در حال بارگذاری ...
رحمت امینی در گفت‌وگو با ایران‌تئاتر عنوان کرد

کیفیت‌های هنری ویژه‌ای در ذات نمایش ایرانی نهفته است

رحمت امینی کارگردان نمایش «استاد نوروز پینه‌دوز» در گفت‌وگو با ایران‌تئاتر اظهار کرد: معتقدم پرداختن به نمایش ایرانی برای مردم جذاب است و کیفیت عناصر هنری که در ذات نمایش ایرانی نهفته است این علاقه را برای مردم دو چندان می کند.

رحمت امینی در سال های اخیر جدا ازکارگردانی، در حوزه مدیریت تئاتر فعالیت داشته است و جزو کارگردان‌های با تجربه تئاتر ما است. وی مدت‌ها سرپرست ارزشیابی و نظارت بر نمایش و دبیر شورای مرکزی اداره کل مرکز هنرهای نمایشی، دبیری جشنواره تئاتر فجر، مدیریت شورای نظارت و ارزشیابی بر نمایش و مدیریت هنرهای نمایشی حوزه هنری را برعهده داشته است. رحمت امینی دکترای مطالعات عالی هنر از دانشگاه تهران، نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر است و در جهاد دانشگاهی، حوزه هنری، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه تهران دارای سوابق متعدد علمی و مدیریتی بوده و حضور در شورای داوری و انتخاب آثار بسیاری از جشنواره‌های تئاتر را در پرونده کاری داردگمشدگان دریا نوشته اسماعیل مهدی پور، خرس و چشمه به کارگردانی حسن وارسته، همسر چینی به کارگردانی حسن وارسته، اتفاق با شماره 2 به کارگردانی امیر آتشانی، آهو به وقت انفجار به کارگردانی حسن وارسته، مجلس غریب تنهایی، طناب به کارگردانی علی محمد رحیمی و تصویر ماه در قهوه تلخ از جمله کارهای مهم نوشتاری و کارگردانی رحمت امینی است. مدیریت روابط عمومی تالار مولوی(جهاد دانشگاهی تهران)، دبیر شورای تئاتر کشور، معاون نظارت و ارزشیابی یازدهمین جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس، عضو هیأت بازبینی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، سردبیر فصلنامه تخصصی هنرهای نمایشی(به مدیر مسئولی دکتر سید مصطفی مختاباد) و عضو هیأت علمی دانشکده هنر و معماری از جمله سایر مناصب شغلی دکتر امینی محسوب می شوند. نمایش استاد نوروز پینه دوز نوشته احمد کمال الوزاره محمودی و بازی نوید جهانزاده، سارا الهیاری، مرتضی نجفی، آیلار نوشهری، رضا دشتکی، رها آرشید، هیوا امینی، عرفان معصومی، رامین خطیب، دلارام ترکی و سحر آغاسی تازه‌ترین نمایشی که امینی روی صحنه برده تیرماه هر روز ساعت ۲۰:۳۰ میزبان تماشاگران تئاتر در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر است. با دکتر رحمت امینی درباره اجرای این نمایش گفت وگویی انجام داده ایم.

در روزگاری که تئاتر ما فلوریان زلر زده شده و زلریسم حاکمیت بی چون و چرایی دارد؛ آیا تلاش نکردید مثل سایر کارگردان ها موج سواری کنید و نمایشی بر اساس آثار زلر اجرا کنید؟

اگر به کارنامه کاریم توجه کنید دو نکته مهم در آن قابل توجه است؛ نکته مهم اول استفاده از نمایش‌نامه های ایرانی مبتنی بر نقالی و پرده خوانی است که به آنها علاقه خاصی دارم. نمونه درام و جدی اش نمایش مجلس غریب تنهایی و نقالی نقل نغز گردآفرین است و نکته مهم دیگر اجرای نمایش های شادی آور، سیاه بازی و خیمه شب بازی است. نمایش جیجک علیشاه از این جمله آثار کارنامه کاری من است. بنابراین در رزومه کاریم نمایش های ایرانی جایگاه مهم و اساسی دارند. این تعلق خاطر به سال های دورتر برمی گردد. در زمان  تحصیل در دانشگاه تاثیرات اساتیدی مثل جابر عناصری، محمدرضا خاکی، داود فتحعلی بیگی و همینطور دیدن آثار داود میر باقری و محمد رحمانیان هم این مسئله را تشدید کرد و معتقدم پرداختن به نمایش ایرانی برای مردم جذاب است و کیفیت عناصر هنری که در ذات نمایش ایرانی نهفته است این علاقه را برای مردم دو چندان می کند. در دانشگاه هم ادبیات نمایشی در ایران تدریس کرده ام و متوجه شدم نمایشنامه نویسانی در دوران طلیعه ورود تئاتر به ایران تلاش هایی در جهت نوشتن متن های ایرانی انجام داده اند. ذبیح بهروز، میرزاآقا تبریزی، حسن مقدم و همین کمال الوزاره از این جمله نویسندگان هستند. ممکن است بچه های دانشجو این نام ها را شنیده باشند، اما با کلیت آثار و ارزش هایشان آشنا نیستند و معتقدند این ها ارزش خواندن ندارد و ساده و سهل الوصول است. در بروشور نمایش هم جمله‌ای از محمد چرمشیر به این مضمون نقل کرده ام: درام نویسی ایران کهکشان ستاره های بی دنباله است. نمونه این درام نویسان حسن مقدم و سایرین هستند. این دوستان وقتی آثاری خلق کردند، دنبال روندگانی که این کارها را تداوم بدهند نداشتند. هر چند که نیاید منکر زحمات دوستانی مثل بیژن مفید، علی نصیریان و داود فتحعلی بیگی و سایرین بشویم. در دانشگاه این آثار مورد کم لطفی قرار دارد. اولین بار که جیجک علی شاه را روی صحنه بردم، این مسئله را مطرح کردم که برای شناخت درست ادبیات نمایشی ایران راهی به جز خواندن درست و دقیق این آثار نیست.

