گفت وگو با ندا قربانیان بازیگر و کارگردان نمایش «اسکرین شات»
تلاش کردم چهره مخرب دروغ را نشان بدهم
ایران تئاتر:ندا قربانیان بازیگر و کارگردان نمایش «اسکرین شات» به ایران تئاتر گفت: تم اصلی نمایش ما دروغ است؛ در نمایش مدام شخصیتها برای توجیه نیت و پیشبرد مقاصدشان به هم دروغ می گویند.
ترسیم ارتباط میان دو خانواده که مسئلهای ( ساخت هتل ) سرنوشت آنها را به هم گره زده و بروز حادثهای که باعث از هم گسیختن رابطهشان میشود، شاکله نمایش اسکرین شات به کارگردانی ندا قربانیان را رقم میزند. قربانیان با ساختاری رئالیستی و روان ارتباط درستی را با مخاطب اثرش برقرار میکند.نمایش اسکرین شات به نویسندگی و کارگردانی ندا قربانیان شهریور در تالار قشقایی تئاتر شهر تهران روی صحنه میرود. با ندا قربانیان در باره ساختار اجرایی و مضمون این نمایش گفتوگویی انجام دادهایم.
نمایش ساختاری رئالیستی دارد و در جشنواره تئاتر رضوی امسال هم بسیار مورد توجه قرار گرفت؟
نمایش موضوعی ساده وروانی دارد و در مورد دو خانواده است که پدرهایشان با هم شریک شدهاند تا در مشهد مقدس هتلی بسازند، سه خانه قدیمی اطراف حرم را بخرند و با اخذ مجوز هتل بسازند. اما واحد میانی متعلق به پیرزنی است که مادر شهید بوده و رضایت به فروش خانه نمیدهد و میگوید این خانه پر از خاطرات پسر شهیدم است. در نتیجه این خانوادهها بر سر روابطی که با هم دارند به مشکل برمی خورند. اجرای نمایش در جشنواره رضوی بازتابهای مثبت و خوبی داشت و کارمان در چهاردهمین جشنواره تئاتر رضوی جایزه اول شامل لوح تقدیر، تندیس جشنواره و جایزه نقدی را برای نویسنده و کارگردان را به دست آورد.
ساختار رئالیستی نمایش تا چه اندازه بر اثر تجربیات زیستی شما در جامعه به وجود آمده است؟
قصه نمایش کاملاً اجتماعی است و کولاژی است از یک سری اتفاقات غیر منتظره که در دور و برمان زیاد میبینیم. ریشه بروز اغلب این مسال به دلیل رشد تکنولوژی و فضای مجازی است. برخی از این اتفاقات در دور و اطرافم رخ داده بود. یادم میآید چند وقت پیش متوجه شدم شخصی با گرفتن اسکرین شات از پیامهای داخل تلفن همراه دوستش باعث برهم خوردن رابطههای زیادی شد. برخی دیگر از اتفاقات رخ داده در داستان نمایش را در صفحه حوادث روزنامهها دنبال کرده بودم. متاسفانه برخی از دوستان وقتی متوجه میشوند این نمایش برگزیده جشنوره تئاتر رضوی است در مورد کار موضعگیری میکنند؛ در حالی که ما به عنوان یک زمینه کلی و البته تأثیر گذار به این فضا پرداختهایم. بنابراین نباید نمایش اسکرین شات را به عنوان یک اثر صرفاً مذهبی مورد واکاوی قرار داد. حرم رضوی در واقع نقطه محوری درام درباره شراکت میان این دو دوست برای ساختن هتلی در مجاورت حرم را به وجود آورده است.
در نمایش روی این مسئله تاکید میشود که برخیها حاضرند به خاطر تأمین منافع مادی از دین و شعائر مذهبی سوءاستفاده کنند؟
بله، مردی که ظاهر موجهی دارد و فقط جبهه رفته و پایش بر اثر حادثه مادر زادی فلج است، به دروغ به پیرزن صاحب خانه و برای گرفتن رضایت فروش خانهاش میگوید پایش را در جنگ از دست داده است. به هر حال در جامعه از این اتفاقات کم رخ نمیدهد.
