در حال بارگذاری ...
رضا کیانیان در نشست آسیب‌شناسی تئاتر فجر مطرح کرد

جشنواره تئاتر فجر نیازمند تفکیک در بخش ملی و بین‌الملل

نخستین نشست دفتر پژوهش و انتشارات اداره کل هنرهای نمایشی با موضوع آسیب شناسی جشنواره بین المللی تئاتر فجر در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.

به گزارش ایران تئاتر، نخستین نشست دفتر پژوهش و انتشارات اداره کل هنرهای نمایشی با موضوع آسیب شناسی جشنواره بین المللی تئاتر فجر ساعت 15 روز پنجشنبه 19 اردیبهشت با حضور شهرام کرمی مدیر کل هنرهای نمایشی، حمید نیلی مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی، سعید اسدی مدیر مجموعه تئاتر شهر و نادر برهانی مرند دبیر جشنواره تئاتر فجر در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.

در این نشست که با موضوع «جایگاه، ضرورت، هویت و اهداف جشنواره تئاتر فجر» برگزار شد، رضا کیانیان، محمد علی خبری و احسان زیورعالم» به عنوان سخنران حضور داشتند.

رضا کیانیان در بخش نخست سخنانش در این نشست، در خصوص هویت بخشی به رویکرد بین المللی این رویداد پیشنهادهایی را مطرح کرد و گفت: شاید یکی از گام های مهم در این خصوص تفکیک بخش ملی و بین‌المللی این جشنواره باشد. این اتفاق چند سالی است که در مورد جشنواره فیلم فجر رخ داده و به نظر من روند موفقیت آمیزی هم بوده است. بخش بین المللی جشنواره فیلم فجر تا حدودی موفق شده به عنوان یک موقعیت فرهنگی خود را معرفی کند. ما شاهد هستیم که مهمان های خارجی که برای حضور در این جشنواره به تهران می آیند، بسیار تمایل پیدا می کنند که دیدارشان را به جشنواره محدود نکنند و از ویژگی های فرهنگی پایتخت از جمله موزه ها و مناطق با هویت شهر و در یک کلمه تهران قدیم هم بازدید داشته باشند. به این ترتیب است که می توان شاهد یک رقابت فرهنگی در منطقه بود. اگر این اتفاق در جشنواره تئاتر فجر هم رخ بدهد، رشد تئاتر ما خیلی بیشتر خواهد بود؛ اینکه تئاترهای خارجی و تئاتر منطقه بیایند و با ما رقابت کنند. الان منطقه ما به لحاظ فرهنگی بی صاحب است و ما می توانیم به اسانی صاحب آن شویم. باید کاری کنیم که ایران پاتوق فرهنگی منطقه شود. خب در این پاتوق فرهنگی چه اتفاقی در منطقه می تواند بیفتد؟ آیا صدور انقلاب چیزی خارج از این است؟ مهم این است که منطقه به لحاظ سینما و تئاتر پاتوقشان در کشور ایران باشد. این می وشد رسالت بین المللی جشنواره فجر. پیشنهاد من این است که در گام نخست جشنواره ملی تئاتر فجر از جشنواره بین المللی جدا شود‌. جشنواره ملی تئاتر فجر در همین ایام انقلاب و در دهه فجر برگزار شود و میزبان نمایش هایی باشد که در طول سال در تهران و شهرستان ها اجرا شده است و در جشنواره بهترین هایشان را انتخاب کنیم و این انتخاب توسط خانه تئاتر صورت بگیرد نه توسط دولت. آثار انتخابی شهرستان ها نیز باید از میان نمایش هایی انتخاب شوند که اجرای عمومی را پشت سر گذاشته اند. ما تمام کمبودها را می دانیم و راه حلش این است که بند ناف مان را از دولت ببریم.

