از توسعه سنگلج تا اپرای حلاج پرواز همای

 رویدادها

توسعه سنگلج: محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران با حضور در تماشاخانه سنگلج و دیدن نمایش «چشم به راه میرغضب»، خواستار پیگیری طرح توسعه این تماشاخانه شد.

محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران عصر یکشنبه ۲۳ تیر در تماشاخانه سنگلج حضور یافت و پس از گفتگو با پریسا مقتدی مدیر تماشاخانه، پیرامون ویژگی‌های قدیمی‌ترین سالن تئاتر شهر تهران و همین‌طور پیگیری طرح توسعه تماشاخانه سنگلج به تماشای نمایش «چشم به راه میرغضب» به کارگردانی حسین کیانی نشست.

طرح توسعه سنگلج که در سال های پیش توسط عزت الله انتظامی، داود رشیدی و بسیاری از هنرمندان تئاتر کشور از شهردار وقت تهران مطالبه و پیگیری شده‌است، شامل تغییر کاربری و الصاق ساختمان جنبی تماشاخانه سنگلج به آن و ساخت یک تماشاخانه بلک باکس، چند پلاتوی تمرین و موزه تئاتر ایران است که به رغم قول های مساعد از مراجع ذی‌ربط هنوز اجرایی نشده است.

یادمان ها

حمید سمندریان: حمید سمندریان کارگردان و مدرس تئاتر که نمایش‌هایش برپایه دغدغه ها و مفاهیم بشری شکل می‌گرفت، ۷ سال پیش در 22 تیرماه تئاتر ایران را تنها گذاشت.

حمید سمندریان که سال ۱۳۱۰ چشم به جهان گشوده بود ۳۰ سال بعد توانست جان تازه ای به تئاتر کشور پهناوری چون ایران زمین بدهد و با همکاری کارگردانان توانمندی از جمله عباس جوانمرد، علی نصیریان، بهرام بیضایی و رکن‌الدین خسروی تئاتر را به جایگاهی در شأن این هنر برساند.

وی پس از تکمیل تحصیلات در آلمان به ایران بازگشت و هنر خود را در اختیار علاقه مندان این عرصه گذاشت و توانست شاگردان هنرمندی را تربیت کند.

سمندریان در ۲۲ تیرماه سال ۱۳۹۱ تئاتر ایران را تنها گذاشت و بیضایی در سوگ وی نوشت: «نمایش داغ دار اوست.»

در سالروز درگذشت این هنرمند جاویدان در عرصه هنرهای نمایشی خبرگزاری ایرنا با اردشیر صالح پور که از شاگردانش بود به گفت‌و گو نشست.

او سمندریان را یکی از برجسته‌ترین و شاخص ترین کارگردانان تئاتر ایران خواند و اظهار داشت: به عنوان شاگرد این هنرمند با نحوه کار، نبوغ، جدیت و سخت‌کوشی او آشنا بودم. این هنرمند در طول عمر تئاتری خود با وجود اشراف کامل بر فرهنگ و موسیقی کشورمان هرگز نمایش ایرانی به صحنه نبرد و برای همه اجراهایش از نمایشنامه‌های خارجی استفاده می‌کرد اما تمامی آنچه به صحنه برد بهترین نمونه از تئاتر قوی، منسجم، کامل و تأثیرگذار بود.

سمندریان تئاتر را با نظم و انضباط دقیق پیش می‌برد و در نمایش‌های خود پیام‌های انسانی و جهانی و دغدغه‌ها و مفاهیم بشری را ابراز می‌کرد.

این مدرس تئاتر اظهار داشت: سمندریان با وجود اینکه هرگز روی صحنه بازی نکرد اما بازیگر فوق العاده ای بود و این را می‌شد در ارائه توضیح یک نقش برای بازیگر متوجه شد. البته که بهره مندی از این هنر از ملزومات کار کارگردانی است.

از سوی دیگر کارگردان باید توانمندی بازی گرفتن از هنرمند را داشته باشد که سمندریان سرآمد این کار بود.

