در حال بارگذاری ...
بررسی نمایشنامه هایی‌که در فصل تابستان به صحنه رفته اند

ده نمایشنامه‌نویس؛ پیشتاز در نوشتن

ایران تئاتر: از اول تیر تا ۳۱ شهریور ۹۸ شهر تهران میزبان بیش از ۲۰۰ نمایش بوده؛ که در این گزارش، نمایشنامه های اجرا شده را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می دهیم.

در این گزارش به بررسی نمایشنامه های 207 نمایشی که از اول تیر تا 31 شهریور در تهران در سالن های مجموعه تئاترشهر(سالن سایه، چهارسو، قشقایی، پلاتو اجرا و کافه تریا)، تماشاخانه ایرانشهر(سالن استاد سمندریان و استاد ناظرزاده کرمانی)، تالار محراب، تماشاخانه سنگلج، تالار وحدت، تالار حافظ، تالار مولوی، تماشاخانه انتظامی(خانه هنرمندان)، خانه نمایش اداره تئاتر، حوزه هنری(تماشاخانه ماه و تماشاخانه مهر)، پردیس تئاتر تهران، مجموعه تئاتر شهرزاد، تئاتر مستقل تهران، مجموعه دیوار چهارم، تماشاخانه دا، عمارت رو به رو، تماشاخانه شانو، خانه نمایش مهرگان، عمارت نوفل لوشاتو، تئاتر هامون، تماشاخانه سپند، تماشاخانه ملک، خانه هنر پیچازی،  تماشاخانه مشایخی، تماشاخانه آژمان و تماشاخانه سرو اجرا شده می پردازیم. این نمایشنامه ها را از جنبه ایرانی یا غیر ایرانی بودن، کارگردان هایی که خود نویسنده آثارشان بوده اند، پرکارترین نویسنده های ایرانی، نمایشنامه های اقتباسی، متن هایی که بیش از یک بار اجرا شده اند، نمایشنامه نویسان زن ایرانی، نمایشنامه هایی با بیش از یک نویسنده، نمایشنامه هایی که به صورت گروهی نوشته شده اند و تعداد نقش(پرسوناژ)های نمایشنامه ها را مورد بررسی قرار می دهیم.

 

نمایشنامه ایرانی؛ همچنان در اولویت

از تاریخ 1 فروردین تا 31 خرداد 98 تعداد 207 نمایشنامه به صحنه رفته اند؛ که در این بین 52 نمایشنامه غیرایرانی و 155  نمایشنامه ایرانی بوده اند. در این میان ماتئی ویسنی یک با چهار نمایشنامه «ریچارد سوم اجرا نمی‌شود»، «تماشاچی محکوم به اعدام»، «آشغالمرد» و «تاریخچه کمونیسم را برای بیماران روانی توضیح دهیم؟»، نیل سایمون با چهار نمایشنامه «خنده در طبقه بیست‌وسوم»، «چه‌خوف‌گونه»، «کله‌پوک‌ها» و «23 خنده تا مرگ»، فلورین زلر با سه نمایشنامه «دروغ»، «پدر» و «مادر»، ووودی آلن با دو نمایشنامه «اولد سیبروک» و «23 خنده تا مرگ»، ساموئل بکت با 2 نمایشنامه «اسب» و «همه افتادگان»، ویلیام شکسپیر با دو نمایشنامه «رویای یک شب نیمه تابستان» و «کوریالانوس»، الن گرا با دو نمایشنامه «در اسکله» و «چه‌خوف‌گونه»، فردریش دورنمات با دو نمایشنامه «آناستازیا» و «پنچری» و سام شپارد با دو نمایشنامه «نفرین قحطی‌زدگان» و «کودک مدفون» پیشتاز نمایشنامه نویسان غیر ایرانی هستند. از مارشا نورمن(شب بخیر مادر)، آنتوان چخوف(آواز قو)، اسلاومیر مروژک(جشن)، سارا دلپ(گرگ‌ها)، پل زیندل(اثر پرتوهای گاما بر گل‌های همیشه بهار)، وجدی معوض(بانوی آوازه‌خوان)،سوفی اکسانن(وقتی کبوترها ناپدید شدند)، اشتفان ارکنی(مگس)، مارتین مک‌دونا(مرد بالشی)، آنتونن آرتو و پرسی بیشی شلی(خاندان چن چی)،‌ داریو فو(همه دزدها که دزد نیستند)، فائوستو پاراویدینو(بیماری خانواده میم)، پرچ زیتونتسیان(حکم مرگ به سبک ارمنی‌ها)، ژان میشل ریپ(معجزه‌های مدرن)، تام استوپارد(بازرس هاند واقعی)، آیرا لوین(اتاق ورونیکا)، استفانو ماسینی(هفت دقیقه)، کرون کلیتگارد(مرگ دیوانه)، فرناندو آرابال(لابیرنت)، سایمون استیونز(ماجرای عجیب سگی در شب)، پاتریک زوسکیند(کنترباس)، آنتونیا اسکارمتا(پستچی پابلو نرودا)، ژان پل سارتر(دربسته)، تنسی ویلیامز(نمی‌دونم فردا چی میشه)، مارتین کریمپ(دیلیت)، کوئینتین تارانتینو(سگ‌های انباری)،واسلاو هال(وانیک)، رولند شیملفینگ(اژدهای طلایی)، دیدیه ون کولارت(ستاره‌شناس)، لوئیجی پیرانلو(حق با شماست) و پیر ژان(یک صحنه برای یک نفر) فقط یک نمایشنامه به صحنه رفته است

