از نامه مریم معترف تا انکار امیر جعفری

 مریم معترف هفته گذشته با انتشار نامه ای از کارگردانان تئاتر خواست که در انتخاب تازه کانون کارگردانان خانه تئاتر مسوولانه تر شرکت کنند و شاید این خود مهمترین رویدادی باشد که بتواند تا حد زیادی از این حواشی و جاروجنجالها بکاهد. در این هفته چهره هایی چون هادی حجازی فر، علی سرابی، سمانه زندی نژاد و امیر جعفری نیز نکته و گفته هایی دارند که مرورشان خالی از لطف نیست چون به موضوعات قابل تاملی در تئاتر اشاره کرده اند و البته امیر جعفری هم با انتشار ویدئویی آب پاکی بر دست شایعه سازان ریخته که حرف هایش از جنس مردم است و نه این شایعه سازی ها. 

رویدادها

مریم معترف کارگردان و عضو هیات مدیره منحل شده کانون کارگردانان خانه تئاتر با انتشار یادداشتی خبرساز شد. او در این یادداشت تصریح کرد: کسانی که کاندیدای حضور در هیأت مدیره می‌شوند باید برای امور کانون وقت بگذارند و برای رأی اکثریت احترام قائل شوند.

هیأت مدیره کانون کارگردانان خانه تئاتر به تازگی و به دلیل برخی اختلافات و حواشی ایجاد شده، منحل شد و قرار است اعضای جدید در انتخاباتی در نیمه تیرماه سال جاری انتخاب شوند. این یادداشت پس از خبرساز شدن اعتراض و کنار کشیدن سهراب سلیمی از کانون کارگردانان خانه تئاتر و گفتگوی مسعود موسوی با مهر، برای ارائه توضیحاتی درباره این اختلافات که برهم ریختن نظم کانون و رای دادن به انحلالش را دامن زد، می توانست فرصتی با آسودگی خاطر برای آماده شده اعضای کانون کارگردانان برای تشکیل هیات مدیره پویاتر قلمداد شود.

در متن مریم معترف آمده است:

«پس از انحلال هیات مدیره کانون کارگردانان خانه تئاتر، تصمیم بر آن شد که مشکلات درون‌گروهی در جلسه انتخابات با اعضای کانون در میان گذاشته شود، ولی گویا یکی از اعضا با انتخاب روش دیگری و در یک مصاحبه رسانه‌ای مطالب خلاف واقعی را مطرح کرد که من نه در جواب او، بلکه برای روشن شدن قضایا طرح چند نکته را ضروری می‌دانم.

شاید همه بدانند که کاندیدا شدن برای حضور در هیات رییسه یک انجمن شرایط و ضوابطی را می‌طلبد که باید آنها را رعایت کرد، به‌طور مثال باید وقت لازم برای حضور در جلسات را داشت و از اینکه برای این کار وقت می‌گذارند منتی بر سر کسی ندارند.

باید فعالانه در جلسات شرکت کنند و وظایفی را که هیات مدیره بر عهده آن‌ها می‌گذارد بخوبی انجام دهند و روند پیشرفت کار را به ریاست هیات مدیره و سایر اعضا گزارش دهند.

بدون اطلاع رییس هیات مدیره درباره مسایل درون گروهی مصاحبه نکنند، در جهت حفظ منافع انجمن و اعضای آن کوشا باشند و از همه مهم‌تر آگاه باشند که تصمیمات هیات مدیره پس از رایزنی و مشورت اعضای حاضر در جلسه با رای اکثریت تصویب می‌شود و پس از رای‌گیری نهایی، عضوی حق اعتراض ندارد و باید به تصمیم گرفته شده توسط اکثریت، احترام بگذارد و آن را لازم‌الاجرا بداند.

از آنجا که در هیات مدیره اخیر کانون این موارد رعایت نمی‌شد و بیشتر اوقات گفتگوهای بی‌نتیجه، وقت جلسات را می‌گرفت و تصمیم‌گیری‌های جمعی اکثریت، با مخالفت‌های اقلیت روبرو می‌شد، با رای اکثریت تصمیم بر انحلال هیات مدیره گرفته شد، به امید آنکه منتخبان بعدی هنر بحث و گفتگو را بشناسند و به جای قهر کردن، به رای اکثریت احترام بگذارند؛ تا کارها بخوبی پیش رود و هیات مدیره بتواند ماموریتی را که اعضا برعهده آن‌ها گذارده‌اند به نحو احسن انجام دهد. به امید روزهای بهتر برای کانون کارگردانان خانه تئاتر.»

