با این موزه داشته باشیم.
دکتر اردشیر صالح پور قائممقام دبیر بیستوپنجمین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان نیز سخنانش در این مراسم را اینگونه آغاز کرد: بسیار خوشحالم که به لطف و اهتمام سیاوش ستاری و ستاره اسکندری در این فضای سنتی یک موزه برای سنتی آیینی آنهم برای قدیمیترین ژانر نمایش عروسکی ایران که اسنادش به شعر خیام و حتی اسدی طوسی پیش از خیام بازمیگردد تأسیس شد. میخواهم تبریک بگویم و آن امری که میباید از زندهیاد جواد ذوالفقاری به خاطر تلاش و کوشش بسیار زیادی که کرد تا توانست به یونیمای جهانی اثبات کند و روز 21 مارس که روز اول فروردین و برابر با کهنترین جشن ما ایرانیان را بهعنوان روز نمایش عروسکی ثبت شود.
این مدرس و پژوهشگر تئاتر افزود: به شکل سنتی کاکا محمد شیرازی، فرزندانش زندهیاد اصغر احمدی آقای خمسهای بزرگ و خمسهایهای کوچک به شکل سنتی بازماندگان این نمایش بودند، اما تنها راهی که هنرهای سنتی ما تداوم داشته باشند که آنها را به دانشگاه پیوند بدهیم، ما سه راه بیشتر نداریم پژوهش، آفرینش، آموزش.
شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمایشی، علیاصغر راسخ راد مدیر کانون نمایشهای آئینی و سنتی، میلاد نیکآبادی مدیر کانون تئاتر دانشگاهی، حسین عالم بخش سرپرست دفتر تئاتر سازمان فرهنگی-هنری شهرداری تهران ، هرمز هدایت،کوروش سلیمانی، آزاده پور مختار ساسان مهر پویان و علی اکبر عبدالعلی زاده مدیر پرتال تئاتر ایران از دیگرهنرمندان و مدیرانی بودند که در این مراسم حضور داشتند.
افزونههای این گزارش:
شناسنامه خانه موزه خیمهشببازی
صاحبامتیازان: ستاره اسکندری، شهرزاد مبرهن
مدیر موزه: سیاوش ستاری، موزه پرداز: رضا دبیری نژاد، مشاور صحنهآرایی: منوچهر شجاع
بخشهایی این خانه موزه خیمهشببازی عبارتاند از نمایشگاه، کلاسهای آموزش و مرکز اسناد
اسناد خانه موزه خیمهشببازی
اسناد این موزه شامل دیوار نوشتهایی که به معرفی کاکا محمد شیرازی میپرداخت که هنر خیمهشببازی امروز از سلسله او آغاز میشود و همچنین در این دیوار نوشت ها به شیخ احمد خمسهای معروف به احمد خمسهای و تبار او اشارهشده بود.
در بخش اسناد شنیداری این موزه صدای ضبطشده استاد عزتالله انتظامی شنیده میشود که بهعنوان مرشد خیمهشببازی در نمایشی به کارگردانی اسکار باتک که قدمت تاریخی آن به گشایش تئاتر شهر تهران در بهمن 1351 بازمیگردد. همچنین دو متن پیاده شده از اجرای نمایش استاد خمسهای در سال 66 که بر دیوار نصبشده بود.
نمایشگاه خانه موزه خیمهشببازی:
عروسکهای خیمهشببازی که جدیدترین عروسک به ساخته هنرمندانه سیاوش ستاری مدیر موزه تعلق داشت که از میان عروسکهای این هنرمند که در این موزه دیده میشد میتوان به عروسک مبارک و عروسک کرد بچه یاد کرد که تاریخ ساخت آن به سال 1388 بازمیگردد و از قدیمیترین عروسکها که شناساییشده است. عروسک عمو حسن جاروکش و بدل او که در دهه 40 خورشیدی توسط استاد ماشاالله اسدی نژاد ساختهشده است و همچنین عروسک فانوس خانم اثر استاد حسین محمد زاده که در دهه 50 خورشیدی ساختهشده است میتوان نام برد. در این بخش از خانه موزه خیمهشببازی؛ زندگینامههای استاد عروسک ساز استاد حسین محمد زاده، صفرعلی محمد زاده و حسین محمد زاده و ماشاءالله اسدی نژاد دیده میشود.
همچنین عکسی از آنتوان سوروگین زاده 1209 و درگذشته 1312 که بساط خیمهشببازی را در اواخر دوران قاجار نشان میدهد و بروشوری از خیمهشببازی عروسی فرخ خان استاد احمد خمسهای از دیگر اسناد این موزه است.
در این خانه موزه اسنادی تاریخی از فتوت نامه سلطانی؛ رسالهای در باب فتوت و آداب آن و رابطهاش با تصوف ایران تألیف کمالالدین حسین بن علی سبزواری مولانا حسین واعظی کاشفی را بر دیوار آویخته بودند که از سندهای تاریخی نمایش خیمهشببازی در ایران گواهی میدهد و همچنین دیوار نوشتی از صادق هدایت که به نمایشهای خیمهشببازی اشاره میکند از اسناد معاصری بود که گواهی بر این هنر ارزشمند میدهد و در این خانه موزه به نمایش گذاشتهشده بود.