این بازیگر سینما و تئاتر در ادامه سخنانش در خصوص بخش ملی جشنواره هم بیان کرد: واقعیت این است که جشنواره ملی تئاتر را باید خانه تئاتر اجرا کند. در این صورت شاهد خواهیم بود که دیگر دولت در این خصوص تصدی گری نخواهد داشت. نقش دولت این خواهد بود که حمایت کند خود ما ایران را به پاتوق فرهنگی منطق تبدیل کنیم. اما در حال حاضر وضعیت برعکس است. برای مثال ما به شهرستان ها می رویم تا آثاری را برای جشنواره انتخاب کنیم در حالیکه در نهایت معلوم نیست آن نمایش اصلاً در آن شهر اجرای عمومی شود. اما اگر مرکز هنرهای نمایشی تئاتر را در شهرستان ها راه اندازی کند و نمایش هایی را که اجرا شده اند برای قضاوت به جشنواره بیاورد،موتور تئاتر در شهرستان ها روشن خواهد شد. الان ما شتر گاو پلنگ هستیم. شخصاً حاضر هستم که بنشینیم و همفکری کنیم که چطور می شود تئاتر خصوصی را در شهرستان ها راه انداخت.من بدون این که به وزارت ارشاد یا به اداره کل هنرهای نمایشی بگویم گاهی در شهرستان‌ها ورکشاپ برگزار می‌کنم. مثلا سفری از شیراز تا بندرعباس داشتم و همه شهرهای کوچکش را چرخیدم. در همین ورکشاپ‌ها می‌گفتم فرض کنید دولتی نیست که بخواهد پولی بدهد و از ما حمایت کند و هیچ سالن دولتی‌ای هم وجود ندارد. آیا تئاتر کار می‌کنید یا نه؟ یک عده می‌گفتند نمی‌شود و یک عده می‌گفتند می‌شود. جدایشان می‌کردم و می‌گفتم شما که می‌گویید می‌شود توضیح دهید چطور. می‌گفتند مثلا تئاتر خیابانی کار می‌کنیم. می‌گفتم مامور شهرداری جلویتان را می‌گیرد. فرض کنید من مامور شهرداری‌ام، بیایید با من صحبت کنید. مرا راضی کنید که در تئاتر کار کردن شما چیزی به نفع من است. می‌گفتند می‌خواهیم تئاتری اجرا کنیم که مسائل شهری هم در آن مطرح شود. این رفت و آمد آن قدر ادامه پیدا می‌کرد تا راه‌هایی پیدا می‌کردند که هم به نفع شهرداری بود و هم به نفع بچه‌های تئاتر.

وی در بخشی دیگر از سخنانش در این نشست نیز گفت: منظور من از اینکه ایران را تبدیل به پاتوق فرهنگی منطقه کنیم اصلاً به این معنی نیست که دولت ها بنشینند و بر سر آن توافق کنند. ده ها توافق نامه تاکنون بین کشورهای اطراف و ایران رد و بدل شده اما در نهایت هیچ اتفاقی نیفتاده است. اصلاً کاری با دولت نداریم، در جشنواره فیلم هم همین اتفاق افتاده است و حاصل کار نتیجه تعاملات میان هنرمندان کشورهاست و نه دولت های آن ها. الان هم اگر در عرصه تئاتر بخواهیم به این سمت و سو برویم باید دولت را فراموش کنیم. دولت باید کار خودش را انجام بدهد. دولت کارهای بسیار مهم تری دارد که انجام بدهد. به هر حال در جهان دو حالت بیش‌تر وجود ندارد. یا تئاتر دست مردم باشد و دولت از آن حمایت کند، مانند بیشتر جاهای دنیا یا دولتی باشد مثل شوروی سابق و کره شمالی و جاهایی که دیگر وجود خارجی ندارند. تئاتر تعریف شده است و ساده‌ترین راه این است که ما از تعریفی که پیش از این انجام شده است، بیاموزیم. ولی ما می‌خواهیم کاری انجام دهیم که هیچ کس انجام نداده است. می‌خواهیم شکل مخصوص خودمان را درست کنیم و نمی‌شود. تئاتر یا باید دست دولت باشد که نمی‌شود و شکست‌ خورده است یا دست مردم باشد و دولت با مالیات یا با همان پول نفت از آن حمایت کند. خصلت تئاتر دیالوگ است و کسانی که می‌خواهند قدرت را در دست بگیرند همیشه با این مسئله مشکل داشته‌اند. کشورهایی که تک‌صدایی هستند با تئاتر میانه خوشی ندارند و کشور ما در وضعیتی بینابین است و هم دارد و هم ندارد و باید روزی برسد که این قضیه روشن شود.

