در حال بارگذاری ...
اسماعیل خلج در گفت‌وگو با ایران‌تئاتر عنوان کرد

جمعه کشی یکی از بی زمان ترین نمایش‌های من است

ایران‌تئاتر: تعدادی از آدم‌های عادی که در دور و اطرافمان وجود دارند روز جمعه ای دور هم جمع می شوند و دغدغه‌هایشان را بیان می کنند و این شاکله نمایش جمعه کشی می‌شود. ا.

اسماعیل خلج هنرمند چند منظوره و مولفی است و جدا از تبحر در بازیگری، نوشتن و کارگردانی، یک نقاش چیره دست بدون ادعا است. او موسس گروه تئاتری کوچه است و در بیش از یک دهه حضور در کنار بزرگانی نظیر آربی آوانسیان، عباس نعلبندیان و رضا ژیان در کارگاه نمایش آثار ماندگاری برای تئاتر ایران خلق کرداسماعیل خلج هنرمند 74 ساله تئاتری متخصص نوشتن و اجرای نمایش های با تاکید بر فرهنگ، آداب و سنن مردم جنوب شهر تهران است. او در دهه 50 که بیشتر آثارش در آن زمان به روی صحنه رفت نویسنده ای پیشرو و صاحب سبک شناخته می شد. ساختار نمایشی و دیالوگ نویسی او بی نظیر، پرشور، جسورانه و پر از طنز است. استفاده از صنایع شعری مانند تشبیه، اشاره، کنایه و ابهام به کارهایش لطافت بخشیده است. عمده نمایشنامه های او در دهه 50 و از سال 1348 به نگارش در آمده است و اکثر این آثار توسط خود نویسنده کارگردانی شده و خلج خود در برخی از این نمایشنامه ها بازی کرده است. داستان جمعه کشی درباره یک روز جمعه است که چند نفر دوست دور هم جمع هستند و جمعه‌شان را می‌گذرانند.نمایش جمعه کشی مهرماه در تماشاخانه سنگلج روی صحنه است. با اسماعیل خلج در باره اجرای جمعه کشی گفت وگویی انجام داده ایم.

 

بعد از مدت‌ها دوری نمایشی را روی صحنه اجرا می کنید؛ شرایط اجرای تئاتر نسبت به گذشته دارای چه تغییراتی شده است؟

این تغییرات با توجه به شرایط جامعه اجتناب ناپذیر است و چون من مثل دهه پنجاه گروه تئاتری ندارم؛ برای انتخاب بازیگران مدت‌ها جستجو کردم و با بیش از هفتاد بازیگر برای حضور در این نمایش حرف زدم و به این انتخاب‌ها رسیدم.

 

جمعه کشی را اوایل دهه پنجاه نوشته اید و بارها در آن دهه روی صحنه رفته است و دوباره بعد از چهل و اندی سال این اثر را دوباره روی صحنه اجرا کردید؛ ضرورت بازتولید این نمایش چه بود؟

در سال 1353 نمایشنامه جمعه کشی را نوشتم و همان سال هم روی صحنه بردم و چون استقبال از آن خوب بود تا پایان سال 1356 در رپرتوآر کارگاه نمایش هر هفته اجرا می‌شد. گرچه پنجاه سال از نگارش نمایشنامه می‌گذرد اما خیلی از افراد و بازیگران نمایش اعتقاد دارند خیلی از دیالوگ‌ها و روابط و فضاهای اثر امروزی است و در جنوب تهران کماوبیش مورد استفاده مردم کوچه و بازار قرار می گیرد؛ بنابراین چون مخاطب با فضای نمایش ارتباط برقرار می کند به دیدن آن می رود و شاید هم برشی از زندگی خودش را می بیند. از طرفی باید در نظر داشته باشید این نمایش که امروز روی صحنه است متنی است که با نگاه جدید به اثرم در سال 53 بازنویسی شده و بدون اینکه هیچ نوستالژی نسبت به قدیم داشته باشم و هر جا که لازم بود در متن حذفیاتی انجام دادم و یک چیزهایی هم اضافه شد و مخاطب با یک اجرای جدید و قابل قبول برای شرایط امروز جامعه مواجه است. از طرفی جمعه کشی یکی از بی زمان ترین نمایش‌های من است؛ یعنی ابدا زمان در آن تأثیر ندارد.

 

طبقه فرودست جامعه و آدم هایش برایتان چه جذابیت هایی دارد که در آثارتان به سراغ روایت قصه زندگی آنها می روید؟

من در میان این فضا و آدم‌ها بزرگ شدم و دغدغه‌ام در نوشتن پرداختن به زندگی این افراد است. به نظرم باید زندگی این افراد را درک کرد و در ادامه متوجه جذابیت های دراماتیک زندگیشان شد. بر خلاف لایه ساده نمایش، این نمایش دارای مفاهیم بزرگ فلسفی، اجتماعی و سیاسی است.