از این می گویید که با نقابهایی که آدمهای این دوره و زمانه بر چهره میزنند سنجش میان حقیقت و دروغ بسیار دشوار شده است؟
بله، تم اصلی نمایش ما هم دروغ است . در نمایش مدام شخصیتها برای توجیه نیت و پیشبرد مقاصدشان به هم دروغ می گویند . همین دروغ است که در انتهای نمایش همه روابط انسانی را نابود میکند .
به نظر میرسد در روزگار معاصر بحث دروغ و چالشهای پیرامونش تبدیل به یک موضوع جهانی و فراگیر شده است. چقدر به این مسئله اعتقاد دارید؟
دروغ همیشه وجود داشته و مختص به این دوران نیست. نکته مهم این است که در جامعه ما قبح دروغ گفتن از بین رفته است . یک زمانی موقعی کسی که دروغ میگفت دچار عذاب وجدان میشد و کلی ناراحتی پیدا میکرد . آلان دروغ گفتن خیلی عادی و روتین شده است و طوری دروغ گفتن جا افتاده که اگر کسی آن را انجام ندهد فکر میکند کار اشتباهی انجام داده است. راه رسیدن به موفقیت در شرایط فعلی فقط دروغ گویی تأویل و تفسیر میشود .
در میان شخصیتهای نمایش اسکرین شات فقط ساناز دختر کوچک خانواده با دروغگویی بیگانه است؟
پسر پیرزن مشهدی، سیامک و ساناز به دلیل کم و سن و سال بودنشان هنوز گرفتار این عارضه نشدهاند، اما اینها هم به طور حتم در آینده تحت جو موجود در خانواده و اجتماع به این سمت سوق پیدا خواهند کرد.
ظاهراً شرایط بیرونی را در سوق پیدا کردن آدمها به دروغ گویی و رفتارهای ناپسند بسیار موثر می دانید؟
بله، جایی در نمایش یکی از شخصیتها میگوید آدمها بی خودی بد نمیشوند و شرایط به این سمت سوقشان میدهد.
حتی شخصیتی مثل مرضیه که خاکستری به نظر میرسد میگوید شرایط زیستش باعث شده چنین رویه ای را در پیش بگیرد؟
بله، نوید هم جایی در قبال کار بدش میگوید به خاطر مادرش دست به این کار زده است .
اما از منظر روانشناسان این نوع حرفها بیشتر توجیه است تا یک دلیل منطقی و قابل باور؟
قبول دارم که توجیه است. سیروس هم میگوید چه کاری باید انجام میدادم؛ زنم از من بزرگتر بود و نسبت به من بی توجه بنابراین با مرضیه ازدواج کردم . اگر سیروس با زن اولش رابطه درستی داشت زنش دچار اختلالات روانی نمیشد.
آیا کارگردانی و بازی توامان در یک نمایش کاری لذت بخش است یا چالش زا ؟
ابتدا قرار نبود نقش نرگس را بازی کنم و نقش مرضیه را در ابتدای تمرینات بر عهده داشتم.
به چه دلیل این کار را انجام دادید؟
به این دلیل که نقش مرضیه خیلی برونگرایانه بود ودر مقابل به دلیل شرایط حسی و درونی نرگس تابع شرایط دیگری بود.
به چه دلیل در بخشهایی از نمایش بازیگران روبه تماشاگر تک گویی دارند؟
تلفن همراه در نمایش در تبین نوع روابط بین شخصیتها نقش مهمی دارد. موقعی که با گوشی موبایل حرف میزنیم مجبور هستیم تک گویی داشته باشیم و تماشاگر صحبتهای آن ور خط را نمیشنود و به همین دلیل این تک گویی ها وجود دارد.
جاهایی با به میان کشیدن بحثهای فمینیستی به خصوص از طرف نرگس کار جنبه شعاری پیدا میکند . چقدر به این مسئله اعتقاد دارید؟
در اجرای عمومی مقداری این قضیه پر رنگ تر شد و تلاش کردیم تا با استفاده از این مسائل کار را برای مخاطب جذاب تر کنیم. از طرفی من یک زن هستم و خواه و ناخواه فمینیسم در کارم دیده میشود. اغلب مخاطبان خانم اجرا از این قضیه حمایت کردند و در مقابل برخی از آقایان با این قضیه مشکل داشتند و تا حدی با شما موافقم که میشد میزانش را کمتر کرد.
گفتوگو از احمد محمد اسماعیلی