یکی از نکات مهمی که نمایش استاد نوروز پینه دوز را از سایر کارهای سنتی ایرانی متمایز می کند توجه و استفاده شما از المان و عناصر روز چه در پوشش بازیگران و چه در وسائل صحنه(پز کارتخوان و موبایل) است. درباره این رویکردتتان توضیح بدهید؟

قبل از اجرای این نمایش به این نتیجه رسیدم که بحث تم اصلی نمایش(ازدواج مجدد) هیچ وقت کهنه نمی شود و این روزها مدام این نوع اخبار را در رسانه ها می بینم. بنابراین اگر این حرف در دل نمایش نامه ای مربوط به صد سال قبل گفته شده باشد، امروزه هم مورد توجه است. برای اینکه در شکل اجرایی توجه مخاطب را جلب کنم، تلاش کردیم در بحث دکور، لباس و موسیقی ترکیبی از حال و گذشته را به شرط آنکه خیلی رو و سطحی نباشد مورد استفاده قرار بدهیم.

حتی در نوع پوشش بازیگران مخاطب به یاد دلقک های سیرک هم می افتد؟

نمایش ما ساختار کمدی دارد و موقعی که قرار است فانتزی و کمدی در ساختار نمایش وجود داشته باشد باید از این مسائل استفاده کرد. شخصیت زن پوش نمایش حرکاتی که انجام می دهد واقع گرایانه نیست. تمام توجه من در طراحی میزانسن ها و حرکت و کارگردانی معطوف به  اصول و قواعد نمایش ایرانی است؛ حتی قبل از ورود سیرک به ایران، ما در دربار پادشاهان دلقک و ملیجک داشته ایم.

در ساختار و شخصیت نمایش استفاده درستی از عنصر هجو وهزل به خصوص در قالب شخصیت داش اسماعیل انجام داده اید و از هیبت و شکل داش های معروف فاصله گرفته اید و داش اسماعیل تتو بر بدن با موهای سیخ و ژل زده ارائه کردید. هجو هزل چه جایگاهی در ساختار نمایش دارد؟

من به هجو هزل ژانر در آثارم چه نمایش های ایرانی و چه سایر آثارم توجه دارم. در این نمایش هم نیامدم یک داش نام آشنا و مبتنی بر کلیشه های رایج را نشان بدهم. در مورد شخصیت زن پوش نمایش هم همینگونه عمل کردم.

در شخصیت پردازی استاد پینه دوز که یک جور حاجی نمایش های سنتی است خلاف قاعده عمل کردید و یک حاجی مهربان که برای مخاطب سمپات است را نشان دادید؟

قبل از شروع تمرینات جلسات متعددی با بازیگران درباره اعتقادم به بازی متفاوت در نمایش انجام شد و دوست داشتم اتفاقات نویی در بازیگری نمایش های ایرانی رخ بدهد. در این روند ضمن بهره گیری از سبک و سیاق بازیگری نمایش های ایرانی به سراغ شیوه های جدید بازیگری هم رفتیم. خوشبختانه تمام بازیگران نمایش، اصول بازی نمایش های سنتی را می شناختند. مرتضی نجفی بازیگر نقش استاد پینه دوز بیست سال که در تئاتر فعالیت می کند و به خوبی توانست این کاراکتر را عینیت ببخشد.

در اغلب نمایش های ایرانی یک تعداد بازیگر ثابت که کم کم تبدیل به کلیشه شده اند حضور دارند؛ اما در نمایش شما این انتخاب های کلیشه ای ازبین رفت؟

بله ، این انتخاب‌ها خوب جواب دادند.

در بحث کارگردانی به خوبی از جغرافیا و فضای سالن قشقایی به خصوص در صحنه ورود و خروج بازیگران از دو در سالن استفاده کردید؟

خوشبختانه این فرصت تمرین طولانی مدت را در پلاتو تمرین شماره دو تئاتر شهر که شبیه سالن قشقایی است به دست آوردیم و در این زمان به طراحی میزانسن هایی که اشاره کردید فکر کردیم و آنها را مورد استفاده قراردادیم.

 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی

 




مطالب مرتبط

نظرات کاربران