در حال بارگذاری ...
ایوب آقاخانی کارگردان نمایش رگ در گفت‌وگو با ایران‌تئاتر عنوان کرد

سکوت 80 ساله درباره این سه مرزبان سلحشور تراژیک است

ایران‌تئاتر: مردم ایران همواره در تمام برهه های تاریخی نشان داده اند که عرق زیادی به آب و خاک و میهنشان دارند و ایوب آقاخانی این عرق را در قالب سه شخصیت سرباز مرزبان ارس در زمان جنگ جهانی دوم در قالبی اثر گذار و دراماتیزه شده به نمایش در می آورد. ایوب آقاخانی هنرمند متفکر و مولفی است؛ این مولف بودنش در کارگردانی، نویسندگی و بازیگری او قابل مشاهده است.

ایوب آقاخانی هنرمندی است که به روز می نویسند و تحت تاثیر رخدادهای اجتماعی اطرافش است. او در تداوم علائق بازیگریش به شایستگی ماه قبل در نمایش مگس نقش یک سرگرد خسته از جنگ و روان پریش را بدون اغراق و حرکات اضافی با کمترین اکت بیرونی بازی کرد و نشان داد هنرمند محبوب و پر کاری است. آقاخانی در سال های اخیر بسیار موثر عمل کرده و آثاری نظیر هفت عصر هفتم پاییز، کابوس شب نیمه آذر و تکه های سنگین سرب را در حوزه ارزشمند دفاع مقدس و پرتره سرداران دوران جنگ کارکرده است. آقاخانی جدا از فعالیت های هنری در داوری و مدیریت تئاتر هم حضور فعال داشته است.در خلاصه داستان نمایش رگ آمده است: رگ که بجنبد داستان عوض می‌شود؛ همیشه همین است و همین بوده. رگ که بجنبد حتی سه سرباز بی‌نام هم می‌توانند تاریخ بسازند؛ رگ که بجنبد عشق آغاز می‌شود، وطن معشوق می‌شود و ماشه چکانده می‌شود و... پرچم افراشته می‌ماند. این نمایش که بر اساس طرح ایوب آقاخانی توسط ایوب آقاخانی، فرهاد امینی و ویدا دانشمند نوشته شده، نگاه به واقعه‌ای مستند در تاریخ ایران دارد‌. واقعه‌ای در نخستین روزهای شهریور ۱۳۲۰ که سه مرزبان در منطقه مرزی ارس در برابر لشکر چهل و هشتم شوروی علی رغم  امر و فرمان پایتخت می‌ایستند.  با ایوب آقاخانی در باره اجرای نمایشش گفت وگویی انجام داده ایم.

 

در سال های اخیر در نمایش هایی که به عنوان کارگردان روی صحنه می برید؛ بازی نمی کنید و در رگ هم چنین رویکردی را دنبال کردید. به چه دلیل این رویه را ادامه می دهید؟

تاکیدم بر این است که تمام تمرکزم روی کارگردانی باشد و ترجیح می دهم در نمایش هایی که کارگردانی می کنم بازی نداشته باشم و تقریبا در نود و پنج درصد از نمایش هایی که اجرا کرده ام بازی نداشته ام.

 

کارگردانی نمایش رگ با توجه به تعداد شخصیت ها و فضای اجرایش نیاز به تمرکز دو چندانی دارد؟

همینطور است، به طور حتم اگر می خواستم در رگ بازی کنم کیفیت کار کاهش پیدا می کرد. طراحی میزانسن ها، طراحی نور و طراحی صدای صحنه پیچیدگی های زیادی داشت و باید از بیرون با تمرکز کامل به آنها می پرداختم.

 

آیا ایده اجرایی این نمایش بر اساس یک واقعه تاریخی مستند و حقیقی در ذهن شما شکل گرفت؟

این سه سرباز با همین اسامی در شهریور بیست در مرز رود ارس چنین مقاومتی را در برابر ارتش شوروی انجام دادند.

 

آیا از نزدیک در باره زندگی این سه سرباز تحقیقات میدانی داشتید؟

 سه سال پیش سر مزار این سه سرباز در منطقه ارس و شهر جلفا رفتم و وقتی با داستان تک خطی زندگی و عملشان آشنا شدم؛ تصمیم به نوشتن متن رگ گرفتم و نکته جالب این بود که این سه سرباز با کمترین امکانات سه روز جلوی سربازان مسلح شوروی مقاومت کردند. این داستان خیلی من را تحت تاثیر قرار داد و برایم جای سوال پیش آمد که چرا درباره این فداکاری ورخداد بزرگ ملی و میهنی اثری ساخته نشده است. در حالی که اگر این داستان در امریکا و یا اروپا اتفاق افتاده بود، ده‌ها رمان و فیلم و سریال بر اساسش ساخته می شد. این سکوت 80 ساله به نظرم آنقدر تراژیک است که در همان دیدار از مراز این سه شهید راه دفاع از وطن تصمیم جدی گرفتم که نوشتن نمایش نامه ای را شروع کنم.