صالح پور با بیان اینکه سمندریان در طراحی و انسجام کاری توانایی‌های بی شماری داشت تاکید کرد: سمندریان بسیار مطالعه می‌کرد و با ذکر این نکته که رمان بهترین بستر برای درک جزئیات زندگی است دیگران را نیز به خواندن رمان دعوت می‌کرد؛ او آثار فردریک دورنمات نمایشنامه‌نویس و رمان‌نویس برجسته سوئیسی را به ایران معرفی کرد و به ویژه نمایشنامه ملاقات بانوی سالخورده را در چند مقطع اجرا کرد.

سمندریان سخت کوش بود و با جدیت، عشق، علاقه و تعهد کار می‌کرد. در ایران گروه‌های تئاتر سنتی و مدرن مشغول فعالیت بودند اما سمندریان بعد از بازگشت به ایران جداگانه کار خود را آغاز کرد و تحول و منظر دیگری از تئاتر را معرفی و بنیه تئاتر ایران تقویت کرد.

وی افزود: سمندریان همواره به تئاتر دانشگاهی تکیه داشت و در هیچ مقطعی ارتباطش با دانشگاه قطع نشد. او در همه ادوار از دانشجویان تئاتر برای اجراهای خود استفاده می‌کرد که این نشان از پشتوانه علمی تئاتر وی دارد.

صالحپور با تاکید بر اینکه سمندریان و خسروی از بزرگان عرصه تئاتر بودند که امروز در میان ما نیستند تاکید کرد: در حال حاضر بیضایی و علی رفیعی دو کارگردان برجسته ایران هستند. بیضایی در پژوهش، اجرا نمایشنامه نویسی و کارگردانی استاد تمام عیار تئاتر ایران است اما در ایران زندگی نمی‌کند؛ ایشان جریان تئاتر ایرانی را با فرهنگ، سنت و هنجارهای سنتی به بهترین وجه بیان کرده اما متأسفانه به دلیل ناملایماتی کشور را ترک کردند و در دانشگاهی خارجی به کار و تلاش خود ادامه می‌دهد.

وی با بیان اینکه جای بیضایی نیز در این روزگار تئاتر خالی است افزود: دقت، جدیت و هوشمندی از ویژگی‌های اصلی تئاتر ایشان است زیرا برای اجرای هر دیالوگ، با دقت تلاش می‌کرد و هنوز هم توان کارهای بزرگ را دارد.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه از سوی دیگر رفیعی در زیبایی شناسی صحنه صاحب سبک است خاطرنشان کرد: ما امروز در تئاتر به نمایش فاخر و ملی نیازمند هستیم تا در سطح سالنی و بزرگ مقیاس در مجموعه‌های بزرگی مانند تئاتر شهر و تالار وحدت اجرا داشته باشند که این کار از دست بزرگمردانی چون بیضایی و رفیعی بر می‌آید زیرا تئاتر امروز ما به سمت مینی مال شدن می‌رود که در سالن‌های زیرزمینی با ۵۰ تماشاگر به صحنه می‌روند.

فردوس کاویانی: آیین نکوداشت فردوس کاویانی هنرمند پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون چهارشنبه ۲۶ تیرماه با حضور هنرمندان در خانه سینما برگزار شد.

به گزارش مهر، این برنامه با همکاری خانه سینما و انجمن بازیگران برگزار شد و امیر پوریا به‌عنوان متولی برگزاری، اجرای آن را بر عهده گرفت. فردوس کاویانی به دلیل کسالت در این مراسم حضور نداشت و آرمیتا کاویانی به نمایندگی از پدر در مراسم حضور یافت.

مسعود جعفری جوزانی کارگردان سینما درباره فردوس کاویانی و شلوغی این مراسم نکوداشت اظهار کرد: این استقبال از مراسم بزرگداشت یک هنرمند آدم را امیدوار می‌کند.