 

نوشتن و کارگردانی همزمان؛ تمایل نیمی از کارگردان ها
از میان 155 اثر ایرانی که که در این سه ماه به روی صحنه رفته؛ 90کارگردان، علاوه بر کارگردانی، نوشتن متن های خود را نیز برعهده داشته اند که می توان به «مثبت فکر کن» علی دهبان، «وحشی» حسین برفی‌نژاد، «لیگ قهرمانان؛ مرحله گروهی» داریوش علیزاده، «این یک کنفرانس از شکست ماست» مهران مرادی، «زنان بیشه گل» مهیار هزار جریبی، «چند زندگی سگی» احسان امانی، «زاپویی» برزین صالحی، «گورخواب‌ها» سیامک صفری، «آب و دیگران» علیرضا ناصحی، «فرشته تاریخ» محمد رضایی‌راد، «هر آنچه که دوست داری از دست خواهی داد» وحید منتظری، «جعبه ابزار بکت» آران مقامی، «ماه و پلنگ» وحید زارعی، «پا» آرمین حمدی‌پور، «چشم به راه میرغضب» حسی کیانی، «فالش‌خوانی در چهارراه فخرآباد» هادی احمدی، «تردید» علی سجادی تهرانی، «شکم» علیرضا معروفی، «ترانزیت یک طرفه» مهتاب امیرکافی، «این یک اعتراف است» شادی اسدپور، «آبی مایل به صورتی» ساناز بیان، «اسکرین شات» ندا قربانیان، «مضحکه بادسوار» هما جدیکار، «شاطر شیطان» مریم برزگر و «آپارتمان» سپیده قربانی اشاره کرد.

 

ده نمایشنامه‌نویس؛ پیشتاز در نوشتن

در این میان و از بین 155 اثر ایرانی، 10 نویسنده بیش از یک اثر در این سه ماه به روی صحنه داشته اند که نغمه ثمینی با سه نمایشنامه «چهار دقیقه»، «همان چهر دقیقه» و «خانه» پیشتاز در نوشتن بوده است. پس از آن امیرحسین کنزق با «محاکات» و «بدون نسخه»، محمد چرمشیر با «عاشقانه‌های خیابان» و «شبی در طهران»، امیر نجفی با «در اتاق باد می‌وزد» و «مشق شب»، امیر نوروزی با «تایم لپس» و «B-56»، مسعود هاشمی‌نژاد با «افرای ژاپنی» و «فقط چهل روزه بودم»، پویا سعیدی با «لانچر5» و «افعال بی‌قاعده»، مهران رنج‌بر«مارلون براندو» و «کریملوژی»، کامران شهلایی با «خاطرات فیات تابستان 59» و «قهوه برزیلی» و سهراب حسینی با «زیبایی گاهی زن است» و «خونین‌زار».

 

تمایل کم کارگردان ها به نمایشنامه‌های گروهی
در فصل بهار و در بین تمام 155 اثر ایرانی، تنها نمایشنامه «آئورا» به کارگردانی محمدحسین مجدطاهری به صورت گروهی نوشته شده است.

 

نمایشنامه هایی باچند نویسنده

در این سه ماه 16 نمایشنامه بیش از یک نویسنده داشته اند؛ «برداشتن» راهله تعبدی و آبان جهان‌دارپور، «شاه ماهی» احمد سلگی و رضا بهاروند، «نیوجرسی» علی هاشمی‌نیا و مصطفی جهانگیرثانی، «گوشتان با من است؟» علی شعایی و محمدرضا آزاد فرد، «است» امیر ابراهیم‌زاده و پرنیا شمس، «بنیامین اند میم» رضا غیور و هیوا امینی، «رگ» ایوب آقاخانی و فرهاد امینی و ویدا دانشمند، «امروز روز خوبیست برای مردن» جمال هاشمی و کمال هاشمی و سارا سجادی، «میمون» وحید رهجوی و حسین ملکی، «تصعید» ناهید وثیقی و مصطفی اوصانلوی، «لانچر5» مسعود صرامی و پویا سعیدی، «روز حشر چهار متر و شصت سانت زیر زمین» احسان بدخشان و حمیدرضا محمدی، «مثل هیچکس» چیترا نادری و علی کوچکی، «دو در شصت» شیرین سرشومی و فریا امامی، «به زبان خواب» سما موسوی و مونا احمدی و «عاشقانه‌های خیابان» محمد چرمشیر و بهمن عباسپور.

 

مهجور ماندن زنان نویسنده در تابستان
در این فصل، فقط 25 نمایشنامه نویس زن بوده اند که نمایشنامه‌های آن‌ها اجرایی شده؛ اما اکثریت آن ها نسل جدیدی از بانوان در نمایشنامه نویسی ایران به شمار می روند. از نمایشنامه نویسان زن که در این سه ماه متنی از آن ها به روی صحنه بوده میتوان به صبا نجاتی(دریم‌لند)، مژگان خالقی(امشب اینجا)، سپیده علیزاده(بداهه)، مهتاب پویامنش(حضار قیام کنند)، گلچهر دامغانی(آرش)، زهره غلامی(آنکس که نیامد می‌داند)، مریم خلیلی(دد)، فاطمه نصرتی(خنده مدوسا)، شادی اسدپور(این یک اعتراف است) و ستاره‌ها خاموش‌اند(مژده حقیقت) اشاره کرد.

 

اقتباس؛ اولویت آخر نویسندگان ایرانی

در بین 155 نمایشنامه ایرانی، 13 نمایشنامه به صورت اقتباسی نوشته شده اند؛ دیلیت علیرضا خوشنویس‌راد(بر اساس سوء قصدهایی به زندگی آن زن مارتین کریمپ)، تابلویی از خون علیرضا نراقی(برداشتی آزاد از رمان خون بر برف نوشته یو نسبو)، جنایات و مکافات رضا ثروتی(بر اساس جنایات و مکافات فئودور داستایوفسکی)، نیمه شب به وقت محلی ارمغان سلطانی(اقتباسی از داستان کوتاه تیم برتون)، خنده مدوسا فاطمه نصرتی( بر اساس نمایشنامه یرما اثر فدریکو گارسیا لورکا)، قصه مردی که مو نداشت مصطفی کشتگر(بر اساس نمایشنامه‌ای از زنده‌یاد علی حاتمی)، رومئو و ژولیت یا تو چرا تیبالت کشتی؟ هادی حجازی‌فر(بر اساس تراژدی رومئو و ژولیت اثر ویلیام شکسپیر)، دد مریم خلیلی(اقتباس از نمایشنامه رومئو و ژولیت نوشته ویلیام شکسپیر)، مرغ دریایی من کیومرث مرادی(بر اساس نمایشنامه مرغ دریایی آنتوان چخوف)، خیانت به پینتر رضا الهی(براساس خیانت اثر هارولد پینتر)، آئورا که نوشته‌ای گروهی با کارگردانی محمدحسین مجد طاهری است(اقتباسی آزاد از سه گانه سوفوکل ادیپ، ادیپ در کلنوس و آنتیگون)، آل زا محمدرضا آگاه(برداشتی آزاد از نمایشنامه الزایمر نوسته یوسف میرزایی) و هوس و هفت دقیقه علی اصغری(بر اساس اتوبوسی به نام هوس اثر تنسی ویلیامز).

 

متن‌هایی که بیش از یکبار اجرا شده‌اند

در فصل تابستان و از بین 207 نمایشنامه، دو نمایشنامه «پروانه الجزایری» پیام لاریان و «مادر» فلوریان زلر با دو کارگردان مختلف به صحنه رفته؛ «پروانه الجزایری» به کارگردانی محمدعلی نجف‌پور تیر ماه در مجموعه دیوار چهارم و با کارگردانی سعید حسنلو اردیبهشت تا تیرماه به کارگردانی سعید حسنلو. «مادر» فلوریان زلر به کارگردانی رضا احمدی تیر ماه در تئاتر مستقل تهران و با کارگردانی علی احمدی تیر ماه در مجموعه ایرانشهر.

 

تمایل کم کارگردان ها به نمایشنامه های پر پرسوناژ
در این فصل، 13 نمایشنامه با 1 پرسوناژ(نقش)، 91 نمایشنامه بین 2 تا 5 پرسوناژ، 67 نمایشنامه بین 6 تا 9 پرسوناژ، 26 نمایشنامه بین 10 تا 15 پرسوناژ، 8 نمایشنامه بین 16 تا 25 پرسوناژ و 2 نمایشنامه «شپش» کوروش نریمانی و «حکم مرگ به سبک ارمنی‌ها» پرچ زیتونتسیان با بیش از 25 پرسوناژ به روی صحنه رفته‌اند. 




مطالب مرتبط

در ششمین نشست صدای نمایشنامه‌نویس مطرح شد

برخی از نمایشنامه‌های خوب معاصر به تئاتر ما معرفی نمی‌شوند
در ششمین نشست صدای نمایشنامه‌نویس مطرح شد

برخی از نمایشنامه‌های خوب معاصر به تئاتر ما معرفی نمی‌شوند

ششمین نشست «صدای نمایشنامه‌نویس» با نمایشنامه‌‌خوانی «تلفن همراه مَردِ مُرده» نوشته‌ سارا رول، توسط مازیار معاونی، مترجم آن و با حضور علاقه‌مندان برگزار شد.

|

منوچهر اکبرلو از جای خالی مضامین بومی در آثار نمایشنامه‌نویسان گفت

عدم اعتماد به‌نفس و توهمِ دانستن، باعث کمبود تئاتر بومی می‌شود
منوچهر اکبرلو از جای خالی مضامین بومی در آثار نمایشنامه‌نویسان گفت

عدم اعتماد به‌نفس و توهمِ دانستن، باعث کمبود تئاتر بومی می‌شود

منوچهر اکبرلو، نویسنده، پژوهشگر و مدرس دانشگاه براین باور است که عدم اعتماد به نفس و توهمِ دانستن از مهم‌ترین عواملی است که باعث کاهش کیفیت آثار نمایشی در سراسر کشور و کمبود تئاتر بومی می‌شود.

|

در چهارمین نشست «صدای نمایشنامه‌نویس» مطرح شد:

«مردخوار» را تحت تأثیر ماجرای «رومینا» نوشتم
در چهارمین نشست «صدای نمایشنامه‌نویس» مطرح شد:

«مردخوار» را تحت تأثیر ماجرای «رومینا» نوشتم

علی عابدی در چهارمین نشست «صدای نمایشنامه‌نویس» که به نمایشنامه‌خوانی نمایشنامه «مردخوار» اختصاص داشت، گفت این نمایشنامه را با نگاهی به ماجرای «رومینا»، دختر نوجوانی که به دست پدرش به قتل رسید، نوشته‌ام.

|

نظرات کاربران