داود رشیدی از ارکان جریان تئاتری دهه چهل ایران بود

به گزارش ایران تئاتر، مراسم سومین دوره نشان داود رشیدی با عنوان «پرده های سینما؛ تصاویر ماندگار» شامگاه پنجشنبه 7 شهریور ماه در سالن عباس کیارستمی بنیاد سینمایی فارابی برگزار شد در این مراسم که با حضور چهره‌های سینمایی و تئاتری و نیز جمعی از مدیران همراه بود، شهرام کرمی مدیر کل هنرهای نمایشی نیز حضور داشت.

این مراسم با سکوت حاضران در مراسم به احترام حسینعلی طباطبایی، پژوهشگر و مترجم کتاب‌های مرتبط با تئاتر و داریوش اسدزاده آغاز شد.

سیروس ابراهیم زاده اولین سخنران این مراسم با اشاره به بخشی از فعالیت های هنری داود رشیدی گفت: زنده یاد داود رشیدی در سال 1341 پس از سال ها زندگی وتحصیل در اروپا به وطن باز می گردد و بی وقفه در اداره هنرهای دراماتیک وزارت فرهنگ و هنر آن روزگاران مشغول کار می شود. حدود 8 سال انحصاراً به کار تئاتر می پردازد؛ به عنوان بازیگر و کارگردان، مدرس تئاتر همچنین مترجم نمایشنامه با همکاری روانشاد دکتر حسینعلی طباطبایی. سپس برای احراز شغل ریاست واحد نمایش سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران با وزارت فرهنگ و هنر خداحافظی می کند. در این 8 سال اتفاقات مهمی در سینمای ایران رخ داده است. در سال 1343 «شب قوزی» فرخ غفاری، «شوهر آهو خانم» داود ملاپور و در سال 1345 «خشت و آینه» ابراهیم گلستان ساخته شده و موج نو سینمای ایران پایه های حضور اساسی خود را پی ریزی کرده است. ولی سینمای تجاری هنوز از اعتبار مردمی برخوردار است و به عنوان حرفه ای نو و درآمدزا به حیات خود ادامه می دهد. در سال 1348 دو فیلم «قیصر» مسعود کیمیایی و «گاو» داریوش مهرجویی به نمایش در می آیند و آنچنان تاثیرگذار هستند که به زعم بعضی تحلیل گران مسیر سینمای ایران را تغییر می دهند. این دو فیلم ضمن اینکه از فروش بالایی برخوردارند، مورد توجه روشنفکران و تماشاگران به اصطلاح خاص هم قرار می گیرند. و اما جلال مقدم با ره توشه ای ارزشمند از نویسندگی و روزنامه نگاری در سال 1337 فیلمنامه جنوب شهر را برای فرخ غفاری می نویسد و پس از ساختن چند فیلم و داستان های کوتاه از سال 1347 در سمت مشاور امور سینمایی با سازمان رادیو و تلویزیون ملی همکاری می کند. یکی دو سال بعد وقتی تصمیم می گیرد فیلم «فرار از تله» را با شرکت بهروز وثوقی بسازد از دوست دوران نوجوانی اش داود رشیدی هم دعوت می کند تا نقش دوم یا به قول امروزیان  نقش مکمل فیلم را بازی کند. به باور من فیلم «فرار از تله» ضمن اینکه می توان از آن به عنوان یکی از آثار شاخص موج نو سینمای ایران یاد کرد، از لحاظر ارتقا و دگرگونی جایگاه هنر بازیگری در سینما هم حائز اهمیت بسیار است. داود رشیدی توانست در این فیلم تمام مهارت های تئاتر خود را با آگاهی و اطمینان کامل را به کار بگیرد. لازم است اشاره کنم در فیلم های اولیه ساخت ایران اغلب از بازیگران تئاتر دعوت به کار می کردند و جمعی از آنان نمی توانستند عادت بازیگری اغراق آمیز خود را فراموش کنند. از طرفی معلوم است که ما پنج نام بزرگ در هنر والای بازیگری داشته ایم که استادانه قادر بوده اند خود را با دو شیوه مختلفی بازیگری سینما هماهنگ سازند؛ انتظامی، نصیریان، مشایخی، کشاورز و رشیدی. برای استاد علی نصیریان و استاد محمدعلی کشاورز عمر دراز با عزت آرزو می کنم.

فاطمه معتمد آریا در بخش بعدی این مراسم درباره فعالیت هایش در انجمن بازیگران سینمای ایران اظهار کرد: من به عنوان کسی که ذره ذره و قدم به قدم دنبال آقای رشیدی آمده ام، الان در جایی هستم که آقای رشیدی سال ها سرپرستی بازیگران را بر عهده داشتند، روزی نیست که به یادشان نباشم و فکر نکنم که برای نمونه در ارتباط با مسائلی که این روزها برای تعدادی از بازیگران ما پیش آمده چه تدبیری به کار می بردند.  آقای رشیدی بنیانی را در انجمن بازیگران گذاشتند و آن این بود که ما به عنوان یک صنف خانواده ای هستیم که باید از حقوق صنفی مان دفاع کنیم. الان می فهمم بهرتین راه همانی است که آقای رشیدی به ما نشان دادند؛ یعنی گفتگو کردن. ما وقتی شروع به صحبت کردن با هم می کنیم نیمی از مشکلات فردی خود را کنار می گذاریم و چشم در چشم هم با یکدیگر حرف می زنیم. این جمع بازیگران امروز اصلی ترین ستونش آقای رشیدی بود و چون پایه و اسا این جمع از کسی بوده که ریشه دار، با فرهنگ، با شعور و خوش مشرب و کاملاً ساختارشکنی بوده، ما هم پیرو چنین فردی هستیم.