وی ادامه داد: برخی بازیگران جسم و جانشان را در اختیار ما می‌گذارند و کاویانی دهه‌هاست که با بهره گیری از تجربیات خود برای مسایل زندگی از وجود خود مایه گذاشت تا ما را با مصایب زندگی آشنا کرده و رنج زندگی را کم کند. او لبخند به لب آورده است و وادار کرده به عمر مفید خود بیفزاییم.

این کارگردان عنوان کرد: می‌گویند پیش از اینکه ادمی با هر مسلکی اشنا شود با پیروان ان مسلک و مذهب اشنا می‌شود کاویانی نمونه بارزی از این نوع انسان است که ما را با مسلکی اشنا کرد. او برخلاف ادم‌هایی که بیشتر نارسیست هستند و توسط پول‌های باداورده معروف می‌شوند با این مسلک که هر که انسان بهتری باشد خود را شناساند.

چهره ها

علیرضا کوشک جلالی: علیرضا کوشک جلالی این روزها «بانوی آوازه خوان» را هر روز ساعت ۱۸:۳۰ در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه می‌برد. متن این اثر متعلق به وجدی معووض نویسنده لبانی بوده که پیش از این نمایشنامه‌ای از او در ایران به صحنه نرفته است. این نمایش در ارتباط با جنگ، برادرکشی، خشم و عشقی سرکش به انسان و انسانیت است که اجرای آن با توجه به تنش‌هایی که اکنون جهان با آن گریبان گیر است،‌ می‌تواند از اهمیت خاصی به شمار آید.

کارگردان نمایش بانوی آوازه‌خوان در پاسخ به این پرسش که با توجه به شرایط جامعه امروز، کار کردن متن‌هایی با موضوع جنگ و شاخصه‌های انسانی، از چه ضرورت‌ و جذابیت‌هایی برخوردار است، گفت: مقداری زیادی از جذابیت این متن، به فعالیت‌هایی مربوط می‌شود که در ۱۰، ۱۵ سال گذشته در ایران با آنها درگیر بودم و آن مسئله جنگ و آموزش است. در این اثر ریشه خشونت بررسی شده و ما متوجه می‌شویم که خشونت از جهل و خرافات می‌آید. من فکر می‌کنم، هیچ تغییر اجتماعی در جامعه صورت نمی‌گیرد، مگر اینکه مردم با آموزش آشنا شوند. یعنی تا زمانی که آموزش سنگ بنای تفکر مردم نشود، هر دولتی سر کار بیاید، تفاوتی چندانی نکرده و جامعه به سمتی که مسئولین آن می‌خواهند، حرکت می‌کند.

وی افزود: در این نمایش‌نامه جمله‌ای از مادربزرگ است که می‌گوید: برای اینکه بند ناف انتقام بریده شود، ما احتیاج داریم که یاد بگیریم؛ بنویسیم و بخوانیم. این مسئله بسیار بنیادی در جامعه ماست که من بر اساس همین مسئله سالهاست، به نقاط دورافتاده کشور می‌روم و با برگزاری کارگاه‌هایی، آن چیزی که در آلمان یاد گرفته‌ام را در اختیار علاقمندان قرار می‌دهم.

کارگردان نمایش بانوی آوازه خوان با بیان اینکه این اولین بار است که در ایران متنی از وجدی معووض روی صحنه می‌رود، درباره ویژگی‌های این نویسنده که سبب شده تا یکی از متن‌های او را برای اجرا آماده کند، اظهار داشت: شاید به نوعی زندگی این نویسنده با معیارهای خود من برای کار تئاتر هماهنگ بود. مهاجری که از لبنان به فرانسه رفته و در فرانسه نیز نمی‌تواند زندگی کند و در نهایت در کانادا ساکن می‌شود. مسئله وطن و آموزش برای این آدم بسیار مهم بوده است.

