متولی تئاتر عروسکی چه کسی است؟

پیمان شیخی:
دومین نشست شورای راهبردی تئاتر از دور جدید با موضوع تئاتر عروسکی روز گذشته در سالن اجلاس خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، این نشست با حضور عباس جهانگیریان دبیر شورای راهبردی، دکتر محمدعلی خبری مسئول شورای نظارت و ارزشیابی مرکز هنرهای نمایشی، علی پاکدست مسئول دفتر نمایشگران عروسکی مرکز هنرهای نمایشی، بنفشه بدیعی مسئول انجمن نمایشگران عروسکی خانه تئاتر ایران، رحمت الله محرابی دبیر جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی و علی اکبر قاضی نظام مسئول هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار شد.
همچنین در این نشست، عادل بزدوده، آزاده پورمختار، جوادذوالفقاری، محسن ایمانخانی، یوسف صدیق و مرتضی حیدری حضور داشتند.
در ابتدای این نشست جواد ذوالفقاری گفت: اگر ما نمایش عروسکی را دقیق‌تر بشناسیم راه حل برای آینده ساده‌تر می‌شود. این رشته که به صورت مدرن در ایران به وجودآمده شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های عروسکی است که شامل صحنه، بازیگری، ساخت عروسک و کارگردانی می‌شود و به جرأت می‌توان گفت که مجموعه‌ای از هنرهای نمایشی و کامل‌ترین رشته تئاتر را تشکیل می‌دهد.
بنابراین اگر بخواهیم هنر تئاتر عروسکی‌مان رشد پیدا کند به اعتقاد من باید برای آن یک مرکز تشکیل شود که به طور همزمان تمام این موارد را تغذیه کند.
وی افزود: زمانی که کانون پرورش فکری کودک و نوجوان کار خود را در مرکز پارک لاله آغاز کرد زمینه تمام این هنرها را فراهم کرده بود که نتیجه بسیار مثبت و سازنده و ماندگاری نیز به همراه داشت.
در حال حاضر مهم‌ترین مشکلی که من شاهد آن هستم مسئله ایجاد یک مرکز برای تئاتر عروسکی در وزارت ارشاد و داشتن امکانات مختلف است.
نداشتن کارگاه نیز یکی از مشکلات عمده ماست که اگر مرکزی برای تئاتر عروسکی فراهم شود بی‌شک محیط مناسبی برای تولید آثار شایسته تئاتر عروسکی به وجود می‌آید.
در ادامه این نشست آزاده پورمختار کارگردان تئاتر عروسکی گفت: به وجود آمدن مرکز تئاتر عروسکی بسیار مفید است اما پرسش من این است که آیا شورای سیاست‌گذاری چنین امکانی را دارد یا خیر؟
محرابی دبیر دوازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی نیز در ادامه با اشاره به این که از برگزاری جشنواره تئاتر عروسکی نمی‌توان انتظار حل تمام معضلات را داشت گفت: آنچه مسلم است این که اساساً جشنواره تئاتر عروسکی به عنوان یک رویداد فرهنگی باید با حرکت‌های تئاتر عروسکی پیوند بخورد و صرفاً معطوف به برگزاری یک جشنواره نشود.
خواست من این است که جشنواره دوازدهم را با نگاه ویژه‌ای برگزار کنیم.
جشنواره تجمیعی از شناسایی مشکل‌ها، معایب، محاسن و توانمندی‌ها تلقی می‌شود و باید موجب برنامه‌ریزی مدون برای تحول تئاتر عروسکی در کشور شود. ما نباید جشنواره را به عنوان پدیده‌ای مستقل در کشور بنگریم، من نیز به این نتیجه رسیده‌ام که گروه‌های تئاتر عروسکی برخلاف سایر گروه‌ها از نوعی انسجام برخوردارند که باید آن را به فال نیک گرفت.
سپس علی پاکدست مسئول دفتر نمایشگران عروسکی مرکز هنرهای نمایشی گفت: ما یک واحد تئاتر عروسکی در مرکز هنرهای نمایشی داریم و بارها نیز اعلام کرده‌ایم که بهتر است به آن بهای بیشتری داده شود چرا که در این صورت می‌تواند کار مرکز تئاتر عروسکی که در این نشست پیشنهاد شد را انجام دهد.
به نظر من باید بخش تولید در تئاتر عروسکی تقویت شود چرا که در این صورت تخصص رشد کرده و تماشاگر تئاتر عروسکی به وجود می‌آید که هزاران اتفاق مثبت دیگر نیز به همراه دارد.
در سال جاری دفتر نمایشگران تئاتر عروسکی مرکز هنرهای نمایشی هشت نمایش را برای تولید انتخاب و معرفی کرد که زمان اجرای نخستین نمایش از سال جاری به ابتدای سال 87 موکول شد که با یاری خدا اتفاق خواهد افتاد.
پاکدست افزود: ما به عنوان دفتر تئاتر عروسکی کارمان را انجام داده‌ایم و باید در این ماجرا سایر مسئولان قدری جدی‌تر فعالیت کنند.
اکنون ما برای تولید تئاتر عروسکی بودجه تعریف شده شفاهی داریم و بر اساس اعتماد، امورات را انجام می‌دهیم.
محسن ایمانخانی کارگردان تئاتر عروسکی نیز در ادامه نشست گفت: سال‌های سال تئاتر عروسکی در رتبه چندم قرار داشته در حالی که دارای پتانسیل بالایی است که می‌تواند حرف اول را بزند، بسا که در جهان به عنوان پدیده‌ای فرهنگ‌ساز هم محسوب می‌شود.
مسئله دیگر نبود سالن مشخص برای تئاتر عروسکی است که البته از بدیهیات است که تئاتر عروسکی باید از آن برخوردار باشد.
عادل بزدوده نویسنده و کارگردان فعال تئاتر عروسکی نیز با اشاره به کم توجهی نسبت به بخش پژوهش و آموزش در تئاتر عروسکی گفت: در اینجا می‌خواهم به تئاتر عروسکی کودک اشاره کنم که از بخش پژوهش و آموزش برخوردار نیست.
بنابراین نخستین دغدغه من ایجاد گروه یا کمیته تحقیق، پژوهش و آموزش است که فکر می‌کنم بخش کوچکی از آن به عهده مرکز تولید تئاتر عروسکی است و بخش دیگر به دانشگاه تعلق پیدا می‌کند.
در دانشگاه‌ها، هنرمندانی که فارغ‌التحصیل می‌شوند صرفاً چند واحد تئاتر عروسکی می‌گذرانند، بنابراین به اعتقاد من باید برای تئاتر عروسکی کودک یک رشته تحصیلی چهارساله طراحی شود که البته تاکنون رخ نداده است. به نظر من وقتی از یک فضای آموزشی و پژوهشی دور شویم گروه‌های جوانی ظهور پیدا می‌کنند که فوق العاده پرانرژی‌اند.
وی افزود: ما نسبت به دعوت از گروه‌های شهرستانی اقدام کردیم. گروهی از اصفهان با نمایش "نارنج و ترنج" که در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان برگزیده شده بود در تهران اجرا داشتند. اکنون نیز گروه‌های زیادی در حال تمرین هستند و در مکان‌های مختلفی اجرا داشته‌اند که البته برخی مواقع نام کانون را ذکر کردند و در برخی مواقع نیز نامی از کانون برده نشده است. در حالی که خوش‌آیند نیست که گروهی در محلی تمرینات خود را پشت سر بگذارد و زمانی که اجرایشان تمام شد، نامی از محل تمرین برده نشود.
یوسف صدیق استاد دانشگاه نیز در ادامه افزود: مشکل اساسی در مدیریت این مجموعه تئاتری و به تبع آن تئاتر عروسکی است. پیشنهاد وجود یک مرکز در وزارت ارشاد داریم که اگر شکل گیرد مشکلات حل می‌شود، در حالی که به نظر من برعکس است و ما زیاده از حد مرکز برپا کرده‌ایم.
ما شاهد برپایی کانون نمایشگران عروسکی بودیم که بعداً به دفتر نمایشگران عروسکی تغییرنام داد که این دفتر نیز به لحاظ مالی و فرهنگی توجهی نشده است. این کانون بود که در جهت رفع مشکلات تئاتر عروسکی به وجود آمد. نتیجه این است که هم چنان این پرسش باقی می‌ماند که متولی تئاتر عروسکی کیست؟
وی افزود: بحث سالن نمایش را سال‌هاست مطرح می‌کنیم. سال‌هاست مدیریت مرکز نسبت به برخورداری تئاتر عروسکی از یک سالن اجرای مشخص بی‌تفاوت است.
در حال حاضر نیز تالار هنر که به این کار اختصاص داده شده بود نوبت‌بندی شده و امکان اجرا در آن نیست.
بنفشه بدیعی نیز که در این جلسه حضور داشت گفت: ما به برنامه‌ریزی طولانی مدت و هدفمند نیاز داریم.
طبق صحبتی که با علی پاکدست مسئول دفتر نمایشگران عروسکی مرکز هنرهای نمایشی داشتیم دفتر قدم نخست در این راه محسوب می‌شود که اگر 8 کار برای امسال معرفی می‌شود باید بودجه مناسبی برای آن در نظر بگیرد.
اگر متولی تئاتر عروسکی قدرتمندتر عمل کند و اختیارات بیشتری داشته باشد می‌تواند به تولید و قوت هنر تئاتر عروسکی‌مان کمک کند.
محمدعلی خبری نیز در ادامه گفت: تئاتر عروسکی را جدا از گونه‌های دیگر تئاتر کشور نمی‌بینم. من تمام فرمایشات دوستان را می‌پذیرم چرا که در تئاتر ایران یک مهندس و معمار وجود ندارد.
طبق تحقیقات و بررسی من متولیانی وجود دارند که جزایر جدا از هم هستند. آموزش و پرورش، صدا و سیما، آموزش عالی، حوزه هنری و خیلی از نهادها وجود دارند که با بودجه‌های مشخصی فعالیت دارند ولی هیچ ارتباط معناداری با یکدیگر ندارند.
ما باید نشست‌های بیشتری داشته باشیم چرا که ما از امکانات موجود در صدا و سیما، آموزش و پرورش، فرهنگسراها، شهرداری، حوزه هنری و... خبر نداریم.
آنچه در تئاتر عروسکی می‌گذرد در سایر ژانرهای تئاتری نیز در حال بررسی است.
علی اکبر قاضی نظام در پایان این نشست گفت: ما با بچه‌های تئاتر عروسکی جلسه‌ای داشتیم که قرار شد کارهایی را با آنها مشارکت کنیم. فرهنگسرای دانشجو و یا خانه فرهنگ و تالار مبارک فرهنگسرای بهمن و پارک سئول نیز با 3 سالن و فرهنگسرای خاوران تجهیز شده و آقایان پارسایی، حیدری و کشن فلاح نیز اظهار تمایل کردند تا برای اجرای تئاتر عروسکی از آن استفاده کنند. ما انتظار داریم با بخش عروسکی کودک و نوجوان جلسه‌ای داشته باشیم تا با همکاری مرکز هنرهای نمایشی این همکاری صورت گیرد.