در حال بارگذاری ...
19اردیبهشت روز بزرگداشت شیخ کلینی

هنرهای نمایشی و جایگاه فراموش شده یک پاسبان فرهنگی

ایران تئاتر: سال ۱۳۸۶ بود که به پیشنهاد حجت‌الاسلام محمدی ری شهری رییس مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحدیث، پس از یک هزار سال و اندی سال، یاد و خاطره پاسبان فراموش شده فرهنگ تشیع زنده شد.

سال 1386 بود که به پیشنهاد حجت‌الاسلام محمدی ری شهری رییس مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحدیث، پس از یک هزار سال و اندی سال، یاد و خاطره پاسبان فراموش شده فرهنگ تشیع زنده شد.

پاسبانی که گرچه نامش در ذهن ساهی عموم مردم جامعه مهجور مانده و در ناخودآگاه ذهن آنها فضایی برای حضورش یافت نمی شود، اما کمتری کسی است که در این مرز و بوم از مسجدی گذشته، پای منبری رفته و مبلغ دینی دیده باشد اما از جاودانه اثرش توشه ای به عاریه نگرفته باشد.اثری که از آن به عنوان نخستین کتاب از کتب اربعه حدیثی و فقهی شیعه نام می برند و در هر کوی و برزنی که حدیثی از زبانی جاری می شود، می توان منتظر ماند تا در اولویت های اصلی ماخذشناسی، نامش بر سر زبان ناشر جاری شود.

کتاب «کافی» مشتمل بر سه بخش اصول کافی، فروع کافی و روضه کافی یکی از بزرگترین، ارزشمندترین و قدیمی ترین آثار مکتوب مسلمانان است. کتابی که ثقه الاسلام محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی معروف به شیخ کلینی طی یک فرآیند 20 ساله به درخواست شاگردانش در باب احادیث پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) گردآوری کرده است و یکی از منابع معتبر حدیث شناخته می شود.

در وصف این کتاب «شیخ مفید» می‌نویسد: کتاب کافی از برترین کتاب‌های شیعه و پرفایده‌ترین آنهاست. شهید اول، «محمّد بن مکّی»، معتقد است همانند کتاب کافی، در حدیث شیعه نوشته نشده‌است. شهید ثانی، «زین‌الدین بن علی بن احمد عاملی جبعی» ، کافی را به همراه سه کتاب من لایحضره الفقیه، تهذیب الاحکام و استبصار، از پایه‌های ایمان و ستون‌های اسلام می‌شمارد و علامه محمدتقی مجلسی آن را بهترین و بزرگ‌ترین تألیف فرقه ناجیه (شیعه امامیه) می باشد.

با همه اعتبار این کتاب در میان اندیشمندان دینی و احترامی که به عنوان یک منبع معتبر برای آن قائل هستند، اما کمتر کسی را می توان شناخت که نگارنده آن را بشناسد و از او و سبقه علمی اش بداند.  

19اردیبهشت ماه همزمان با بزرگداشت شیخ کلینی، فرصت مغتنمی پیش آمد تا ضمن بازشناسی زندگی ایشان، تلنگری نیز به علاقه مندان ژانرهای تئاتر مستند، تاریخی و مذهبی بزنیم تا در گوشه ای از خودآگاه خود نام او را به عاریه بسپارند.

 

شیخ کلینی کیست؟

شیخ ابوجعفر محمّد بن یعقوب بن اسحاق رازی معروف به کُلِـینی، مشهورترین فقیه و محدث شیعه در نیمه اول قرن ۴ هجری قمری است. وی در سال ۲۵۸ هجری قمری در روستای کلین در ۳۸ کیلومتری شهر ری به دنیا آمد.

علوم اسلامی را ابتدا نزد پدر و دائی خود و سپس در شهر ری و قم، نزد بزرگانی چون احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی، احمد بن ادریس اشعری قمی، و عبدالله بن جعفر حمیری (صاحب کتاب قرب الاسناد) گذراند.

