نمایش‌های آیینی و سنتی ایران را به جایگاه واقعی‌شان برگردانیم

به گزارش ایران تئاتر، نشست رسانه‌ای نوزدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی صبح امروز دوشنبه 14 مرداد 97  با حضور حمید نیلی مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی ایران، داود فتحعلی بیگی دبیر نوزدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی، حمیدرضا اردلان دبیر بخش سمینار، محمد حسین ناصر بخت قائم مقام این دوره از جشنواره، پیمان شریعنی دبیر اجرایی، علی محمد سعادتی شهردار منطقه 12، همچنین اکبر رضویان مدیر اجرایی و هماهنگی بخش کاشان جشنواره به همراه جمعی از خبرنگاران در عمارت تاریخی کاظمی برگزار شد. 

داود فتحعلی بیگی در ابتدای این نشست خطاب به خبرنگاران گفت: سال ها پیش که قصد داشتیم این جشنواره را راه اندازی کنیم یکی از همکاران به من گفت در این قبر مرده ای نیست، بالای سر آن گریه نکنید. سی سال پیش که اولین دوره جشنواره برگزار شد، تنها 27 اثر متقاضی حضور در این رویداد بودند اما امروز به جایی رسیده ایم که قریب 550 تقاضا برای جشنواره ثبت شده و نزدیک به 150 اثر در بخش های مختلف این دوره حضور دارند. وقتی به آمار جشنواره نگاه می کنیم می بینیم که هنرمندان دو سوم استان های کشور در این رویداد حضور دارند. البته آمار تحصیلی دقیقی از شرکت کنندگان در دست نداریم ولی بیشترین آمار متعلق به رده های تحصیلی کارشناسی ارشد است.این ها آمارهایی معنادار است و معنای آن از این قرار است که ما موفق شده ایم و من خوشحالم که اکنون در این مرحله قرار گرفته ایم؛ البته هنوز تا قله فاصله زیاد است. تجربه پیشینیان ما اگر مورد استقبال دوستان هنرمند ما و دوستانی که تحصیلات دانشگاهی دارند قرار نمی گرفت چه بسا بسیاری از این آثار از دست می رفت. امسال سی امین سالی است که این جشنواره برگزار می شود هرچند مدتی است این رویداد به صورت دوسالانه فعالیتش را ادامه می دهد.

او در ادامه سخنانش افزود: اینکه شهرداری تهران مخصوصاً شهرداری منطقه 12 نه تنها میزبانی این نشست مطبوعاتی بلکه بخشی از اجراهای جشنواره را پذیرفته، نشان می دهد بازگشت ما به محورهای فرهنگی و خویشتن فرهنگی مان شکل خوبی گرفته است. امیدوارم همانگونه که در اقصی نقاط ایران به پدیده های فرهنگی مان با غیرت ملی و علاقه مندی نگاه می کنند، و همانگونه که شهرداری تهران به این مقوله وارد شده و انشاالله کمر همت بسته تا بتوانیم نمایش های آیینی و سنتی مان را به جایگاه واقعی خود برگردانیم و توسعه بدهیم دانشگاه ها هم به اهمیت این نکته واقف شوند و در فکر تاسیس رشته نمایش آیینی سنتی باشند.

حمیدرضا اردلان دبیر بخش سمینار نوزدهمین جشنواره نمایش های آیینی سنتی در ادامه این نشست در توضیح  این بخش بیان کرد: در این دوره شاهد برگزاری هفتمین سمینار هستیم که در یک بازه زمانی چهارده سال دوام آورده است. در کشور ما سمینارهایی که بتوانند عمر زیادی داشته باشند کم شمارند. برای هر دوره از این سمینار مقالات گردآوری، ویراستاری و منتشر شده که در این 6 کتاب یکی از رفرنس های پژوهش های دانشگاهی است. می دانیم که تعریف از فرهنگ در نمایش و موسیقی و دیگر هنرها در کشور ما یک تعریف نیست. منظورم شرح این موضوع نیست بلکه ریشه و بنیان تعریف از فرهنگ و آیین است. من که کارم در دانشگاه است نگاه به مردم و سنت ها و آیین های گذشته می کنم و هر چیزی که مردم در آن حیات پیدا کرده و توسط نسل ها گزارش کرده اند از نظر من فرهنگ ایرانی است. در حوزه سیاسی گفته می شود آن چه من می گویم فرهنگ است. بسیار طول کشیده تا ما نظرها را به این سو جلب کنیم که فرهنگ را مردم هستند که تعریف می کنند و ما تنها می توانیم این فرهنگ را گزارش کنیم. جریان های سیاسی نمی توانند فرهنگ را برای ما تعریف کنند چرا که ذات سیاست اساساً یک امر موقت است. خود سیاست تحفه یکی از شاخه های فرهنگ است. این حرف من نه سیاسی که کاملاً فرهنگی است. اینکه یک سمینار مداوم با یک موضوع بنیادی می تواند در سرنوشت یک کشور موثر باشد.

او در ادامه افزود: ده ها پژوهشگر داخلی و خارجی در این دوره و شش دوره اخیر سخنرانی و ارائه مقاله کرده اند. در این دوره 45 خلاصه و طرح برای دبیرخانه ارسال شده که 27 پیشنهاد از تهران و مابقی از استان های کشور بوده است. در سال های اول در این بخش تقریباً از استان ها به جز چند مورد حضوری نداشتیم اما در دوره های اخیر از دیگر مناطق و فرهنگ های کشور پژوهش های موثر و عمیقی به این سمینار می رسد. از میان این 45 اثر 32 اثر شامل 19 اثر از تهران و 13 اثر از شهرستان ها در ارزیابی اول پذیرفته شدند که اصل مقالات را ارائه دهند و درنهایت 20 مقاله برای سخنرانی و پوستر یعنی 12 اثر از تهران و 8 اثر از شهرستان ها پذیرفته شده. رسم سمینار این بوده که همیشه تعدادی از متفکران و پژوهشگران آیینی از سراسر جهان دعوت شده اند و امسال نیز از ایتالیا، اسپانیا و افغانستان میهمان هایی خواهیم داشت. همچنین تعدادی از استادان برجسته کشور که در این زمینه تجارب زیادی داشته اند هم در این رویداد حضور خواهند داشت. به طور کلی 37 مقاله و سخنرانی در سمینار خواهیم داشت.

در ادامه این نشست نیز علی محمد سعادتی شهردار منطقه ۱۲ گفت: شهر تهران برای مدت ها به عنوان مقصد گردشگری به حساب نمی آمد اما اقبال عمومی به ریشه‌ها و ثروت‌های فرهنگی ایرانی هر روز بیشتر می شود و نسلی که در دهه‌های گذشته به دنبال ایده آل های خود در آن سوی مرزها بودند امروز به سمت فرهنگ بومی در حرکت هستند. آمارهای جشنواره از تغییر ذائقه مردم نشان  دارد. در حوزه‌های نمایش، موسیقی و خوشنویسی ظرفیت‌های بالایی در شهر تهران داریم و حمایت‌های شورای شهر و شهرداری‌ها باعث شده تا به نهادی حمایت‌گر تبدیل شویم.  پایگاه‌هایی را در قلب مرکزی تهران تشکیل داده‌ایم و امیدوار هستیم در منطقه ۱۲ پایگاهی مهم برای هنرهای نمایشی سنتی تشکیل بدهیم. امیدوار هستم نسل جوان در این زمینه بیشتر همکاری کند. در گذشته تنها سازمان میراث فرهنگی در چنین زمینه‌هایی حمایت می‌کرد و هدف آن‌ها تنها حمایت از سنت فرهنگی ملموس بود در حالی که باید بتوانیم با توسل به دانشگاه‌ها و نهادهای گوناگون از میراث غیر ملموس و مردمی هم محافظت کنیم.

پیمان شریعتی دبیر اجرایی جشنواره دربخشی دیگر از این نشست گفت: فضاهای متعددی در تهران وجود دارد و جشنواره آیینی سنتی مردمی ترین جشنواره‌ای است که وزارت ارشاد برگزار می‌کند. من آرزو داشته و دارم که نمایش های حوزه آیینی و سنتی از قاب صحنه بیرون برود و به دل زندگی مردم برود. بالغ بر ۱۵۰۰هنرمند در این دوره میهمان ما هستند و آیین ها و سنت های سراسر کشور را پوشش می دهیم که در واقع نمادی از فرهنگ زیبای ایرانی است. بسیاری از جلوه های نمایش های آیینی و سنتی موجود میراث در خطر ما است و  اگر تئبیری برای انتقال این هنرها به نسل های جدید نداشته باشیم، جای نگرانی وجود دارد که مسیر خوبی که در حال حاضر طی می شود دچار اختلال شود. استاد علی نصیریان رئیس افتخاری جشنواره هستند و در تمام این سال ها از جشنواره حمایت کرده اند و این جشنواره ۲۰ سال است که یک ستاد پایدار و متمرکز دارد زیرا اساتیدی مانند نصیریان و اردشیر صالح‌پور در آن فعالیت کرده‌اند.  جشنواره آیینی و سنتی ۵ جدول گسترده دارد. بخش میدانی، شبیه‌خوانی،‌ پژوهش و بخش‌های دیگر بسیار مهم هستند. جالب است بدانید که نسخ غریبی از شبیه‌خوانی‌ها به خاطر همین جشنواره پیدا شده‌اند. همچنین یکی از گسترده‌ترین بخش‌های جشنواره مربوط به آثار قهوه‌خانه‌ای است که در بخش منطقه ۱۲ تهران برگزار خواهد شد. خواهشی از عزیزان رسانه‌ای دارم که این بخش را در این منطقه پوشش رسانه‌ای بدهند که نیاز اساسی ماست. اگر حمایت‌های اهالی رسانه نبود ما اینجا نبودیم.

محمد حسین ناصربخت قائم مقام جشنواره نیز در این نشست عنوان کرد: شش کتاب در این جشنواره چاپ خواهد شد که یکی از این کتاب‌ها هم از دل یک پایان‌نامه دانشگاهی آمده است. این عمل در راستای اندیشه حمایتی جشنواره از پایان‌نامه‌های دانشگاهی بوده است. امیدوارم این دوره از جشنواره آرزوی دیرینه ما را تحقق بخشد و مکان مشخص و ثابتی به منظور اجراهای آیینی و سنتی ایجاد شود.

اکبر رضوانیان مدیر اجرایی و هماهنگی بخش کاشان جشنواره درباره مراسم افتتاحیه جشنواره گفت: شب عید قربان در خانه طباطبایی شهر کاشان آیین گشایش و افتتاحیه جشنواره برگزار می‌شود و پس از این مراسم به سوی منطقه باستانی سیلک کاشان می‌رویم که یک اتفاق بی نظیر خواهد بود زیراکه نمایشی با عروسک‌های غول‌پیکر ترتیب داده‌ایم. ما همه روزه اجرای چندین نمایش را برای مردم خواهیم داشت و اصل این میزبانی هم بر اساس نمایش‌های روحوضی خواهد بود. امیدوار هستم تمام نمایش‌ها هم روی حوض خانه‌ها و بازارها اجرا شود. البته ما در میدان مرکزی شهر هم اجراهای نقالی مهمی خواهیم داشت. علاوه بر این به برگزیده‌های عکاسی هم جوایزی داده خواهد شد و ورک‌شاپی هم برای آموزش در این زمینه تدارک دیده شده است..