نشست تخصصی و نقد آثار با موضوع «هرمونوتیک در تئاتر» برگزار شد

به گزارش ایران تئاتر به نقل از روابط عمومی چهاردهمین جشنواره سراسری تئاتر رضوی، در پایان روز اول اجراهای این جشنواره، نشست تخصصی و نقد آثار با محوریت «هرمونوتیک در تئاتر و چالش‌های پیش‌رو» با تدریس حسین اصل عبداللهی، کارگردان و مدرس دانشگاه برگزار شد.

در این نشست که از ساعت 21:30 روز یکشنبه در پلاتو استاد حمیدی تبریز آغاز شد و تا حدود ساعت 23:30 ادامه داشت، استقبال چشم‌گیری به عمل آمده بود.

حسین اصل عبدالهی در ابتدای جلسه با بیان اینکه هرمونوتیک به سه دسته هرمونوتیک سنتی، هرمونوتیک مدرن و هرمونوتیک فلسفی تقسیم می شود، اظهار داشت: هرمونوتیک سنتی بیشتر برای تفسیر متون دینی در قرون وسطی به وجود آمد. آنچه ما از هرمونوتیک می دانیم این که زمانی هرمونوتیک به وجود آمده که زبان شکل گرفته و گفتار و نوشتار پدید آمده است، به همین دلیل است که ما در بحث هرمونوتیک  بر پایه نوشتار صحبت می کنیم و آن را به عنوان تفسیر در نظر می گیریم. مبنای ما بر این است که هنرمند در هر رشته ای از جمله تئاتر، به عنوان مفسر تلقی می شود

وی افزود: در هرمونتیک مدرن ما باید برای تفسیر یک اثر دارای  فن هرمونوتیکی باشیم تا نظرات مختلف را با آن همسو کنیم که تاکید ما بر روی زبان است تا خالق اثر و مخاطب اثر به یک همسویی برسند. تفاوت هرمونوتیک سنتی با هرمونوتیک مدرن این است که  در هرمونوتیک سنتی بخش هایی  از اثر که  مورد  ابهام  است، تفسیر می شوند، ولی در هرمونوتیک مدرن کلیت اثر جز به جز مورد تفسیر قرار می گیرد تا به هم‌سویی مورد نظر بین خالق اثر و مخاطب پدید آید. هدف علم هرمونوتیک تفهیم یک اثر چه به عنوان آفریننده اثر و چه به عنوان مخاطب اثر می باشد.

این کارگردان تئاتر در ادامه صحبت هایش گفت: مرگ مولف در تئاتر چندین بار اتفاق می افتد؛ دوره ای که ما بحث هرمونوتیک را داریم، دوره اول هرمونوتیک مختص نویسنده است. نویسنده بر اساس تفسیر خود از جهان هستی اثری هنری را خلق  می کند، که خود پروسه ای دارد که هنرمند مشاهدات خود را  تفسیر کرده و از فیلتر ذهن خود می گذراند و چیزی به آن اضافه می کند و دوباره آنرا برای مشاهده مخاطب به نمایش می گذارد که ما آن به عنوان اثر هنری می شناسیم.

اصل عبداللهی با بیان اینکه «دیالکتیک بین کارگردان و اثر رخ می دهد»، عنوان کرد: نمایشنامه یک دیالکتیکی بین نویسنده و جهان پیرامون رخ می دهد که نویسنده موضوع را تفسیر و خلق می کند. این عمل توسط کارگردان انجام می پذیرد و دیالکتیک بین کارگردان و اثر رخ می دهد و نتیجه آن اجرایی است که کارگردان به روی صحنه می برد.

وی ادامه داد: بنا بر نظر رومان یاکوبسن، پیام اثر پلی بین صاحب اثر و مخاطب است و برای آن دیالکتیک بین بازیگر و کاراکتر، صحنه و آکساسوار اتفاق می افتد و دیالکتیک نهایی بین اثر و مخاطب به وقوع می پیوند. دومین وجه هرمونتیک توضیح دادن است؛ برای اینکه بدانیم منظوردرونی دیالوگ ها چیست به تاویل اثر نیاز داریم تا برای مخاطبین واضح تر شود. وجه سوم ترجمه کردن است، هر زبانی دارای نشانه ها است و اثر باید به طریقی ترجمه شود که معانی خود را از دست ندهد.

این مدرس دانشگاه در ادامه مباحث «هرمونوتیک در تئاتر و چالش‌های پیش‌رو»، به تشریح اهمیت ترجمه در متون پرداخت و یادآور شد: در ترجمه سه موضوع مهم وجود دارد؛ اول اینکه ما اثری از زبان مبدا و زبان مقصد ترجمه می کنیم. بر اساس نظریه  بازی های زبانی، ما باید به بازی های زبانی مختلف آشنا باشیم و نمادهای آن را استفاده کنیم  که در غیر اینصورت اجرا به بیراهه خواهد رفت. هر چند تأویل نهایی تأویل مخاطب است، اما اگر ما تاویل درستی نداشته باشیم، نمی توانیم تاویل درستی به مخاطب ارائه دهیم.

اصل عبداللهی تصریح کرد: در برخی مواقع، تاویل های نادرست کارگردان یا بازیگر از یک کاراکتر موجب از دست رفتن نشانه ها در اجرا می شود و ما را به سمت بیراهه می برد.

اصل عبدالهی  در ادامه صحبت هایش «هرمونوتیک  فلسفی» را به دو بخش طبیعت گرایانه و پدیدارشناسانه تقسیم کرد و گفت: هرمونوتیک  فلسفی پایه اساس و تئاتر است و در نگاه طبیعت گرایانه بدون توجه به تفسیر در جریان است و مستقل از ما وجود دارد.

وی خاطرنشان کرد: در نگاه پدیدارشناسانه، نگاه ما به شخص است، یعنی جهان به شکلی وجود دارد که من می بینم و در این صورت اثر هنری تاویل ما از جهان است. بر این اساس نظریه هایدگر از بعد وجود است. این وجود زمانی برای ما اهمیت پیدا می کند که می خواهیم اثری را خلق کنیم و مبتنی بر فلسفه وجود است.