 

آیا به طور مستمر در این دوسال درگیر نوشتن رگ بودید؟

در این دو سالی خیلی دلی و عاطفی با این متن درگیر بودم و آرام آرام و با حوصله روی متن نمایش نامه کار کردم؛ در جایی از این فرآیند نوشتن متن دچار بن بست شدم.

 

دلیل این به بن بست رسیدن  چه بود؟

به این معنا بود که هرچه درباره این رخداد تاریخی جستجو می کردم؛ کمتر به مناع موثق وقابل اعتماد دست پیدا می کردم. انگاری فقط یک کلیت تک خطی از عمل این سه سرباز در تاریخ باقی مانده است. البته رمان کم مایه و سطحی بر این اساس نوشته شده است که به هیچ وجه قابل استناد نیست. معتقدم تا این نوع شخصیت‌ها واکاوی و بررسی درستی نشوند نمی توانند همدلی مخاطب را در یک اثر نمایشی برانگیخته کنند. با این شیوه نمی توانستیم در ارائه درست جهان پر از فلسفه نمایش کار مثبتی انجام بدهیم و تاکید بر این امر کارمان را شعاری می کرد. گپ وگفت میدانی و جستجو در اینترنت هم خیلی رهگشا نبود. در تحقیقات محلی بسیاری از افراد از این سه سرباز داستان هایی تخیلی ساخته و پرداخته کرده بودند که مشخص می شد نمی شود به آن اعتماد و رویکردی داشت.

 

در این وضعیت به استفاده از چه راهکاری افتادید؟

تصمیم گرفتم فقط به مبنای تاریخی شامل اسامی واقعی این سه سرباز، نسبت ها و زادگاهشان در نوشتن متن توجه کنم و وفادارانه عرضه‌شان کنم؛ اما با روش خیال پردازانه به سراغ درام نویسی بروم و یک بازپرداخت توام با نگاه شخصی نوشتن متن را تمام کنم. به هرحل بیس مهم من در نوشتن رشادت و فداکاری عجیب و غریب این سه نفر بود که واقعی است. مخاطب نمایش هم با این قضیه و نوع شخصیت پردازی این آدمها ارتباط برقرار کرده است.

 

رگ در کارنامه کاری شما چه جایگاهی دارد؟

به نظرم رگ به لحاظ بحث های اشاره شده در سطور بالا جزء کارهای موثرم است و به اجرا کردنش افتخار می کنم.

 

آیا شخصیت سروان مرزبان نمایش که در زمان حال در فضای نمایش حضور دارد را به عنوان ادامه دهنده مقاومت ایرانی در ادوار مختلف تاریخی، راوی و یا دانای کل می توانیم بدانیم؟

ترکیب هر سه موردی که اشاره کردید را در طراحی این شخصیت مد نظر داشتم؛ او در قالب نوشتن نامه هایی، راوی یک اتفاق تاریخی مهجور است که برای مادرش روایت می کند. مادری که می توان مام وطنش هم دانست. واقعیت این است این سروان قسمت‌هایی در میزانسن های نمایش در بستر روایت تاریخی در گوشه صحنه هم حی و حاضر است. این مرد می تواند من و یا شما باشیم. این مرد همه رخدادهای تاریخی حتی معاصر مثل همین سیل مخرب بهار امسال را دیده است و در کنارش برمی گردد به تاریخی نه چندان دور که ما از آن غافل هستیم. تاریخ سرزمینی که انگار تنها بخشی از آن آشکار است و بخش عمده اش در غبار فراموشی به سر می برد.

 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی

 




مطالب مرتبط

برگزیدگان جشنواره نمایشنامه‌نویسی چهارراه معرفی شدند

برگزیدگان جشنواره نمایشنامه‌نویسی چهارراه معرفی شدند

در آیین اختتامیه سومین جشنواره سراسری نمایشنامه‌نویسی اقتباسی چهارراه فاطمه داودی مازندرانی و مرجان فخار نویسندگان نمایشنامه «گنج پنجم» از دو استان تهران و مرکزی در رتبه سوم، مهدی یزدانی نویسنده نمایشنامه «خسرو شیرین شاپور» از استان تهران در رتبه دوم قرار گرفتند و دیپلم ...

|

نشستی با کارگردان و بازیگران نمایش «نوزده نودونه»

واکنش به رویدادهای جامعه، مهم‌ترین وظیفه هنرمند است
نشستی با کارگردان و بازیگران نمایش «نوزده نودونه»

واکنش به رویدادهای جامعه، مهم‌ترین وظیفه هنرمند است

کارگردان و بازیگران نمایش «نوزده نودونه»، با حضور در «ایران تئاتر»، از موضوع، شیوه اجرایی، فرم و ریخت این اثر اجرایی گفتند که این روزها در سالن چهارسو تئاتر شهر روی صحنه است.

|

«نوزده، نود و نه» در تالارچهارسو روی صحنه می‌رود

«نوزده، نود و نه» در تالارچهارسو روی صحنه می‌رود

 نمایش «نوزده، نود و نه»، به کارگردانی ایوب آقاخانی و تولید مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، با موضوع ایثار و فداکاری کادر پزشکی و پرستاری در دوره همه‌گیری ویروس کرونا، در مجموعه تئاتر شهر اجرا می‌شود.

|

نظرات کاربران