وی درباره دلیل انتخاب اسم «بانوی آوازه‌خوان» برای متنی که در ایران بیشتر آن را با نام آتش‌سوزی‌ها می‌شناسند، گفت: اگر اسم اصلی این نمایشنامه را ترجمه کنیم،‌ به اسم سوختن‌ها می‌رسیم که به معنی سوختن تک تک شخصیت‌های نمایشنامه است. یعنی به نوعی خود اثر روی سوختن کاراکترهای محوری نمایشنامه تاکید دارد. من نیز این متن را بر اساس نمایش‌نامه سوختن‌ها از روی زبان آلمانی ترجمه کرده‌ام که از آن در کانادا فیلمی هم ساخته شده و کاندیدای جایزه اسکار سال ۲۰۱۱ در بخش بهترین فیلم‌های خارجی زبان نیز بوده است.

کوشک جلالی ادامه داد: اولین مواجه‌ام با فیلم این متن بود که نام آن را زن آوازه‌خوان گذاشته بودند. برای شخص من بانوی آوازه‌خوان خیلی جذاب‌تر از سوختن‌هاست؛ به همین دلیل این اسم را برای نمایش‌نامه انتخاب کردم و این موضوع را در توضیح متن هم آورده‌ام.

این کارگردان همچنین درباره ترجمه‌ این اثر با توجه به اینکه ترجمه دیگری از آن نیز در دسترس بوده، بیان کرد: اینکه از روی یک متن ترجمه‌های مختلفی شود؛ موضوع کاملا طبیعی است. به عنوان مثال به شخصه چند متن از یاسمینا رضا را ترجمه کرده‌ام که ترجمه‌های دیگری نیز از آن موجود است. یعنی اینکه متن ملک پدری کسی نیست که چون کسی اول آن را ترجمه کرده، دیگران نتوانند. مترجمین سلایق خاصی دارند و با شیوه‌های خاص خودشان متون مختلف را ترجمه می‌کنند. من این متن را از متنی آلمانی ترجمه کردم که یک آلمانی هم از روی یک فرانسوی ترجمه کرده بود و فکر نمی‌کنم این موضوع ایرادی داشته باشد.

فرشته صدر عرفایی: نمایش «در اتاق باد می وزد» با بازی فرشته صدر عرفایی و کارگردانی سجاد تابش در تماشاخانه هامون اجرا می‌شود.

«در اتاق باد می وزد» نوشته امیر نجفی، کارگردانی سجاد تابش و تهیه کنندگی خیام وقارکاشانی مردادماه در تماشاخانه هامون روی صحنه می‌رود.

فرشته صدر عرفایی یکی از بازیگران این نمایش است و اسامی دیگر بازیگران در خبرهای بعدی اعلام می‌شود. آخرین حضور فرشته صدر عرفایی در تئاتر به سال ۹۵ و نمایش «نگاهمان می کنند» باز می‌گردد.

نمایش «در اتاق باد می وزد» نوشته امیر نجفی است و در بیست و یکمین جشنواره تئاتر دانشگاهی لوح تقدیر بهترین متن را گرفت و در حال حاضر تمرین‌های خود را برای اجرا، پشت سر می‌گذارد.

حمید پورآذری: نمایش «شینیون» با تهیه‌کنندگی حمید پورآذری و کارگردانی حسین پوریانی فر به‌ زودی به صحنه خواهد رفت.

این نمایش به تهیه کنندگی حمید پورآذری، نویسندگی سیاوش حیدری و طراحی و کارگردانی حسین پوریانی فر به زودی برای اجرای مجدد به صحنه خواهد رفت.

نمایش «شینیون» پیش‌ازاین توانسته بود در هجدهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی عناوین نمایش برگزیده، کاندیدای بهترین کارگردانی، کاندیدای بهترین متن و کاندیدای بهترین طراحی صحنه را به دست آورده و در خردادماه ۱۳۹۵ با اجراهای عمومی خود مورد توجه علاقه‌مندان تئاتر قرار گرفته بود.

حسین پوریانی پیش از این با نمایش «هار» توانسته بود در بیست و یکمین جشنواره تئاتر دانشگاهی عناوینی چون اثر برگزیده و تندیس بهترین کارگردانی را کسب کند.

علی شمس: علی شمس نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر قصد دارد در سال جاری اولین کارگردانی خود در عرصه سینما را با ساخت «ما سودی کو» تجربه کند.

