بحران بنزین ؛ ضربه بر اقتصاد تئاتر

پس از بروز ناآرامی‌های چند روزه در کشور به دلیل افزایش قیمت بنزین، اینترنت قطع و با اختلال سراسری مواجه شد؛ اختلالی که به‌طور مستقیم به اقتصاد تئاتر ضربه زده و حیات آن را به‌طور جدی تهدید کرده است. سایت تیوال به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراجع فروش بلیت تئاتر، از روز شنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۸ در دسترس نبود و سایت‌های دیگر هم با بحران مشابهی مواجه شدند. از سویی دیگر، گیشه سالن‌های خصوصی تئاتر هم برای فروش حضوری بلیت، به دلیل وابستگی مطلق نمایش‌ها به تبلیغات فضای مجازی با رکود دست و پنجه نرم می‌کنند. همچنین در اکثر سالن‌های نمایشی چاپ و صدور بلیط نیز با اختلال مواجه شده. مشکل اساسی‌تر برای گروه‌هایی است که قصد دارند طی روزهای آتی اجرای عمومی خود را شروع کنند؛ نمایش‌هایی که منتظر دریافت مجوز از شورای بازبینی و نظارت بوده‌اند تا بتوانند سایت فروش بلیت خود را باز کنند اما در شرایط فعلی امکان فروش برای این گروه‌ها هم میسر نیست و همین امر باعث شده تا آثار نمایشی جدید با وضعیت نامطلوبی مواجه شوند. این ناآرامی‌های خیابانی باعث شده حتی تعدادی از مخاطبانی که از پیش بلیت نمایش‌های مورد نظر خود را خریداری کرده بودند، نیز از تماشای نمایش صرف نظر کرده و در سالن‌های تئاتر حضور پیدا نکنند. بسیاری از نمایش‌های جدید به دلیل برنامه‌ریزی‌های سالن‌های تئاتری امکان به تعویق انداختن زمان آغاز اجرای عمومی خود را ندارند و در صورتی که بخواهند چنین اقدامی را انجام دهند باید جریمه این تأخیر را به سالن‌های میزبان بپردازند. با سر زدن به سایت‌های فروش بلیط و بررسی نمایش‌ها و اوضاع فروش بلیط آن‌ها می‌توان دریافت که برخی از نمایش‌ها که در روزهای آتی اجرای خود را شروع می‌کنند؛ حتی یک بلیط هم نفروخته‌اند و حتی نمایش‌هایی که در هفته‌های گذشته با استقبال بسیار خوبی مواجه شده بودند؛ تعداد زیادی از مخاطبان خود را از دست داده‌اند. همه این عوامل دست به دست هم داد تا ادامه حیات تئاتر دشوارتر شود. در ادامه برخی از تاثیرات این جریان در تئاتر و دیدگاه برخی مدیران و کارگردانان مورد بررسی قرار می‌دهیم.

در روز اول ۷۰ درصد کاهش فروش داشتیم

محمد عمروآبادی مدیرعامل سایت تیوال با اشاره به اینکه قطعی و اختلال چند روزه اینترنت تاثیر جدی بر فروش بلیت تئاتر و دسترسی تماشاگران به اطلاعات اجراها داشته است؛ می‌گوید: این تاثیر از دو محور بوده است؛ نخست اینکه امکانات تبلیغاتی هنر به‌شدت کاهش یافته است چون مخاطب‌یابی بسیاری از پروژه‌های نمایشی و موسیقایی و حتی سینمایی به‌صورت جدی به فضای مجازی مثل اینستاگرام وابسته است که با قطعی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، این امکان را از دست داده‌اند. محور دوم این اثرگذاری در سرویس‌های خدمات‌دهی است؛ در روز اول بروز ناآرامی‌ها، قطعی گسترده اینترنت بر شبکه پرداخت فنی تاثیر گذاشت که البته این اختلال در روز دوم تا حدی برطرف شد. موضوع دیگر این است که بسیاری از مخاطبان بر اساس موتورهای جستجو به سایت یا محصول موردنظر می‌رسیدند، یا خیلی با زبان انگلیسی آشنایی نداشتند و در نتیجه نام سایت فروش بلیت یا صفحه نمایش موردنظرشان را گوگل می‌کردند که با این وضعیت، آن هم از دست رفته و تنها کسانی که آدرس سایت را به‌طور دقیق حفظ هستند می‌توانند برای خرید به تیوال و سایر سایت‌های فروش بلیت مراجعه کنند. به همین دلیل بسیاری از کسب و کارها شروع به ارسال پیامک به مخاطبان‌شان کرده‌اند تا آدرس سایت را به آنها یادآوری کنند. همه اینها دست به دست هم داد تا در نهایت فروش بلیت تئاترها در سایت تیوال، در روز اول ۷۰ درصد و در روز دوم تا ۶۰ درصد کاهش پیدا کند. جامعه هنری در این سال‌ها با تلاش بسیار زیاد از مشکلات بسیاری که گریبانگیرش بوده، عبور کرده و خود را زنده نگه داشته است و هر روز رشد می‌کند. اینگونه وزنه‌ها و معضل‌ها چیزهایی نیستند که تئاتر بتواند به راحتی از پس‌شان بربیاید و اگر خدای ناکرده این اختلال‌ها، به درازا بکشد می‌تواند آثار جبران‌ناپذیری را برای این شبکه‌ها و جامعه شریف و تلاشگر هنری به جا بگذارد.