 

یادمان ها

صدرالدین شجره: او یکی از بهترین کارگردانان و بازیگران نمایش های رادیویی است که سالها تجربیاتش را از رادیو برای مردم ایران عرضه کرده و بسیای از فعالان نمایش های رادیویی مستقیم یا غیر مستقیم شاگرد صدرالدین شجره به شمار می آیند.

در مراسم یادبودی که برای یکمین سالگرد فوت شجره برگزار شد، بهزاد فراهانی گفت:‌اگر صدرالدین شجره مهجور ماند، به این دلیل بود که او در زیر متن آثارش اندیشه‌ای پویا را دنبال می‌کرد ولی چون ضرباهنگ آثارش با ضرباهنگ جامعه و گیشه همخوان نبود کمتر شناخته شد.

شامگاه شنبه ۱ تیرماه بزرگ‌داشت صدرالدین شجره با حضور جمعی از اهالی رادیو و تئاتر با اجرای مونولوگ سریال «آواز در باران» توسط میکائیل شهرستانی و همراهی علی شجره و نیز اجرای بخشی از نمایش «بیرون جلوی در» نوشته ولفگانگ بورشرت به عنوان اولین کارگردانی صدرالدین شجره در دانشسرای عالی برگزار شد.

بهزاد فراهانی در این مراسم گفت: من از رفقای دهه چهل صدرالدین هستم، ما هر دو در رنسانسی که در رادیو به وجود آمد سهمی داشتیم. اینکه می‌گویم رنسانس رادیو از این نظر است که ما در دهه چهل کوشش کردیم که سقف رادیو را تغییر دهیم و به سمتی ببریم که دلبستگی زمانه را با خود داشت. زمانی که صدرالدین به رادیو آمد حس کردیم او کمی با همه ما فرق دارد. او یکی از خجالتی‌ترین هنرمندان بود و شکسته نفسی‌اش سبب شد تا در فضای دیگری جز رادیو کمتر شناخته شود.

او افزود: زنده یاد اکبر رادی معلم صدرالدین بود و من فکر می‌کنم شجره تنها کسی بود که توانست دین خود را به او ادا کند، او از رادی بسیار آموخت و در نهایت کم از رادی نداشت. اگر مهجور ماند سبب این بود که او در زیر متن آثارش اندیشه‌ای را دنبال می‌کرد که اندیشه‌ای پویا بود ولی چون ضرباهنگ آثارش با ضرباهنگ جامعه و گیشه همخوان نبود کمتر شناخته شد. او همیشه از معرفی خود پرهیز داشت، وقتی نگاه می‌کرد به یک اثر محققی بسیار بسیار بزرگ بود، به ضرباهنگ فضا سازی و شخصیت سازی آنقدر اهمیت می‌داد که هیچ چیز جز آن برایش مهم نبود و من امیدوارم نهادهای مربوطه دست به دست هم دهند تا حداقل اکنون آثار و هنرش به شکلی شایسته به جامعه معرفی و عرضه شود.

عضو هیأت مدیره مرکزی خانه تئاتر در پایان صحبت‌های خود شجره را اینگونه وصف کرد: شکوه تمام موج‌های زیبای خزر در چشمان صدرالدین دیده می‌شد، خجالت کشی بود که خجالت کشیدنش مفهوم شخصیتی داشت و از آن رو بود که ارزان جاری نمی‌شد. هرگز خود را بزرگ نمی‌انگاشت و از دیگران بالاتر نمی‌دانست. با چشم‌های مهربان و غمگین‌اش به همه آرامش می‌داد، او یکی از اخلاقی‌ترین شخصیت‌های عرصه بازیگری و درام نویسی بود. اگر روزی بپرسند چه کسی از دوستانت را دوست‌تر داری با احترام می‌گویم صدرالدین. ای کاش بیشتر می‌ماند و در غصه‌مندی نمی‌رفت. صدرالدین از آن کسانی بود که بیضایی در سوگ جمیله شیخی گفت، او هم چون جمیله شیخی به هیچ عنوان تحت هیچ شرایطی هنرش را به هیچ کسی نفروخت. باید بدانیم که اگر دگرگونی در مدیریت هنری‌مان پیش نیاید صدرالدین‌ها می‌آیند و بی صدا می‌روند.