علی شمس نمایشنامه نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر که تجربه کارگردانی چند فیلم کوتاه را در کارنامه کاری خود دارد، درباره فعالیت‌های خود در زمینه کارگردانی در سال جاری به خبرنگار مهر گفت: فیلمنامه بلندی را با عنوان «ما سودی کو» نوشته‌ام که موضوعی اجتماعی دارد و تمرکزش بر یک رابطه مادر و فرزندی است. این فیلمنامه عزلت، تنهایی و جعل در روابط اجتماعی را مدنظر قرار داده است.

کارگردان نمایش‌هایی چون «خروس غلط می‌خواند» و «داستان‌های میان رودان»، درباره برنامه خود در زمینه اجرای نمایش جدید هم بیان کرد: امسال ترجیح می‌دهم فیلم بلند سینمایی‌ام را بسازم و برای سال دیگر در مجموعه تئاتر شهر اثری را به صحنه ببرم.

وی در این باره توضیح داد: نمایشنامه «احتمالات علی شمس» را که شامل مجموعه‌ای از احتمالات تاریخی پارودیک است نوشته‌ام و قصد دارم سال دیگر در سالن چهارسوی مجموعه تئاتر شهر اجرا کنم.

فقیهه سلطانی: نمایش «یه گاز کوچولو» به کارگردانی فقیهه سلطانی و تهیه کنندگی مهدی خان احمدی از ابتدای مردادماه در پردیس تئاتر شهرزاد به صحنه می‌رود.

فقیهه سلطانی قرار است نمایش یه گاز کوچولو را که نوشته فرزانه سهیلی است، روی صحنه پردیس تئاتر شهرزاد ببرد. نمایش «گذر لوطی هاشم» با بازی فقیهه سلطانی، سال گذشته در تئاتر شهرزاد روی صحنه رفت.

فقیهه سلطانی لیسانس ادبیات نمایشی از دانشگاه آزاد اسلامی و فارغ التحصیل مدرسه هنر و ادبیات صدا و سیما در رشته بازیگری است. وی فعالیت تئاتری خود را از سال ۷۰ آغاز کرد و پس از درخشش در صحنه توانست به سینما راه یابد.

پرواز همای: اپرای حلاج به آهنگسازی و کارگردانی و آواز پرواز همای درحالی از اول مردادماه سال جاری (۱۳۹۸) در مجموعه کاخ نیاوران به صحنه می‌رود که پیش از این و برای نخستین بار در تابستان ۱۳۹۷ در مجموعه فرهنگی کاخ موزه سعدآباد تالار ایوان عطار به مخاطبان عرضه شد.

پرواز همای در گفت وگو با ایرنا درباره اجرای اپرای حلاج که از اول مردادماه در کاخ نیاوران به صحنه می‌رود گفت: استقبال خوب مخاطبان از اجرای این اثر مهمترین دلیل برای اجرای مجدد اپرای حلاج به شمار می‌رود. این بار با توجه به استقبال صورت گرفته از اجرای این نمایش - موسیقی در تهران و دیگر شهرستان‌ها به مدت ۳۰ شب در مجموعه کاخ نیاوران به اجرا خواهیم پرداخت.

وی ادامه داد: با توجه به تجربه این اجرا در کاخ موزه سعدآباد - ایوان عطار - بنا داشتیم که در اجرای مجدد بار دیگر این اثر را در سعدآباد به صحنه ببریم؛ اما به دلیل تداخل برنامه‌های موزه از اجرا در مجموعه سعدآباد انصراف دادیم و بنا شد کاخ موزه‌ی نیاوران میزبان اجرای این اثر باشد.

تیترها                                                                        

1. اجرای نمایش «دروغ» با شش هزار مخاطب،‌تمدید شد

2. فراخوان سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر منتشر شد

3. «نامه‌هایی از تهران» از فرانسه تا ایران

4. شماره‌‌ ۲۳۸ ماهنامه‌‌ نمایش منتشر شد

5. اعلام اسامی آثار بخش صحنه‌ای جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی