در حال بارگذاری ...
گفت وگو با وحید شاهینی به بهانه برگزاری جشنواره آئینی و سنتی

در اجرای نمایش بابا کرم تعزیه مضحک و لال بازی را احیا کردیم

ایران تئاتر:برخی از نماش های آینی سنتی ریشه در ادبیات و موسیقی فولکورمان دارند و شاید به همین دلیل است اگر این آثار با ساختار درستی به مخاطب ارائه بشوند مورد استقبال مخطبان قرار می گیرند و چنین اتفاقی برای نمایش بابا کرم به کارگردانی وحید شاهینی رخ داد و تماشاخانه سنگلج یکی از روزهای شلوغش را تجربه کرد.

در این نمایش به این موضوع که بابا کرم چه کسی بوده و ملودی‌های او چگونه شکل گرفته است، می‌پردازد. دو روایت این نمایش مربوط به دوران پهلوی اول و یک روایت آن مربوط به دوره قاجار است. نمایشی که ساختار موسیقیایی  آن نقش مهم و اساسی در ساختار نمایش دارد و موسیقی به صورت زنده توسط چهار نوازنده که 9 ساز را می‌نوازند اجرا می‌شود و در این موسیقی از سازهای کمانچه، ویلون، تنبک، دف، کلارینت، ترومپت، تار و سه تار استفاده شده است.به نوعی این اثر نمایشی ادای دینی به موسیقی‌های مطربی یا مجلسی ایرانی و به شیوه نمایش‌های ایرانی است وقصه آن پیرامون روایت‌های کوچه بازار و ضد و نقیض ملودی باباکرم است. با وحید شاهینی در باره فضا و دلیل استقبال خوب مردم از نمایشش گفت وگویی انجام داده ایم.

 

در سال های اخیر برخی از کارگردان های تئاتر آئینی سنتی و منجمله نمایش شما که اجرایش در جشنواره تئاتر آئینی سنتی با واکنش های خوب تماشاگران روبه رو شد. در مواجه با مردم هم مورد توجه قرار می گیرند. دلیل استقبال مخاطب از این نمایش ها چیست؟

به نظرم پر شدن ظرفیت 250 نفری تماشاخانه سنگلج کمتر در این تماشاخانه رخ داده است . بهر حال ایجاد ساختارهای نو و خلاقانه و دور شدن از قالب یکنواخت و کلیشه ای می تواند چنین اتفاقی را رقم بزند. شالکله تئاتر سنتی ایرانی مربوط به یکصد سال قبل است و برای آن دوران طراحی شده بود. دوره ای که هیچ نوع وسیله ارتباط جمعی و تلویزیون وجود نداشت و مردم با خیلی چیزهای ساده سرگرم می شدند و اغلب این نمایش ها در مراسم های شادی ، اعیاد و عروسی ها برگزار می شد. اما مخاطب فعلی با توجه به رشد تکنولوژی با هر نوع نمایشی ارتباط برقرار نمی کند و توجه مردم را جلب کردن کار سختی است . بنابراین ضمن توجه نوآوری در ساختار و شیوه های نمایش باید  عناصری که از تئاتر سنتی به ما رسیده است را بیشتر رویش دقت کنیم ودقیق ترو پخته تر ارائه اش داد .

 

در نمایش بابا کرم این رویکرد را چگونه انجام دادید؟

در وهله اول تمرینات این نمایش حدود 3 ماه به طول انجامید ودر ضمن به فضای این نمایش براساس نمایش‌های ایرانی است و استخوان‌بندی و بن مایه اش تخت حوضی است، اما دیگر قالب‌های نمایش ایرانی همچون،پیش پرده‌خوانی، تعزیه، خیمه شب بازی و نقالی نیز در آن گنجانده شده است و حتی فراتر از این رفتیم  و شیوه لال بازی را که منقرض شده در این نمایش احیا و مورد استفاده قرار دادیم. هنری که امروز در قالب پانتومیم آن را می شناسیم. اگر ما از تعزیه استفاده کردیم . رفتیم به سراغ تعزیه مضحک که به دست فراموشی سپرده شده و اغلب مردم اصلا نمی دانند چنین نوع تعزیه ی شادی آور و کمدی وجود داشته است. البته برخی از دوستانی که از تعریف تعزیه مضحک بی خبر هستند عنوان کرده اند که ما تعزیه را مسخره کرده ایم که نشان از کم دانشی است.