گروه‌ها نه توانسته‌اند تبلیغ کنند و نه ارتباطی با مخاطب بگیرند

داود نامور مدیر عمارت نوفل‌لوشاتو هم درباره بحران تماشاگر و فروش بلیت در چند روز اخیر گفته است: از روز شنبه سایت‌های فروش بلیت بسته شد و تمام تبلیغات تئاتر که به شکل مجازی انجام می‌شد از بین رفت. یادمان باشد دیگر فضای تبلیغات مثل چند سال پیش نیست که گروه‌ها از طریق پیامک یا به شکل دهان به دهان به تبلیغ نمایش‌شان بپردازند؛ چند سال است این تبلیغات به شکل مجازی انجام می‌شود بنابراین با قطعی اینترنت که از روز جمعه اتفاق افتاد، گروه‌ها نه توانسته‌اند تبلیغ کنند و نه ارتباطی با مخاطب بگیرند. در نتیجه این وقایع، چند نمایش در این مجموعه نمایشی دچار شکست در گیشه شده‌اند. حتی در بعضی از سالن‌ها، کارگردان‌ها نمایش‌هایشان را تعطیل کرده‌اند و گفته‌اند حتی در صورت بازگشت اوضاع به شرایط عادی هم دوباره اجرا نمی‌کنند چون دچار شکست تجاری شدید شده‌اند و نمی‌توانند جبرانش کنند. تاوان افت شدید مخاطب در این سه روز بسیار سنگین بوده است. نمایشی که تا قبل از این، شبی ۱۰۰ نفر مخاطب داشت الان مخاطبش به ۱۰ نفر رسیده که آن هم فامیل و دوست‌های عوامل اجرایی هستند که با تلفن و هزار خواهش در این ناامنی می‌آیند تا تئاتر ببینند. اگر وضعیت به همین منوال تا چند روز آینده ادامه یابد، اتفاق‌های بسیار بدی برای اقتصاد سست خانواده تئاتر می‌افتد و شاید به تعطیلی گسترده‌تری در سالن‌های نمایش منجر شود. اگر قطعی و اختلال اینترنت بیش از این طولانی شود، شاید ما هم در مجموعه خودمان اعلام تعطیلی کنیم؛ اما اگر اینترنت و تبلیغات فضای مجازی برگردد شاید بتوانیم به گروه‌ها کمک و این یک هفته را جبران کنیم. در هر صورت اتفاق‌های رخ داده بسیار ناگوار بوده و از تبعاتش بسیار احساس نگرانی می‌کنیم.

