کودکان امروز با کودکان دهه شصت قابل مقایسه نیستند

نمایش موزیکال شاپرک خانوم پر از اشعار زیبا و آهنگین با حضور بازیگران صاحب نام تئاتری است. حسن انصاریان بیشتر به عنوان نویسنده در سینمای ایران شناخته می‌شود، او در دهه ۶۰ آثاری چون توطئه، روباه قرمز، خرس پشمالو و گل اخمالو را به صحنه برد و در دهه هفتاد و هشتاد فیلم‌نامه آثار پر مخاطبی نظیر مهمان و سوغات فرنگ را نوشته است. داستان این نمایش درباره گرفتار شدن یک شاپرک در دام عنکبوت و تلاشش برای رهایی از این دام و مهلکه است. این تئاتر نوشته بیژن مفید و به روایت و کارگردانی حسن انصاریان از ابتدای اردیبهشت به روی صحنه رفته است. سیاوش طهمورث، فریبا متخصص، بهرام سروری نژاد، قربان نجفی، محمد آقامحمدی، آذین فولادوند و سبا قاسمی بازیگران بزرگ‌سال آن هستند. در این تئاتر که رویکردی با مخاطب کودکان و نوجوانان نیز دارد، بازیگران کودک و نوجوانی چون پارسا رضوی، نرگس اله وکیلی و حسام صیادی نیز ایفای نقش می‌کنند. کاوه آهنگرانی، حمیدرضا احسانی و میلاد شکری نوازندگان این نمایش موزیکال‌ به تهیه کنندگی کامران قدکچیان و منوچهر مصیری هستند. نمایش موزیکال شاپرک خانوم تا خرداد ماه سال جاری هر شب به جز شنبه‌ها راس ساعت ۲۰ روی صحنه سالن سینما تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان ورزا به اجراهای خود ادامه می‌دهد. علاقه‌مندان می‌توانند از طریق وب‌سایت تیوال به نشانی و یا گیشه بلیط فروشی سالن کانون پرورش فکری در خیابان خالد اسلامبولی اقدام کنند. با حسن انصاریان در باره اجرای نمایشش  و ویژگی کارهای کودکانه گفت وگویی انجام داده ایم.

 

بعد از غیبتی طولانی مدت از تئاتر و فعالیت در سینما بر اساس چه ویژگی هایی تصمیم به اجرای نمایشی کودکانه گرفتید؟

من از تئاتر وارد سینما شدم؛ کار تئاتر را به صورت جدی از سال 1358 آغاز کردم و اولین نمایشم را با عنوان ماهی سیاه کوچولو بر اساس داستان معروف صمد بهرنگی روی صحنه بردم. در این نمایش بازیگرانی نظیر فریبا متخصص و هیلدا پیرزاد بازی داشتم. چند سال بعد وارد مرکز فرهنگی و هنری باغ فردوس شدم و نمایش هایی را مثل توطئه اجرا کردم که این نمایش را مرکز هنرهای نمایشی در سال 1362 به عنوان بهترین نمایش سال انتخاب کرد و جوایز زیادی از جشنواره های داخلی برد و با توجه به استقبال خوب مخاطب در اغلب شهرهای ایران روی صحنه رفت. روباه قرمز را با بازی علی اوسیوند به طور موزیکال اجرا کردیم و چند سالی در تلویزیون نمایش های مثل خرس پشمالو و گل اخمالو را بعد از اجرای عمومی با تصویر برداری روی آنتن فرستادیم.

 

به نظر می رسد کار کودک جزو دغده های اصلی کاریتان بوده است؟

بله، در همان دهه شصت هم فیلم تلویزیونی کودکانه ای با عنوان حقه های شیطان کارگردانی کردم و در ادامه به تدریج جذب سینما شدم.

 

در آن سال‌ها استقبال از تئاتر کودک به چه نحوی بود؟

استقبال از نمایش روباه قرمز بی نظیر بود و تلویزیون در آن سال‌ها رابطه خوبی با تئاتر کودک داشت و تیزرهای تبلیغاتی این آثار را برای اطلاع رسانی پخش می‌کرد و در هر شب اجرا این مشکل را داشتیم که با تعداد زیاد تماشاگران چه کاری انجام بدهیم. خیلی‌ها کف سالن نمایش را تماشا می کردند؛ سایر کارهای کودک هم مورد استقبال خوبی قرار می‌گرفت.