 

آیا بعد از انقلاب نمایش سنتی با محوریت تعزیه مضحک روی صحنه اجرا شده است؟

تا آنجائیکه می دانم روی صحنه اجرا نشده است. اما در روستاهای نقاط مختلف کشور این نوع تعزیه اجرا می شود. در تحقیقاتی که در این حوره داشتم قطعه نمایشی ویدیویی از اجرای یک تعزیه مضحک در یک روستا در اواسط دهه شصت پیدا کردم و دیدمش و برایم خیلی جذاب بود .

 

آیا ایده استفاده از تعزیه مضحک با دیدن این نوار ویدیویی در ذهن شما شکل گرفت؟

نه، در فکر استفاده از تعزیه مضحک در نمایشم بوم و این ایده را با فرهاد نقد علی نویسنده متن به اشتراک گذاشتم و به عنوان مشاورایده های این نوعی را به ایشان ارائه می کردم. البته در شروع کار این نگرانی را داشتم که چیدن این تعداد از قالب های نمایشی در یک اثر تبدیل به آش شعله قلمکار و شلخته بازی نشود. اما خدا را شکر متن فرهاد نقد علی آنقدر درست و سنجیده بوده که حضورهمه این تکنیک

های نمایشی در خدمت فضای نمایش قرار گرفت.

آیا طراحی صحنه نمایش بر اساس الگوهای صحنه ای در تعزیه شکل گرفت؟

طراحی صحنه این نمایش در عین حال ساده ، اما متفاوت و خاص است و از آنجا که اکثر قالب‌های نمایشی اینگونه نمایش‌ها گرد است و تماشاگر دور تا دورمی نشیند و میزانسن‌ها دورانی طراحی می‌شود و ما در تئاتر سنگلج که صحنه آن قاب عکسی است اجرا رفتیم، ترفندی به منظور طراحی صحنه در نظر گرفتیم و به همین دلیل جایگاه تماشاگران را نیم دایره فرض شد و نیم دایره دیگر در انتهای صحنه برای جایگاه عوامل و بازیگران در نظر گرفته‌ شد و نمایش میان این دو اجرا می‌شود که انگار وسط صحنه است. به منظور جذابیت صحنه و تزئین صحنه، المان‌هایی را طراحی کرده‌ایم. قاب عکس بزرگی در انتهای صحنه است که تمام اتفاقات نمایش از آن آغاز و در نهایت به آن ختم می‌شود.

 

یکی دیگر از هنرهای سنتی که تقریبا به فراموشی سپرده شده شهر فرنگی است و شما در این نمایش از آن استفاده کردید؟

 بله، شهر فرنگی به خاطره ها سپرده شد و دیگر رد و نشانی از آن به جز موزه ها نیست و به نظرم حضورش در فضای نمایش به جذابیت بیشتر آن کمک کرد.

 

واکنش مخاطبان بعد از خاتمه اجرای نمایش چگونه بود؟

در همان شروع نمایش با توجه به جو سالن متوجه ارتباط تماشاگر با اثرم شدم . در انتها هم با توجه به وقفه های که به علت تشویق های تماشاگران در حین دیدن نمایش انجام شد زمان نمایش یک ربع بیشتر شد و بخش های تعزیه مضحک در نمایش هم جزو بخش هایی بود که باعث خنده و شادی در بین مخاطبان شد و من این قضیه را باور نمی کردم. برای صحنه کافه از فضای خیمه استفاده شد و عروسکها در این محیط قرار گرفتند و با این استفاده از خیمه در صحنه برایش معادل سازی شد و استفاده بهینه از آن انجام گردید.

 

 

گفت  و گو از احمد محمد اسماعیلی




نظرات کاربران