گفت وگو با مهناز میرزایی بازیگر نمایش شکم
این زن تلاش می کند مثل یک مادر واقعی عمل کند
ایران تئاتر:مادر در هر جامعه بشری می تواند نماد ایثار، گذشت، مهربانی و عطوفت باشد. حتی یک نامادری هم می تواند دارای این خصائل ارزنده بشری باشد . مهناز میرزایی بازیگر جوان نقش مادر که در سال های اخیر حضورهای اثر گذاری در تئاتر داشته، می‌کوشد چهره درستی از این مادر را در نمایش شکم به مخاطب عرصه کند.
در نمایش شکم یک خانواده چهار نفره شامل پدر و مادر و دختر و پسرشان در یک ناکجا آباد برهوت گونه تقابلشان با یکدیگر و محیط بسته بیرون درام نمایش را شکل می‌دهد.نمایش شکم اثری اجتماعی است که در خلاصه داستان آن آمده است: خانواده ای چهار نفره در ناکجاآبادی زندگی می‌کنند که همه اقلام غذایی برای مردم سهمیه بندی شده است. پدر خانواده به دلیل شرایط تصمیم می گیرد غذا را در خانه سهمیه بندی کند واتفاقاتی رخ می‌دهد. بازیگران این نمایش (به ترتیب حروف الفبا) کیوان احمدی، احمد جعفری، مهناز میرزایی، لیلا میناوند، حامد نساج بخارایی هستند.دیگر عوامل نمایش «شکم» عبارتند از دستیار کارگردان: امید جمشیدپور، محمد سلیمان، منشی صحنه: مروارید دماوندی، آهنگساز: سینا کووایی، طراح لباس: سحرناز امامی، طراح گریم: کامبیز معماری، طراح پوستر و بروشور: میلاد خرمن‌بیز، مشاور رسانه‌ای: میترا رضائی، عکاس: مروارید دماوندی، تبلیغات مجازی: نسترن بیک‌نژاد.نمایش شکم شهریورماه ساعت ۱۸ در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر به صحنه می‌رود. با مهناز میرزایی درباره ایفای نقش مادر و مختصات نقش در نمایش شکم وگویی انجام داده ایم.
کار کردن مستمر با یک کارگردان و گروه چه ویژگی‌هایی دارد؟
همکاری مستمر با یک گروه تئاتری باعث می‌شود که خط فکری مشترکی به وجود بیاید که منجر به رسیدن به تفاهم و زبان مشترک می‌شود. موقعی که قرار است کار مشترک جدیدی را با گروه شروع کنم، خودم را محدود به نقشی که قبلاً بازی کرده‌ام نمی‌کنم و همیشه برای من این جذابیت وجود دارد که در گروه، نقش‌های نو و تازه ایی را تجربه کنم و یک شروع جدید را برای خودم رقم می‌زنم .حضورهایم در نمایش‌های گروه من را درگیر چالش‌های جذابی می‌کند .
ایفای نقش‌هایی مثل همین مادر که تفاوت سنی با شما دارد چه چالش‌هایی داشت و آیا این دوگانگی کار بازیگر را برای رسیدن به بازی متناسب و درست دشوار نمی‌کند؟
به طور کلی فضای نمایش به خاطر طراحی صحنه و جنس کارگردانی ساختاری غیر رئالیستی دارد. فضایی که بازیگران درصحنه با آن مواجه دارند و دیالوگ‌هایشان را بیان می‌کنند ساختار رئالیستی دارد. به‌خصوص در طراحی نوع کار بازیگر دشوارتر است. زیرا درروی صحنه با دکور و فضایی برهنه مواجه هستیم و بازیگران باید از تخیل در کارهایشان مثل غذا خوردن و غیره استفاده کنند. روابط بین شخصیت هم رئالیستی است، نقش مادر چون مادر ناتنی محسوب می‌شود هم کلی تبعات و چالش با خودش دارد.
به چه دلیل این ناتنی بودن مادر در انتهای نمایش مشخص و بیان می‌شود؟
طبیعی است ناگفته‌ها زمانی مطرح می‌شود که ساختار درام نمایش لزومش را احساس کند و با رفتارهای زن مخاطب این حس را داشته باشد که او یک مادر واقعی است . ممکن است جاهایی تماشاگر دچار این پرسش شود که سن و سال مادر خیلی جوان است و چگونه ممکن است دو فرزند بزرگ داشته باشد. اما با توجه به تجارب قبلی‌ام در مورد ایفای نقش‌های بزرگ‌تر از خودم در نمایش‌هایی مثل دریازدگی و یا نوبت یعنی بعدی داشتم سعی کردم کارم را درست ارائه کنم.