 

نکته قابل اشاره درباره طبقه فرودست جامعه این است که کمتر درگیر مناسبات روز جامعه شده اند و حتی در روزگار فعلی اهالی یک محله پایین شهر به خوبی از احوالات هم با اطلاع هستند و به هم کمک می کنند و پایبند به سنتها هستند؛ در حالی که در بالا شهر جامعه ممکن است همسایه، همسایه را نشناسد. چقدر به این مسئله اذعان دارید؟

پیشرفت تکنولوژی درهمه جا وجود دارد و هیچ آدم جنوب شهری‌ای هم نیست که بگوید از تکنولوژی و موبایل و اینترنت بدش می آید. درباره پایبندی به اصول وسنت‌ها اشاره‌ای که داشتید یک امر ذهنی است و در عینیت وجود ندارد. موقعی در یک جامعه پیشرفت هایی به وجود می آید در تمام اقشار این به روز شدن وجود دارد؛ البته در جامعه ای که ایستا است ممکن است تفکرات متحجرانه ای وجود داشته باشد.

 

در نمایش جمعه کشی شخصیت‌های نمایش شغل هایی بومی، قدیمی و با اصالتی مثل دوچرخه سازی دارند که این روزها کم رنگ تر از گذشته دنبال می شود و یک سری شغل های لاکچری و مجازی گونه گسترش پیدا کرده است. در نمایش شغل شخصیت ها حاوی چه ویژگی هایی هستند؟

تمام شغل هایی که آدم های نمایش دارند؛ در حال حاضر هم وجود دارد. هنوز هم شغل لباس دست دوم فروشی در جاهایی مثل مولوی و سید اسماعیل ازبین نرفته است  و به نظرم  این شغل‌ها معرف خوبی برای احوالات آدم های نمایش هستند.

 

در صحبت هایتان تاکید دارید که نمایش جمعه کشی بر اساس مقتضیات روز بازنویسی و روی صحنه رفته است؛ واکنش مخاطب جوانی که می آید نمایش شما در تالار سنگلج می بیند چگونه است؟

 من در این زمینه نمی روم از تماشاگر سوال کنم؛ اما سالن پر اجرا موید این نکته است که مخاطب چه جوان و چه میانسال با نمایش ارتباط برقرار کرده است.

 

در سال های قبل تر برای اجرای یک نمایش پروسه چند ماهه تمرین تئاتر وجود داشت؛ چیزی که متاسفانه امروز به حداقل زمان ممکن رسیده است. این مسئله را چگونه ارزیابی می کنید؟

بله در دهه های قبل تر در یک پروسه سه ماهه و یا حتی بیشتر تمرینات زیادی برای آماده شدن نمایش انجام می شد و در این پروسه بازیگران خودشان نقش‌هایشان را کشف می‌کردند، البته ما هم تابع شرایط زمانه هستیم و در اجرای جدید جمعه کشی در مدت یک ماه تمرین برای اجرا آماده شد.

 

روز جمعه برای همه ما در تمام مقاطع زندگی چه پیری و چه جوانی نسبت به سایر روزهای هفته از اهمیت و جایگاه خاص تری برخوردار می باشد. برای شما چه ویژگی دارد که به عنوان پایه اصلی اثرتان به آن پرداختید؟

این انتخاب بیشتر جنبه نمادین داشت و می توانست روز دیگری مورد توجه قرار بگیرد. برای خیلی از ما روزهای جمعه به خصوص غروبش طولانی و یا کشدارتر از بقیه روزها است و من این ویژگی را دراماتیزه اش کردم و یک جورهایی نماد و سمبول یک سال با چهار فصلش به صورت فشرده شده است.  

 

اجرا در تماشاخانه ای که گذشته پر شکوهی در دهه‌های چهل و پنجاه داشته برایتان دارای چه ویژگی هایی است؟

در دهه پنجاه در سنگلج نمایشی را اجرا نکرده بودم و برای اولین بار برایم چنین اتفاقی رخ می دهد. در این تماشاخانه بزرگانی نظیر عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی، حمید سمندریان و رکن الدین خسروی نمایش هایی مثل مرغ دریایی، ملاقات با بانوی سالخورده، بنگاه تئاترال و لبخند با شکوه آقای گیل را روی صحنه برده‌اند و یا به بازیگری پرداخته اند و این سالن برای خیلی از ما جنبه نوستالوژی دارد.  

 

گفت  و گو از احمد محمد اسماعیلی

 

  




مطالب مرتبط

محمدمهدی اسماعیلی: تئاتر شهر قلب تپنده هنر تهران و ایران است

مراسم آغاز احداث حریم تئاتر شهر برگزار شد
محمدمهدی اسماعیلی: تئاتر شهر قلب تپنده هنر تهران و ایران است

مراسم آغاز احداث حریم تئاتر شهر برگزار شد

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم آغاز پروژه احداث حریم تئاتر شهر که روز شنبه دوم دی در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد، گفت: تئاتر شهر قلب تپنده هنر تهران و ایران است.

|

برگزیدگان جشنواره ملی چندرسانه‌ای میراث فرهنگی معرفی شدند

نمایش‌های ایرانی؛ جلوه‌ای از مردمی شدن جشنواره میراث فرهنگی
برگزیدگان جشنواره ملی چندرسانه‌ای میراث فرهنگی معرفی شدند

نمایش‌های ایرانی؛ جلوه‌ای از مردمی شدن جشنواره میراث فرهنگی

علی دارابی، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی، حضور بخش نمایش در جشنواره ملی چندرسانه‌ای را جلوه‌ای از مردمی شدن این رویداد هنری معرفی کرد.

|

نظرات کاربران