با ارتقاء بودجه تئاتر در سال 87

رضا آشفته
بودجه تئاتر در سال 87 به 14 میلیارد و ششصد میلیون ارتقاء یافت.
این خبری بود که از زبان امیررضا خادم، نماینده مجلس و عضو کمیسیون فرهنگی خواندیم. البته او در ادامه یادآور شد که امیدواریم در میان راه این پول صرف موارد دیگر نشود. چنانچه در سال 86 با بالا رفتن رقم بودجه سالانه تئاتر، همه اهالی تئاتر و مسئولان خوشحال شدند به این جهت که کمی اوضاع تئاتر سر و سامان بیشتری خواهد گرفت؛ با این وصف وضعیت تئاتر با توجه به تورم سالانه نه تنها بهبود نیافت که تئاتر را با مسایل و مشکلاتی هم روبرو کرد. چنانچه میزان تولیدات تئاتری شهر تهران، خیلی پایین آمد. البته بازسازی و تعمیرات تالارهای تئاتر شهر، سنگلج و نیاوران نیز دلیل دیگری بود که تا حدی باعث شد تعدیلی در میزان تولیدات تئاتر صورت گیرد. به هر تقدیر به خیر گذشت، هر چند که جمعی از بهترین فعالان تئاتری جذب سینما و تلویزیون شدند و به این ترتیب امکان دارد که برای همیشه بهترین نیروها و هنرمندان خلاق تئاتری به دلیل وضعیت بهتر مالی در سینما و تلویزیون، از تئاتر کوچ کنند. تئاتر نیاز به نویسنده، کارگردان، بازیگر، طراح صحنه و لباس، طراح نور، ‌چهره‌پرداز، آهنگساز و غیره دارد، و درآمد مکفی برای این هنرمندان به ازای کارهایی که در طول سال انجام می‌دهند از حضور آنان در مشاغل دیگر جلوگیری می‌شود.
بودجه تئاتر تا امروز کافی نبوده است، در صورتی که با بالا رفتن بودجه تئاتر که در واقع کفایت کننده کل هزینه‌های تئاتر در طول یک سال باشد، به تدریج نوعی تئاتر مترقی و روزآمد ایجاد خواهد شد. زیرا ما تئاتر به معنای حرفه‌ای و خصوصی آن نداریم و در حال حاضر همه چیز در اتکای به یارانه‌های دولتی تولید و استفاده می‌شود و‌ در صورت مکفی نبودن، بستر مناسب را نیز برای بودن این هنر مردمی و نسبتاً پرخرج از بین خواهد برد.
تئاتر شهرستان‌ها هم به دلیل نبودن بودجه مناسب که باید به دفاتر انجمن نمایش سرازیر شود، از تکاپو افتاده است. تئاتر شهرستان‌ها به لحاظ آموزشی و گروه‌سازی دچار اشکالات بدیهی است. هزینه کلانی باید صرف بازسازی و ساخت سالن‌های تمرین و اجرا شود و هزینه زیادی هم باید برای تولید آثار نمایشی در شهرستان‌ها در نظر گرفته شود. اگر هم این امکانات که هزینه‌بر هم خواهد بود،‌ مهیا نباشد نمی‌توان انتظار داشت که چیزی به نام تئاتر در شهرهای سراسر کشورمان وجود داشته باشد. این که تئاتری‌های شهرستانی صرفاً تولیدات احتمالی و اندک خود را در جشنواره‌های مختلف عرضه می‌کنند، به این دلیل است که بودجه و امکانات لازم در اختیارشان نیست تا بر پایه تولیدات حرفه‌ای به اجرای عمومی در شهرهای خود رونق دهند. در صورتی که هنر تئاتر در تمامی شهرها می‌تواند به عنوان ابزار مناسب در ایجاد هنجارهای اجتماعی استفاده شود. هنر تئاتر بهترین شیوه‌های آموزشی را برای تلفیق آموزه‌های دینی، اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی در خود دارد. چرا نباید از تئاتر به عنوان یک درمانگر مسایل اجتماعی استفاده شود؟ چرا نباید تئاتر در خدمت مردم و سرگرم کردن آنان باشد؟ چرا نباید به دلیل پتانسیل‌های مثبتی که در خود مستقر دارد، به شکل فراگیر در خدمت عموم هموطنان باشد؟ و...
تمام این چراها فقط و فقط با صرف برنامه و بودجه مناسب و کارآمد به یک پاسخ مناسب هدایت خواهد شد. پیش‌بینی این که در هر شهرستان یک تئاتر فعال در طول سال به چه تعداد هنرمند و چه مقدار بودجه نیاز دارد، امری پیچیده و دور از دسترس نیست و با این شیوه می‌توان تئاتر را در کل شهرهای کشور گسترش داد. هر چند با رقم 14 میلیارد و ششصد میلیونی باز هم نمی‌توان در حال حاضر پاسخگوی نیازهای اولیه تئاتر کشور بود.
تئاتر تعلیم و تربیت (پداگوژی) که امروز در کشوری مانند آلمان پیشرفت و توسعه یافته است، کاملاً در خدمت مردم و دولت است. این نوع تئاتر آموزشی در مدارس،‌ دانشگاه‌ها، زندان‌ها، بیمارستان‌ها، کلیساها، ادارات و سازمان‌های دولتی و غیردولتی و غیره به کار می‌آید و سبب بهبود وضعیت روحی و روانی، ارتباطی، شغلی و برطرف کننده نیازهای عمومی افراد اجتماع شده است.
چنین حرکتی در کشور ما هم می‌تواند کارآمد باشد و توجه و عنایت به آن نیاز به یک برنامه و بودجه مشخص دارد. خیلی از طرح‌ها و برنامه‌ها هر یک به نوعی می‌تواند در خدمت بهبود وضع زندگی به کار گرفته شود و تئاتر به عنوان یک وسیله می‌تواند در تحقق آن‌ها عمل کند. به همین دلیل ارتقاء بودجه تئاتر به عنوان یک ابزار فرهنگی بیشتر از نان شب هم می‌تواند برای ما اهمیت پیدا کند و چشم‌پوشی از آن ما را در مجموع با مشکلاتی روبه‌رو می‌کند که مجبور به صرف هزینه‌های بیشتر برای برطرف کردن آن‌ها خواهیم بود. در صورتی که تئاتر به عنوان یک پیشگیری کننده مؤثر می‌تواند ما را از این معایب و خطاها مبرا کند.