پایگاه فراگیری برای تبلیغ در حوزه تئاتر نداریم

مصطفی کوشکی مدیر مجموعه تئاتر مستقل تهران هم درباره تاثیر قطعی اینترنت بیان کرده:: خوشبختانه نمایش‌های این مجموعه، تا هفته بعد پیش فروش کرده بودند اما چند روز تعطیلی سایت‌ها و امکان خرید بلیت باعث شد تا فروش کلی همین نمایش‌ها برای روزهای آتی به صفر برسد. بسته شدن سایت فروش بلیت اتفاقی عجیب است که می‌تواند تلنگر خوبی هم برای خانواده تئاتر باشد تا بدانیم همه چیز به اینترنت منتهی می‌شود و هر اتفاقی باعث چنین بحران‌هایی می‌شود. وقتی چنین مشکلی به وجود می‌آید و اینترنت قطع می‌شود، جدای از بلیت‌فروشی، هیچ پایگاه دیگری برای تبلیغات یا حتی اطلاع‌رسانی در مورد وضعیت تئاتر کشور وجود ندارد. فارغ از ابعاد سیاسی و اجتماعی این وقایع، از منظر تئاتری، اتفاقی که افتاده نشان می‌دهد هیچ پایگاه یا تمهیدات گسترده و پیوسته‌ای برای تبلیغ در حوزه تئاتر نداریم و این مساله عجیبی است. تئاترها خود را وابسته به فروش اینترنتی بلیت کرده‌اند و تبلیغات‌شان صرفا در فضای مجازی اتفاق می‌افتد و در چنین شرایطی همه اینها ناگهان از دست می‌رود. سینما به خاطر تبلیغات تلویزیونی و بیلبوردهای شهری و شرایط فروش بلیت حضوری که همیشه آن را حفظ ‌می‌کنند، کمتر از این وضعیت آسیب دیده است. در این چند روز فروش و تماشاگر برخی از تئاترها به صفر رسیده و این آسیب بزرگی برای گروه نمایشی است اما کسی هم به فکر جبرانش نیست. من فکر می‌کنم باید کمی به خودمان نگاه کنیم و‌ باید فکر کنیم چطور می‌توانیم جایگزین‌های مناسبی برایش داشته باشیم که فردا روز در صورت تکرار چنین اتفاقی، تئاتر به‌طور کلی تعطیل نشود.

این روزها باید قدر رسانه‌ها را بیشتر بدانیم

مهدی محبعلی کارگردان نمایش غارنشینان در یادداشتی درباره وضعیت فروش نمایش و میزان مخاطب با توجه به شرایط این روزهای شهر بیان کرده: نمایش «غارنشینان» از دوشنبه هفته قبل روی صحنه رفت که میزان استقبال مخاطب در پنج روز اول خیلی خوب بود اما در یکی دو روز گذشته با توجه به اینکه اینترنت نیز قطع شده و شرایطی برای اطلاع رسانی گسترده‌تر نداریم تعداد مخاطب کم شده است. البته همه می‌دانیم تعداد مخاطبان واقعی تئاتر به طور کلی مشخص است و ما هم از بازیگران جوان در این نمایش استفاده کرده‌ایم چون فارغ از فروش و گیشه بیشتر دوست داشتیم بدون هیچ تقلبی، یک تئاتر خوب برای مخاطب اجرا کنیم. این روزها باید قدر رسانه‌ها را بیشتر بدانیم و فقط وابسته به شبکه‌های اجتماعی نباشیم. یادمان باشد که منابع اصلی خبرها رسانه‌های رسمی هستند و در چنین شرایطی که الان با آن مواجه هستیم امیدمان برای اطلاع‌رسانی فقط به همین رسانه‌هاست.

عملا فرصت تبلیغاتمان به هدر رفت

علیرضا مهران کارگردان نمایش نسیان نیز عنوان کرده: قرار بود این اثر نمایشی از سوم آذرماه اجرای عمومی خود را در تماشاخانه ماه حوزه هنری آغاز کند اما به دلیل شرایط پیش آمده در چند روز اخیر و اختلال در اینترنت امکان هیچ گونه تبلیغ و پیش فروش بلیت برای ما وجود ندارد به همین دلیل اجرای نمایش تا مناسب شدن شرایط به تعویق افتاده است. متاسفانه آغاز تبلیغات ما همزمان شد با ناآرامی های چند روز گذشته و عملا فرصت تبلیغاتمان به هدر رفت. سامانه فروش بلیت نمایش نیز بسته شده است چون با این وضعیت امکان اطلاع رسانی و پیش خرید بلیت وجود ندارد.

برگزاری جشنواره به  آینده موکول شد

میررضا رفیعی رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان کهگیلویه و بویر احمد گفت: سی‌و‌یکمین جشنواره تئاتر استان به دبیری رضا گشتاسب قرار بود که از تاریخ ۲۷ الی ۲۹ آبانماه 1398 در شهر گچساران برگزار شود؛ اما به دلیل به وجود آمدن شرایط موجود، برگزاری جشنواره کنسل شده و زمان برگزاری آن به آینده موکول شده؛ که متعاقبا اعلام خواهد شد.