آیا برای بازیگران ایفای این نوع نقش‌ها جذابیت زیادی دارد؟
خیلی جذاب است و همیشه لذت می‌برم که چنین نقش‌هایی را ایفا کنم و برایم چالش‌های زیادی ایجاد می‌کند .هر بار که این نوع نقش‌ها را تجربه می‌کنم به دستاوردهای جدیدی دست پیدا می‌کنم. البته کارم در نمایش شکم مقداری دشوارتر بود، زیرا نقش مادر بیست سالی از سن و سال من بزرگ‌تر است و رسیدن به رفتار زنان این سن و سالی تا حدی مثل راه رفتن روی لبه تیغ است که ممکن است با کمی غفلت از این لبه سقوط می‌کردم .
در بازی‌های بازیگران نمایش شکم یک‌جور حالت ربات گونه هم دیده می‌شود. آیا وجود چنین خصیصه‌ای ارتباطی با فضای نمایش دارد؟
با فضای نمایش ارتباط مستقیمی دارد و نوع اتمسفر و کارگردانی اثر من بازیگر را به این سمت متمایل می‌کرد که بازی‌ام مقداری فرمالیستی تر باشد و فرم را با رفتار رئالیستی مادر ادغام کنم. این فرمالیستی بودن باعث شده که بازی برایم جذاب‌تر بشود و با انرژی خاصی آن را ایفا کنم .
به‌طور روال نقش‌های رئالیستی دارای شناسنامه و بک‌گراند هستند. نقشی مثل مادر نمایش شکم که ویژگی‌های غیر رئالیستی دارد برای شما چه شناسنامه‌ای داشت؟
در پروسه تمرینات در بحث شخصیت‌پردازی نقش‌ها تغییرات زیادی اعمال شد و در آن دوران نقش‌ها هویت و شناسنامه تعریف‌شده‌ای داشتند. با تغییراتی که در نمایش‌نامه اعمال شد این نقش‌ها تبدیل به نمایندگانی از آدم‌های این جنسی شدند که در یک محیط برهوت گونه‌ای زندگی می‌کنند. تلاش کردم در فضای این نمایش مادر باشم وگرنه صرفاً نقش یک مادر می‌تواند هر مادری را نمایندگی کند، بازی‌ام را با چنین تعریفی تطبیق کردم. این زن در جامعه‌ای به‌شدت محدود و خط‌کشی شده زندگی می‌کند. او با موقعیت جدیدی ( باردارشدن) مواجه می‌شود و نوع رفتارش تغییر پیدا می‌کند و تا حدی از انفعالی که با آن دست‌به‌گریبان است دور می‌شود . مادر در هر شرایط و هر جامعه‌ای به وظائف مادریش می‌پردازد و با توجه و حمایت از نوازدی که در رحمش دارد تلاش می‌کند وجوهات پررنگ درون مادریش را به منصه ظهور درآورد.
نکته مهم درباره مادر این است که برای حمایت از نوزاد درون شکمش با شوهر و فرزندان خانواده وارد چالش جدی می‌شود و از حق مادر شدنش به هیچ وجهی کوتاه نمی‌آید؟
در این پروسه دو رفتار برای مادر قابل تعریف است . زنی که در انتهای نمایش متوجه می‌شویم که مادر واقعی دو فرزند خانواده نیست و تجربه مادر شدن برایش بسیار حائز اهمیت است برایش تن به هر چالشی می‌دهد و عاشقانه دوست دارد این حس را در درونش داشته باشد . رفتار فرزندان خانواده نسبت به این زن هم قابل نقد و بررسی است و محبت عمیقی نسبت به او ندارند.
در چند جای نمایش این زن با دلسوزی مادرانه تلاش می‌کند که سهمیه غذای بیشتری به پسر بدهد که با عتاب و خشم پدر مواجه می‌شود و رفتارش عین یک مادر واقعی است ؟
بله، این زن در این صحنه و حتی صحنه‌ای که پدر از پسر می‌خواهد موز اضافه‌ای را که خورده استفراغ کند تلاش می‌کند تا از عمل پدر جلوگیری کند ، کاری که معمولا در خانواده‌ها مادران انجام می‌دهند و سدی درباره رفتارهای جدی و تا حدی خشن پدرها هستند . درصحنه ورود مامور به خانه این زن تمام تلاشش را انجام می‌دهد تا مامور متوجه بیماری دختر نشود. در بخش پایانی نمایش که همه متوجه می‌شوند او باردار است . خانواده و یا به عبارتی جامعه این مسئله را نمی‌پذیرند و رفتار مناسبی با او انجام می‌دهند .
گفت‌وگو از احمد محمد اسماعیلی