عشق و علاقه به فراگیری دانش حدیث در شیخ کلینی، که برخی به واسطه هم عصری با دوران غیبت صغرا وی در ارتباط مستقیم با نواب خاص امام زمان(عج) می دانستند، باعث شد تا او سفرهای متعددی را برای جمع آوری، درک و علم به صحت احادیث به شهرهای مختلف از جمله مشهد، دمشق و کوفه داشته باشد و در محضر اساتید زیادی کسب فیض نماید.

این شناخت تا بدان جا پیش رفت که اندیشمندان شیعه و سنی شیخ کلینی را به عنوان مرجع پژوهش های دینی خود پذیرفتند و عنوان نخستین دانشمند اسلامی لقب«ثقه الاسلام» (یعنی کسی که مورد اعتماد اسلام است) را به او اختصاص دادند.

جایگاه کلینی نزد دانشمندان بزرگ اسلام چنان والاست که امروزه دانشمندان اهل سنت مثل آلوسی به روایتهای او اعتماد می کنند و بزرگانی مثل خطیب بغدادی، ابن عساکر، ابن حجر عسقلانی، و ابن اثیر او را ستوده و احیاگر اندیشۀ ناب شیعه و مکتب خاندان پیامبر اکرم «علیهم السلام» معرفی کرده اند.

 

چرا شیخ کلینی را باید بشناسیم؟

تمدن غنی ایران مرهون تلاش های مشاهیر و بزرگان بسیاری است که همواره از آنها غافل بوده ایم. برای بسیاری از مردم جامعه، فردوسی، سهروردی، شیخ بهایی، حافظ، سعدی، مولانا و ... در حد یک نام مطرح هستند. کمتر کسی است که از تاریخ کشور بداند و اندیشمندانش را بشناسد. و در عوض تمرکز بسیاری از مروجان علمی و فرهنگی‌ شناساندن اندیشمندان و بزرگان غربی و عمده آثار بازارش، کتب ترجمه است.و این همان بحرانی می شود که زیر لوای بی هویت جا خوش کرده است.

اریکسون در کتاب «هویت، جوان و بحران» هویت را وحدت میان سه سیستم زیستی، اجتماعی و روانی می داند که به وسیله آن فرد می داند که کیست، چه می خواهد، به چه جامعه و فرهنگی تعلق دارد و اهداف آینده اش چیست.

در صورتی که چنین وحدتی به وجود نیاید فرد دچار بحران هویت که ماحصلش سردرگمی، از خودبیگانی، بی تفاوتی نسبت به خود، جامعه و آینده و ... می شود. و از همین جاست که نقش و جایگاه تاریخ یک مرز و بوم و مشاهیر و بزرگان ملی و مذهبی ملموس می گردد.

جامعه برای ساخته شدن نیاز به الگو دارند و این الگوها در دل تاریخ کشورمان نهفته اند. شناسایی آنها تاثیر بسیار زیادی در پویایی و رشد فکر فرد فرد جامعه و در نتیجه آن حذف سردرگمی ها، بی تفاوتی ها و از خودیگانگی ها دارد.

ما برای دیدن خودمان و فاصله نگرفتن از هویت مان به آنها نیاز داریم.

 

نقش تئاتر در الگوسازی

تئاتر از دیرباز محلی برای فراگیری بوده و هنرمندان آن همواره در تلاش هستند تا مسائل و چالش ها را از ناخودآگاه افراد به خودآگاه تبدیل، واقعیت‌های از یاد رفته را یادآوری و در نهایت در جامعه فرهیختگی ایجاد کند. این توانمندی ویژه باعث می شود در مسیر الگوپذیری بتوان از آن به عنوان یک بازوی توانمند بهره گرفت.

هنرمندان تئاتر وظیفه سنگینی در فرهنگسازی و هویت بخشی در جامعه برعهده دارند و شناساندن مشاهیر و بزرگانی همچون شیخ کلینی و شناساندن تلاش و جدیتی که در مسیر علم آموزی داشته،  می تواند در الگوسازی اجتماعی نقش بسزایی ایفا کند.  

 

 

 

 

 

 




نظرات کاربران