در ادامه این مراسم ویدئویی از سخنان امیر نادری پخش شد. نادری در بخش هایی از سخنانش در ارتباط با داود رشیدی گفت: به عقیده من داود رشیدی به عنوان یک اکتور آنطور که باید به حقش نرسید. این روزها زیاد به این مسئله فکر کردم. درست است که او در بازیگری سینما کار خود را انجام داد اما داود مرد تئاتر بود و لیاقت او بیش از این این ها بود. متاسفانه هیچوقت شانس نیاورد به آن حدی که خودش می خواست برسد. متاسفانه این امکان فراهم نشد که با هم کار کنیم ولی او همیشه در قلب من هست.

در ادامه این مراسم احترام برومند و لیلی رشیدی برای اهدای نشان های این دوره روی سن حضور یافتند. اولین نشان داود رشیدی در سومین دوره به احمدرضا احمدی شاعر تعلق گرفت.

هوشنگ کامکار برای صحبت درباره احمدرضا احمدی به روی صحنه آمد و با بیان اینکه برای من باعث افتخار است که در چنین مراسمی شرکت کردم و درباره مرد بزرگی مثل احمدرضا احمدی صحبت می‌کنم خاطراتی درباره همکاری با احمدرضا احمدی در تولید سی‌دی‌هایی درباره شاعران بزرگ ایران گفت.

احمدرضا احمدی با اشاره به ناراحتی قلبی اش در سال های اخیر در سخنانی کوتاه گفت: خوشبختانه با یاری یکی از پزشکان بیماری ام بهبود یافته و او عمر دوباره ای به من داد طوری که در سال های اخیر شش یا هفت کتاب نوشته ام و به تازگی نقاشی کردن را هم شروع کرده ام و سوژه ای به دست خصمان داده ام که برای نقاشی هایم دشنام بشنوم، همانطور که پیش از این برای شعرهایم دشنام شنیده بودم. کسی که مرا به نمایشنامه نوشتن تشویق کرد داود رشیدی بود. در جوانی به اتفاق امیر نادری پناهگاهمان خانه او بود و با وجودی که او از طبقه ما نبود لطف می کرد و برای ما ژست طبقاتی نمی گرفت.

دومین نشان داود رشیدی در این دوره به علی نصیریان اهدا شد. برای صحبت درباره ‌او از ترانه علیدوستی به عنوان یکی از بازیگران جوان سینما دعوت شد.
علیدوستی با اشاره به همکاری خود با نصیریان و صحبت های معتمد آریا از آموخته هایش از داود رشیدی گفت: ما در طول دوران کار هیچوقت نفهمیدیم کدام مورد تایید ایشان هستیم و کدام نیستیم چون ایشان یک رفتار با همه ما داشتند و من سعی کردم این نکته مهم را یاد بگیرم. ایشان همیشه در حین گریم و استراحت در حالی که ما با موبایل مشغول بازی بودیم فقط سکوت می‌کرد و فکر و در همین سکوت خیلی به ما یاد دادند.

علی نصیریان هنرمند پیشکسوت نیز پس از اهدای این نشان در سخنانی کوتاه گفت: این دفعه سوم است که یادبود یا نشانی از یک شخص دریافت می کنم. قبل از انقلاب جایزه ای بود از فروغ فرخزاد  که به من اهدا شد. دومین جایزه فاخره صبا  که موسیقی دان کلاسیک بود  به دعوت دانشگاه کرمان به من تعلق گرفت و جایزه سوم نشان داود رشیدی است. من برای داود رشیدی در تئاتر  بازی کرده بودم. سوای نقش های سینمایی داود رشیدی که به جای خود ارزشمند و قابل بررسی است، او در تئاتر ما هم از هنرمندان بسیار تاثیرگذار بوده است. او یکی از هنرمندان فرنگ رفته مهم و یکی از پایه ها و ارکان  جریان تئاتری دهه 40  ما بود. نمایش هایی که او در این سال ها ارائه کرد حتی فراتر از تئاتر مدرن بود. نوع کارگردانی او در تئاتر ورای جریان رایج بود؛ در نتیجه شخصاً از داودرشیدی خیلی یاد گرفتم. من خیلی خوشبختم که با او کار و زندگی کردم.

مهتاب نصیرپور سومین هنرمندی بود که در این دوره نشان داود رشیدی را دریافت کرد.

در این بخش از مراسم محمد رحمانیان ابتدا از نقش و حضور موثر احمدرضا احمدی در سینما و نقش نصیریان در تئاتر گفت و بعد درباره نصیرپور با اشاره به سال‌های طولانی همکاری و زندگی مشترک گفت: سالهای زیادی که گذشت من ممنوع الکار بودم و او چون همیشه با من کار می‌کرد درواقع او هم نتوانست کار کند. البته برای خود او هم مشکلاتی پیش آمد.

 مهتاب نصیرپور هم در بخش پایانی این مراسم در سخنانی گفت: قدردان خانواده محترم داود رشیدی و همه شما که اینجا حاضرید هستم. همچنین قدردان همسرم محمد رحمانیان هستم بابت زندگی بی نظیر و زیبایی که به من هدیه داده است. متاسفانه این روزها محیط زیست ما وضعیت خوبی ندارد و با مشکلات زیادی در این باره روبه رو هستیم. ما به وجود انسان های آزاده و دلسوز که در این زمینه فعالیت می کنند نیاز داریم.