محمدعلی خبری دیگر سخنران این نشست نیز در ادامه گفت: زمانی که می‌خواهیم راجع به آسیب‌شناسی پدیده‌ای صحبت کنیم باید ملزومات آن را هم رعایت کنیم. این ملزومات چهار مسئله است. نقاط قوت آن مسئله یا پدیده چیست؟ نقاط قوتی که می‌توانیم از روی اهداف‌مان تشخیصش دهیم. نقاط ضعفش چیست؟ فرصت‌هایمان چیست و تهدیدهایمان چیست؟ از برآیند این‌ها راهکاری بیرون می‌آید. اگر قرار باشد خود جشنواره را مورد بررسی قرار دهیم باید بدانیم پازلی در برابرمان است که قطعات دیگری هم دارد. ما نمی‌توانیم جشنواره را بدون مدیریت بالاتر و بدون مدیریت دولتی بررسی کنیم. آیا ما توان دیدن این تابلو را به صورت کامل داریم تا بعد از آن بتوانیم بگوییم یک قسمت از آن جشنواره است؟ و جایگاه اداره کل هنرهای نمایشی در این میان شفاف است یا مبهم؟ما پیش از این مرکز هنرهای نمایشی را داشتیم که الان تبدیل به اداره کل شده است؛ در نتیجه بزرگتر از گذشته شده و باید پوشش دهنده کلیت تئاتر کشور باشد. بالاخره این پرسش وجود دارد که ستاد باید کجا باشد؟ در ارتباط با جشنواره یکی رویکرد این است که ما در هر حال بتوانیم وضع موجود را ادامه بدهیم و رویکرد دیگر این است که به مرور موقعیت ها را ارتقا بدهیم. ما اگر در اندیشه توسعه تئاتر کشور هستیم باید زیرساخت های مناسبی هم برای آن فراهم کنیم. نکته بعدی این است که آثار نمایشی تولید شده را چگونه باید در ارتباط با مخاطب قرار دهیم. ما حقیقتاً چقدر مخاطب تئاتر داریم. ما باید بستر سازی برای نشست های تخصصی آسیب شناسی جشنواره را به طور مرتب در دستور کار داشته باشیم. لازم است برآوردهای دقیقی از فعالان تئاتر کشور و پراکندگی آن ها در نقاط مختلف داشته باشیم. باید بتوانیم حمایت و همراهی نهادهای مختلف کشور را در هم افزایی نیروها و امکانات در مسیر توسعه تئاتر جلب کنیم. همچنین باید در ارتباط با بخش بین الملل جشنواره باید به این نکته توجه داشته باشیم که تا چه اندازه از امکانات لازم برخورداریم. همچنین در حوزه بین الملل تا چه اندازه گروه های هنری معتبر را شناسایی کرده ایم که می توانیم ارتباط فرهنگی معناداری را با آنان شکل بدهیم. دست آوردهای ما در سطح بین المللی چه بوده است و چگونه می توانیم آن را در فرصت های بین المللی ارائه دهیم.صحبت در مورد اهداف و راهکارهاست. زمانی که می‌خواهیم نهادی را بررسی کنیم می‌گوییم مدیریت بر وضع موجود می‌خواهیم. زمانی دیگر می‌گوییم وضع موجود جواب نمی‌دهد و باید عملیاتی‌تر شود و زمانی توسعه‌ای. اگر هدف حفظ وضع موجود باشد خیلی از مدیران از خود می‌پرسند چگونه می‌توانیم مشکلات‌مان را حل کنیم و در نتیجه توسعه‌ای در کار نیست. ما باید ضوابط و مقررات را پایدا کنیم. نکته دیگر توجه لازم به تولید آثار است. ما باید ببینیم آثاری که تولید می‌شوند چگونه در ارتباط با مخاطب قرار می‌گیرند. در شهرستان‌ها چه میزان اجرای تئاتر داریم و تعداد مخاطبین چه میزان است؟

احسان زیورعالم دیگر سخنران این نشست نیز در سخنانش با اشاره به لزوم تعاملات فرهنگی در سطح بین المللی گفت: یکی از مشکلات فجر فقدان شفافیت است. به عنوان مثال هزینه دبیرخانه فجر به شکل جزئی مشخص نیست. این فقدان شفافیت در تصدی‌گری مخفی دولت است که اتفاق می‌افتد. بخش خصوصی هم مانند دولت گاهی اوقات فاقد شفافیت است ولی در نهایت برای تبلیغاتش هم که شده است دست به شفافیت خواهد زد.نکته دیگر اینکه در طول سال های برگزاری جشنواره بارها و بارها شاهد گفتگوها و تفاهم هایی میان نمایندگان کشورها بوده ایم که پساز اتمام جشنواره به فراموشی سپرده شده یا پی گیری نشده است. همچنین در ارتباط با برگزاری بخش بین الملل جشنواره باید به نکاتی که مربوط به شرایط حضور کشورها در جشنواره است توجه داشته باشیم. یکی از این اقتضائات بازنگری در زمان برگزاری جشنواره است؛ واقعیت این است که بهمن ماه زمان برگزاری جشنواره زمان مناسبی برای گروه های خارجی محسوب نمی شود و به اصطلاح فصل فعالیت های تئاتری آنان نیست. مورد دیگر اینکه همه مان می دانیم اغلب جشنواره ها در نقاط جغرافیایی خاصی از جمله شهرهای ساحلی برگزار می شوند، در حالی که بهمن ماه یعنی زمان برگزاری جشنواره هم از نظر آلودگی هوای پایتخت و هم شلوغی و ترافیک شهری در ماه های پایانی سال برای برگزاری جشنواره زمان مناسبی به نظر نمی رسد. بسیاری اوقات وقتی با هنرمندان خارجی گپ وگفت می کنیم و از تنوع جغرافیایی ایران حرف می زنیم، آن ها تعجب می کنند از اینکه همه آن نقاط خوش آب و هوا و دیدنی را رها کرده ایم و جشنواره را در پایتخت شلوغ و آلوده برگزار می کنیم. مثلاً وقتی ما نقاطی مثل جزیره کیش را داریم چرا نباید از آن استفاده کنیم. نکته دیگر لزوم برنامه ریزی میان مدت برای جشنواره است که هیچگاه شاهد آن نبوده ایم. برای نمونه تنها زمانی که برای جشنوراه دبیری به مدت 5 سال در نظر گرفته شده بود مربوط به اقای مهندس پور بود که از قضا ایشان هم تنها یک دوره توانست در این سمت ایفای نقش کند. نکته دیگری که می خواهم به آن اشاره کنم یکی ز وظایف جشنواره یعنی شناسایی استعدادهای نسل جوان است. در دوره دبیری آقای صالح پور تا اندازه ای این توجه شکل گرفت و در جشنواره سی و هفتم به نظر من اهمیت آن بیشتر هم در نظر گرفته شد که به نظر من مسابقه ایران یک در این دوره از موفق ترین بخش های جشنواره بود. ولی با همه این ها جشنواره آنچنان که باید اهمیتی برای جوان ها قائل نیست و این بی توجهی را به شکلی بارز در ترکیب برگزارکنندگان جشنواره هم می بینیم.

 




مطالب مرتبط

گفت‌وگو با یکی از مدرسان کارگاه‌های آموزشی جشنواره فجر42

سعید ذهنی: کارکرد موسیقی در تئاتر، فقط تشدید عواطف نیست
گفت‌وگو با یکی از مدرسان کارگاه‌های آموزشی جشنواره فجر42

سعید ذهنی: کارکرد موسیقی در تئاتر، فقط تشدید عواطف نیست

سعید ذهنی، آهنگساز و مدرس موسیقی که در چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، کارگاهی آموزشی با عنوان «کارکردهای موسیقی در تئاتر» برگزار کرد، استفاده از موسیقی برای تشدید عواطف را دم‌دستی‌ترین کارکرد آن در هنرهای نمایشی دانست. او در همین راستا، بر ضرورت شناخت آهنگساز ...

|

نگاهی به نمایش «پدر» نوشته فلوریان زِلِر و کار آروند دشت‌آرای

سرما صحنه را در برمی‌گیرد
نگاهی به نمایش «پدر» نوشته فلوریان زِلِر و کار آروند دشت‌آرای

سرما صحنه را در برمی‌گیرد

علیرضا نراقی: هنگام خواندن نمایشنامه «پدر» نوشته فلوریان زِلِر که توسط ساناز فلاح‌فرد به فارسی ترجمه شده است، یکی از نقاط قوت متن که به‌سرعت خود را نمایان می‌کند، ایجاز زبان و فنی بودن ...

|

نظرات کاربران