 

با توجه به حضورتان در بطن تئاتر در این چند دهه، آیا ذائقه کودکان این دوره زمان تغییرات زیادی نسبت به کودکان دهه های قبل دارد؟

کودکان این دوره و زمانه به هیچ وجه با کودکان دهه شصت قابل مقایسه نیستند؛ عمده دلیل این تفاوت امکانات و رشد تکنولوژی است که در دست بچه های این دوره و زمانه قرار دارد. الان کودکان با وسائلی نظیر ایکس باکس سرگرم هستند و ترجیح دادم در اجرای نمایش وارد این مقولات نشوم.

 

در اجرای نمایش شاپرک خانوم چقدر ذائقه و سلیقه مخاطب کودک امروز را مد نظر داشتید؟

توجه خاصی داشتم؛ حتی بخش‌هایی از دیالوگ‌های برخی از شخصیت‌ها مثل ملخ را امروزی نوشتم. جایی در نمایش این ملخ با گفتمان رپ گونه با شاپرک خانوم حرف می‌زند که اتفاقا بچه‌ها به این بخش توجه خاصی داشتند و نمایش را کاملا مدرن کردیم. استفاده از موسیقی زنده و پر تحرک هم بخشی از این تلاش بود. این موسیقی زنده با تنظیم جدید تلفیق خوبی پیدا کرد با اشعار بسیار جذاب بیژن مفید؛ البته بیژن مفید کمتر در آثارش از شعر استفاده می کرد.

 

ایده اصلی اجرای نمایشتان چگونه شکل گرفت؟

سالها پیش و حول و حوش دهه شصت من کاست این متن بیژن مفید را شنیده بودم و به آن علاقه خاصی داشتم؛ البته در دوران کودکی نوار کاست این متن را از کانون پرورش فکری کودکان را تهیه کرده بودم و بعدها هم هر از گاهی دوباره آن را گوش می‌کردم و برایم هیچ وقت کهنه نشده است. در سال 68 برای اجرای این نمایش یک تیم خوب حرفه ای با حضور مهدی فخیم زاده، فهیمه راستکار، منوچهر والی زاده، ابوالفضل پور عرب، محبوبه بیات، تورج نصر و سایرین را دور هم جمع کردیم و تمرینات در تئاتر شهر شروع کردیم؛ در حین تمرینات یک سری ویژگی های تکنیکی در نظر داشتیم که نتوانستیم به آن دست پیدا کنیم. بنابراین کار نیمه تمام ماند و آزیتا حاجیان بدون اینکه از ما اجازه ای بگیرد این نمایش را با عنوان آئینه روی صحنه برد.

 

در اجرای نمایش به سراغ استفاده از چه تکنیک هایی رفتید؟

مهم ترین نکته در اجرای این نمایش بحث اخلاقی و انسانی آن است؛ شاپرکی در دام عنکبوتی اسیر می شود و در این دام با جانورانی نظیر سوسک، ملخ و کرم شب تاب آشنا می‌شود. در این فرایند تلاش می شوند از پروانه ای که کرم بوده دوباره  تبدیل به کرم بشود و سخاوت این شاپرک نسبت به این جانوران آنقدر جذاب و ارزشمند است که یک درس تربیتی برای همه ما است. کما اینکه برخی از تماشاگر بزرگسالی که به دیدن اجرا می آید برایشان نوستالوژی شنیدن نوار کاست این اثر دوباره زنده می شود. حتی چند نفری هم احساساتی شدند و در طول اجرا اشکشان درآمد. در همین راستا قبل از شروع تمرینات با مشورت با اعضا گروه تصمیم گرفتیم که به نمایش سر و شکل مدرن و امروزی با تکیه بر فرمت سنتی بدهیم. موضوع و اشعار کاملا ایرانی است و موزیک امروزی و پر هیجان آن را همراهی می کند.

 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی