سریالی بودن برای تئاتر های تلویزیونی آفت است

مهر: درحال حاضر به نظر می رسد مهمترین مشکل و آفت اصلی تئاتر تلویزیونی در راه برقراری ارتباط مخاطب با تله تئاتر سریالی بودن آن و در راه تولید کمبود بودجه است.
به تازگی مدیران شبکه های تلویزیونی رویکرد دوباره ای نسبت به تولید "تله تئاتر" یا به عبارتی تئاتر تلویزیونی پیدا کرده اند. این فعالیت هر چند که در شبکه های دو و چهار سیما متمرکز است، اما به نظر می رسد از برنامه ریزی تازه ای برخوردار شده است که همین مساله فعالیت و حضور دوباره دست اندرکاران تولید تئاترهای تلویزیونی را در بر داشته است و حاصل آن را در تصویب نمایشنامه های مختلف و آغاز تمرین و تولید این گونه آثار می توان مشاهده کرد.
نکته قابل توجهی که در این بین از اهمیت زیادی برخوردار است و توجه کافی به آن می تواند اعتلای تئاتر تلویزیونی را در بر داشته باشد، رفع نقاط ضعف و افزایش نقاط قوت این گونه آثار است تا با توجه به انرژی و هزینه قابل توجهی که برای تولید تئاتر تلویزیونی صرف می شود، مخاطبین بیشتری به سمت این گونه آثار تمایل پیدا کنند و مفاهیم بلند و انسانی که در بسیاری از نمایشنامه های تله تئاتر ها وجود دارد به ذهن مخاطب منتقل شود. در این راه به نظر می رسد طولانی بودن بیش از اندازه زمان تولید و پخش تله تئاتر که همواره به صورت سریالی ارایه می شود، بزرگترین آفت و مانع برقراری ارتباط مخاطب را تله تئاتر به حساب می آید.
تئاتر هنری صحنه ای است که در تداوم حس، داستان و متن نمایشی شکل می گیرد و زنده بودن و یکپارچه بودن نمایش رکن اصلی و اساسی آن به شمار می رود. یعنی در وهله اول تئاتر باید زنده باشد و در تقابل با مخاطب ارتباط مستقیمی که با وی برقرار می کند، شکل واقعی و کامل خود را به دست بیاورد. تلویزیون این خصوصیت را از تئاتر می گیرد که البته به دلیل گستردگی رسانه های جمعی و نیاز مخاطب می توان تا حدودی از این مساله چشم پوشی کرد. اما به هم ریختن زمان واقعی نمایشنامه و از بین بردن یکپارچه بودن داستان و متن نمایشی مساله ای است که به آسانی قابل رفع کردن است و باید یک تله تئاتر حداکثر در یک یا دو قسمت ارایه شود.
محسن قصابیان بازیگر، کارگردان و تهیه کننده تلویزیون که در زمینه تولید تئاترهای تلویزیونی فعالیت می کند، در این باره معتقد است: تئاتری که بر روی صحنه طی 40 دقیقه یا حداکثر 2 ساعت ارایه می شود، در تلویزیون 6 ساعت به طول می انجامد. این موضوع یکی از ضعف های تله تئاتر در کشور ما به شمار می رود و باعث خستگی بیننده می شود. چون برای یک کار 3 ساعته در تئاتر یک آنتراکت در نظر می گیرند. اما تله تئاترها طی مدت زمان طولانی ارایه می شوند.
نکته بر سر این است که وقتی می توان یک نمایشنامه را با جزییات آن در طول 2 تا 3 ساعت ارایه کرد، چه اجباری وجود دارد که این نمایشنامه را به قدری کش داد که زمان تولید آن به 6 تا 8 ساعت برسد. مساله اینجاست که وقتی یک نمایشنامه در مدت زمان بیشتری ارایه می شود، نه تنها زوایای بیشتری از آن به چشم مخاطب نمی آید، بلکه بسیاری از ظرافت های هنری و زیبایی شناسانه اثر گم می شود و مفهومی که باید در طی 2 ساعت به طور مستمر به بیننده انتقال یابد به دلیل چند پاره شدن داستان و کند شدن بیش از اندازه ریتم کاملا" از دست می رود و خود اثر هم لطف و زیبایی اش را از دست می دهد.
مساله عجیب تر و آزاردهنده تر اینجاست که وقتی یک تله تئاتر را در چند قسمت 45 تا 50 دقیقه ای پخش می کنند، جای اینکه هر شب در زمان مشخصی پخش شود تا بیننده به خوبی بتواند سیر تحول داستانی را دنبال کند، هفته ای یک بار به نمایش در می آید که در عمل بیننده جزییات شخصیت ها، داستان و وقایع آن را فراموش کرده است و تا بخواهد نگاه و ذهنش با اثر آشنا شود یا در ذهن خود به جستجوی قسمتهای قبل بپردازد تا قسمت تازه و بخش دیگری از داستان را درک کند، آن قسمت هم به پایان رسیده است و باید یک هفته دیگر صبر کند تا قسمتی دیگر از ماجرا را به تماشا بنشیند.







طولانی شدن بیش از اندازه زمان تولید و پخش یک تله تئاتر باعث می شود تا هزینه های مورد نیاز برای تولید به شدت بالا برود و این مساله از چند جهت تولید یک تئاتر تلویزیونی را با مشکل مواجه می سازد. نخست اینکه در یک تله تئاتر از عوامل حرفه ای ( بازیگران، کارگردان هنری، طراح صحنه و لباس و حتی کارگردان تلویزیونی ) استفاده می شود که این مساله به خودی خود هزینه ها را بالا می برد. هر اندازه که زمان تمرین و ضبط یک اثر بالا برود، به همان نسبت هزینه های بیشتری را به پروژه تحمیل می کند و این مساله تهیه کننده را در مضیقه و شرایط بدی قرار می دهد. دیگر اینکه ابزار فنی که برای تولید به کار گرفته می شود، از هزینه های سنگینی برخوردار هستند که این مساله با افزایش زمان تولید بودجه بیشتری را طلب می کند که این رقم را باید بر دستمزد عوامل تولید اضافه کرد.
علیرضا سبط احمدی، تهیه کننده برنامه ها و تئاترهای تلویزیونی در گفت وگو با خبرنگار " مهر " درخصوص مشکلات تولید تله تئاترها گفت: مشکل اصلی که در ساخت تئاترهای تلویزیونی وجود دارد، بودجه مورد نیاز برای تولید است. در حال حاضر یک تله تئاتر را با بودجه ای کمتر از دقیقه ای 300 هزار تومان نمی توان تولید کرد. درحالی که بودجه کمتری به این بخش اختصاص می دهند. این گران بودن تولید تا حدودی می تواند بر کمیت و کیفیت اثر تاثیر گذار باشد.
مساله اینجاست که اگر برای تولید تله تئاتر یک مدت زمانی حدود 2 تا 5/2 ساعت، به عنوان سقف تولید در نظر گرفته شود، به جای یک تئاتر تلویزیونی 2 ساعته می توان 3 تئاتر تلویزیونی ارایه کرد. با این حساب هم بخشی از مشکل گروه های تولید کننده نمایش های تلویزیونی حل می شود و هم اینکه تنوع تولید و استفاده از نمایشنامه ها و گروه های تولید به شدت افزایش می یابد و همین مساله می تواند بر ذایقه و اندیشه مخاطب تاثیر بگذارد و حتی او را به نوعی با تماشای این گونه آثار آشتی دهد.
توجه به یک نکته کلی و اساسی برای مدیران تلویزیونی در ساخت تئاترهای تلویزیونی حایز اهمیت است اینکه تئاتر تلویزیونی را یک هنر خاص به مفهوم مطلق کلمه ندانند. بلکه شرایط ساخت این آثار را به گونه ای تدارک ببیند که شرایط آشنایی و نزدیکی مخاطب خاص را با این هنر عمیق و ریشه دار را فراهم سازد. استفاده از نمایشنامه های شاخصی که از نظر زمان وقوع داستان، شخصیت ها و مسایل فرهنگی به زمان کنونی نزدیک تر باشد و درک بهتری از پدیده های مختلف جامعه مدرن امروز داشته باشد، بیننده را بهتر جذب این گونه آثار می کند.