نگاهی به نمایش شک نوشته ی جان پاتریک شنلی برنده ی جایزه ی پولیتزر 2005

مارتین دنتون
ترجمه : مجتبی پورمحسن
نمایش شک نوشته ی جان پاتریک شنلی تقریبا صریح ترین و بهترین نمایش این فصل برادوی و آف برادوی است. اما نه به آن دلیلی که شما فکر می کنیدخلاصه ی داستان به این صورت است:در مدرسه ای کاتولیک در برونکس در سال 1964 ، خواهر آلو یسیس ، مدیر مدرسه متوجه می شود که یکی از شاگردانش مورد سوء استفاده جنسی مربی بسکتبالش ، پدر فلاین قرار می گیرد. پس درونمایه ی نمایش شک درباره ی رسوایی اخسلاقی کشیشان خطاکار و پنهان کاری خبیثانه در سطوح مختلف کلیساست.همینطور است؟
نه، به هیچوجه. اگرچه شنلی به اندیشه های پلیدانه ی یک کشیش برای سوء استفاده جنسی از یک پسر اشاره می کند اما این مساله ، موضوع داستان چالشی و ظریف او نیست. نمایش شک درباره ی شک و از آن مهم تر درباره ی نقطه ی مقابلش یعنی اعتماد کور است. مهم نیست چه کسی این کار را انجام می دهد ، مساله ی اساسی این است که چرا چنین کاری می کند. خواهر آلو یسیس از بیرون ماجرا ، پرونده ای علیه پدر فلاین می گشاید.
شنلی ، نمایش را بسیار زیرکانه می آفریند. ما اول پدر فلاین را می بینیم : تنومند ، خوش برخورد و شیفته ی دانش آموزانش و ظاهرا آنها هم فلاین را خیلی دوست دارند. بعد خواهر آلو یسیس را می بینیم که شخصیتی برجسته است. او پس از آنکه شوهرش در جنگ جهانی دوم مرد ، به کلیسا آمد. زنی پولادین ، سرسخت ، با ثبات و غیرقابل نفوذ که نزدیک شدن به او و دوست داشتنش بسیار دشوار است .اما قابل تحسین و احترام برانگیز به نظر می آید. خواهر جیمز ، کسی است که خواهر آلو یسیس برای پرده برداشتن از حقیقت ماجرای پدر فلاین از او کمک می گیرد. چرا که به اعتقاد او همه ی دانش آموزان از خواهر جیمز می ترسند. وظیفه شناسی و اعتقاد راسخ به باورهای خود از جمله وی›گی های اوست.
بنابراین وقتی شک می کند که مساله ی بین پدر فلاین و شاگرد کلاس هشتمی اش اتفاق افتاده ، مصمم است تا حقیقت را آشکار کند. خواهر جیمز فکر می کند که پسر دانش آموز پس از جلسه ای خصوصی با فلاین رفتار عجیب و غریبی دارد. او مشاهدات مبهم خود را به خواهر آلو یسیس گزارش می دهد و تحقیقش را دنبال می کند.موانعی که خواهر آلو یسیس با آنها مواجه می شود بسیار وحشتناک است. زنان در کلیساها تصمیم ساز نیستند. او تحت تسلط مونسن یر است . چون او از فلاین حمایت می کند هیچ اتهامی را علیه او نمی پذیرد. مادر پسر دانش آموز توسط خواهر آلو یسیس برای گفت و گو فراخوانده می شود . گفت و گوی آن دو در ابتدا بسیار احساسی است. اما در ادامه به نظر می رسد که مادر چیزهایی درباره ی مساله ی مورد بحث می داند اما به دلایل مختلف ترجیح می دهد که نادیده اش بگیرد. اول به این دلیل که او اولین و تنها پسر سیاهپوست در مدرسه است و دیگر اینکه به گفته ی او اگر پدر پسر بفهمد او را می کشد.
وبدین ترتیب داستان سرسختانه پیش می رود. در ادامه دو رویارویی بین راهبه و کشیش وجود دارد. برنامه ی کاری راهبه تحت تاثیر قرار گرفته و حقیقت همیشه مبهم و دست نایافتنی است. آیا پدر فلاین یک شکارچی ماهر و بیمار است؟ یا اینکه خواهر آلو یسیس ناخواسته و براساس کینه ای شخصی برای فلاین دردسرساز می شود؟
فکر نمی کنم نمایش دیگری اینچنین حقیقتی ویرانگر را به دور از اشاره ای به نقطه نظر متهم پیگیری کرده باشد. شیوه ی معمولی که نمایشنامه نویسان بزرگی همچون آرتور میلر و لیلیان هلمن به کار بسته اند همانی است که در ابتدا به ذهن می رسد یعنی همدردی با متهم. نمایش شک از این نظر ما را شوکه می کند چوم می پذیریمک که فلاین باید گناهکار باشد. شک ، ما را تعالی می بخشد به این دلیل که عمل آلو یسیس را شجاعانه یا حیله گرانه و بد نشان می دهد.
نمایشنامه فوق العاده شنلی با قوت هرچه تمام تر در منهتن تیاتر کلاب به روی صحنه رفته است. اجرایی که با تمام نمایش ها ییکه در حال حاضر در نیویورک روی صحنه هستند برابری می کند. اما طراحی صحنه ی زیبای جان لی بیتی ( دکور ) کاترین زوبر ( طراح لباس ) پت کالینز ( نور پردازی ) و دیوید ون تایگم ( صدا و موسیقی ) متن را بسیار خوب شکل می دهد.
آدرین لنوکس نقش خانم مولر ، مادر پسر دانش آموز را با ترکیب هوشمندانه ی ادب و ترس بازی می کند . هیتر گلدن راش در نقش خواهر جیمز ظاهر می شود. راهبه ی تازه کاری که شاید بیش از حد لزوم به میل خودش رفتار می کند . او در طول نمایش لبخند ملایمی بر لب دارد که وجه متمایز کننده ی او محسوب می شود.چری جونز و براین اف اوبیرن هم نقش دو شخصیت اصلی نمایش را بسیار خوب ایفا می کنند تا نمایش شک، به یکی از بهترین نمایش های فصل تبدیل شود.