 

چهره ها

هادی حجازی فر: هادی حجازی‌فر که مدتی قبل تماشاخانه «هامون» را راه‌اندازی کرده می‌گوید، از اینکه در سینما تجربه‌های جدید داشته باشد نمی‌ترسد اما برای بازگشت به صحنه تئاتر ترس و نگرانی‌های خود را دارد.

این بازیگر تئاتر و سینما در گذشته بیشتر بخاطر فعالیت‌های تئاتری‌اش و با کارگردانی نمایش‌هایی مثل «ملاقات بانوی سالخورده» و «رومئو و ژولیت» شناخته می‌شد، اما از سال ۹۴ و پس از بازی در فیلم «ایستاده در غبار» ناگهان ورق برایش برگشت و حضوری مستمر در سینما پیدا کرد به طوری که تا سال ۹۷ در ۱۱ فیلم سینمایی بازی کرد.

فعالیت هنری او که در سینما همچنان ادامه دارد، به نظر می‌رسید در تئاتر رها شده باشد اما این بازیگر و کارگردان که مدتی قبل تماشاخانه تعطیل شده «باران» را با نام «هامون» دوباره راه انداخت، در نشستی خبری از بلندپروازی‌هایی گفت که نشان می‌دهد حجازی‌فر برنامه‌های خاصی برای اندوخته مالی‌اش از سینما و صرف کردن آن در تئاتر دارد.

او صبح سه‌شنبه چهارم تیرماه در سالن تعمیر و بازسازی شده «هامون» نشستی با خبرنگاران برگزار کرد تا ضمن بازدید از بخش‌های مختلف تماشاخانه و تغییرات و تعمیراتی که در آن انجام شده به شرح برنامه‌های خود در آن هم بپردازد.

این بازیگر سینما و کارگردان تئاتر که می‌خواهد خودش هم در اینجا تئاتر اجرا کند، گفت: قصد دارم «رومئو و ژولیت» و «مکبث» را روی صحنه ببرم اما واقعیت این است که کمی از برگشت به تئاتر ترس دارم چون نمی‌دانم نتیجه‌اش چه می‌شود، هر چند در سینما اصلاً از هیچ نقشی ترس ندارم.

او افزود: تئاتر برای من ارزش افزوده دارد و حالم را خوب می‌کند. البته سینما هم خوب است، اما جادوی تئاتر چیز دیگری است.

علی سرابی: علی سرابی، بازیگر و کارگردان که زبان بی غل و غشی دارد، د گفتگو با ایلنا می‌گوید: عمده سانسورها و ممیزی‌های تئاتر در ایران بر اساس انگاره‌های سلیقه‌ای و فردی افرادی است که روی کار می‌آیند. او از سال ۹۷ به عنوان سال سخت تئاتر ایران یاد می‌کند که هنرمندان بسیاری را بازداشت کردند و حتی محمد یعقوبی بدون ممنوع‌الکاری رسمی، اجازه کار پیدا نکرد.

«بدون تماشاگر» نمایشی بود که سال گذشته روی صحنه رفت و در آن علی سرابی نقش رئیس شورای ارزشیابی و نظارت تئاتر را بر عهده داشت. این تئاتر به بهانه موضوعش، مروری بر موارد ممیزی و سانسور تئاتر ایران در سال‌های گذشته داشت. ایلنا با علی سرابی پیرامون موضوع نظارت بر تئاتر و مساله سانسور و نقش نگاه‌های سلیقه‌ای و فردی بر رکود و سکون تئاتر گفتگو کرده و او به سال سخت و بد خانواده تئاتر در ۹۷ اشاره کرده است.

سرابی در بخشی از این گفتگو می گوید:« دولت‌هایی که سر کار می‌آیند، با خود موازین و قوانین الزام‌آوری می‌آورند که قابل هیچ‌گونه پیش‌بینی برای ما نیست، یعنی هر دفعه همه چیز یک‌دفعه باهم تغییر می‌کند. هرچند در تمام امور هنری هم این مساله صدق می‌کند اما تئاتر، با رادیو، تلویزیون و مخصوصا با سینما تفاوت دارد. در چند سال اخیر، در سینما شاهد گشایش‌های بیشتری بودیم و انگار از آن کج‌فهمی‌ها و سانسور پیچیده، کمی کاسته‌اند. یا مثلا در بخش رسانه‌های تصویری، موضوعاتی را می‌بینیم که سالیان سال در تلویزیون خط قرمز محسوب می‌شد اما حالا در قالب رسانه‌های تصویری اجازه نمایش دارند. اما در تئاتر این گشایش اتفاق نیفتاد؛ در چند سال اخیر و به خصوص سال ۹۷، فاجعه‌بارترین اتفاقات در عرصه تئاتر ما رخ داد. اتفاق عجیبی این سال، بازداشت هنرمندان تئاتر و آزادی‌شان با قرار وثیقه و فیش حقوقی بود. ‌یعنی مثل یک مجرم با آنها برخورد شد.»

سمانه زندی نژاد: سمانه زندی‌نژاد که یک سالی از کار صحنه و تئاتر دور بوده است در حال حاضر مشغول آماده کردن نمایشی است که مهر ماه ۹۸ آن را روی صحنه ببرد.

این کارگردان جوان درباره دوری‌گزینی یک ساله خود از تئاتر به ایسنا گفت: خودم تمایل داشتم که در سال ۹۷ تئاتر کار نکنم، چرا که در سال ۹۶ دو نمایش اجرا کردم که یکی از آن‌ها را دو بار اجرا کردم. بنابراین احساس کردم پشت سرهم کار نکنم. سال ۹۷ پرسه خیلی خوبی برای من بود و کارهایی را برای خودم انجام دادم.

او درباره نمایش جدیدش گفت: این نمایش اقتباسی از یک رمان است و در پیش تولید قرار دارد. در حال حاضر روی متن و طراحی آن کار می‌کنیم و در چند روز آینده تمرین‌های آن شروع می‌شود.

 او در ادامه درباره وضعیت امروزی تئاتر بیان کرد: من یک سال از صحنه نمایش به دور بودم و شرایط حاکم تئاتر را تجربه نکردم اما بنابر مشاهداتم فکر می‌کنم اتفاقاتی در عرصه فرهنگ کشور رخ می‌دهد که خیلی نگران و ناراحت کننده است. احساس می‌کنم ما تئاتری‌ها به عنوان فرهنگی‌ترین قشر جامعه با بلبشو حاضر در جامعه همراه شده‌ایم و هر کدام‌مان می‌خواهیم ماهی خود را از آب بگیریم.

زندی نژاد افزود: در هر اجرایی فارغ از کیفیتش، تولید فرهنگ فراموش شده است. الان تمام حرف‌ها و زمزمه‌های مبنی بر این است که تولید سخت شده، چگونه تولید کنیم؟ پول درآوردن سخت شده، چگونه پول دربیاوریم؟ به طور کلی این فضا بر تئاتر حاکم است که خیلی هم ناراحت‌کننده است.

امیر جعفری: امیر جعفری به انتشار ویدئویی از خودش در فضای مجازی واکنش نشان داد و آن را جعلی دانست.

این بازیگر سینما و تئاتر با ارسال  یک پیام تصویری به انتشار یک ویدئوی از خودش در فضای مجازی واکنش نشان داد.

جعفری در این پیام تاکید کرد که ویدئویی که از او در فضای مجازی منتشر شده مربوط به سالهای گذشته و تقطیع شده است و صحت ندارد. او خود را یار و یاور مردم دانست و در عین حال از رنجش مردم به خاطر همین گفته های منتشر شده نیز عذر خواهی کرد.

 

تیترها

1. سیامک صفری «گورخواب‌ها» را به صحنه می‌برد.

2. «کچل کفترباز» تمدید شد.

3. برپایی ورک‌شاپ کارگردان برجسته تئاتر فرانسه در تهران

4. نمایش «سرزمین من ایران» در نیاوران

5. بیماری مانع از حضور رضا رویگری در «دلباخته» شد.