یکسال تئاتر با روایت شهدا

این روزها که مهاجمی به نام کرونا ویروس، جامعه را به وحشت انداخته و هرکس در تلاش است تا به نوعی خود را از این دغدغه جهان گیر نجات دهد ناخودآگاه یاد روایتی از پیامبر اسلام(ص) افتادم که می فرمایند: دو نعمت است که قدرشان شناخته نمی شود: امنیت و تندرستی

بی شک مردم ما این روزها قدر سلامتی و اولاتر از آن نگاهبانان سلامتی –پزشکان و پرستاران و کادر پزشکی- را بیش از پیش می دانند چون در دل این درد نهفته، به این نتیجه رسیدند که اگر آنها نبودند بحرانی دامنگیر آنها می شد که نهایتی جز هر لحظه در انتظار مرگ بودن برای فردفرد جامعه به ارمغان نمی آورد.

این انتظار سنگین شدن یکی از کفه های «بودن یا نبودن» در ترازوی سلامت است که این روزها تندرستی را به تیتر اصلی زندگی ما تبدیل کرد.

امنیت نیز در همین قالب تعریف و تفسیر می شود. در محیط عاری از ناامنی تشویش و اضطراب مفهومی ندارد. هیچ کس به دنبالش نمی گردد و در اولاترین مرتبه هرم نیازهای زندگی یادش نمی کند و بر آن تمرکز نمی نماید. این مرهون فداکاری مردان بی ادعایی است که با ایثار اصلی ترین سرمایه شان –جان- نگذاشتند همانند کشورهای همسایه شب را در وحشت و اضطراب روز کنیم و روز را به دنبال نقطه ای امن به شب برسانیم.

22 اسفندماه روز بزرگداشت شهداست به همین دلیل تصمیم برآن شد تا با کنکاش در مجموعه فعالیت هایی که هنرمندان تئاتر کشور در این عرصه داشته اند، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شان، نشان دهیم که هنر تئاتر همواره قدردان رشادت ها و فداکاری های رزمندگان جان برکف ایران به ویژه شهدا و خانواده ایثارگرشان هستند.

همایش ها، جشنواره ها و برنامه های مختص شهدا

با مروری بر هماش ها و جشنواره هایی که در طول سال در حوزه تئاتر برگزار می شود کمتر محفلی را - بالاخص در همایش ها جشنواره های دفاع مقدس و دینی- می توان نام برد که به نوعی گرامیداشت یاد و خاطره شهدا در آنها مد نظر نبوده باشد.

با مروری بر جشنواره ها می بینیم که در بیست و دومین جشنواره ملی ملی تئاتر فتح خرمشهر، جشنواره حبیب حرم، بیست و پنجمین جشنواره ملی تئاتر لاله‌های سرخ اندیمشک، یازدهمین جشنواره تئاتر مرصاد، چهاردهمین جشنواره تئاتر مردمی «بچه‌های مسجد»، دومین جشنواره تئاتر دینی و انقلابی انصار و ... موضوعات مرتبط با شهدا در محور اصلی برنامه ها بود.

درکنار این محافل، در برخی جشنواره ها و نمایش ها با دعوت از خانواده شهدا تلاش شد تا نام و یاد این دلاورمردان گرامی داشته شود که از آن جمله می توان به ادای احترام به فرزندان شهدای حرم و میهن، طاها صانعی فرزند شهید مجید صانعی، ریحانه کرمی فرزند شهید مجتبی کرمی، محمدقاسم الوانی فرزند شهید محمدرضا الوانی، محمدمهدی فانوسی فرزند شهید محسن فانوسی، محمد عبدالملکی فرزند شهیدعبدالملکی ، کوثر ابراهیمی فرزند شهید حسن ابراهیمی، ابوالفضل هزاره فرزند شهید هزاره، علیرضا بشیری فرزند شهید محمدحسن بشیری و امیرعلی شوهانی فرزند شهید احمد شوهانیدر بیست و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان، ادای احترام به خانواده شهید محمدرضا عسگری‌فر در بیست و دومین جشنواره ملی تئاتر فتح خرمشهر، ادای احترام به پدر شهید احمدی روشن در نمایش میدانی «تنهاتر از مسیح و ادای احترام به خانواده شهدای مدافع حرم پورهنگ، مشجعی، سعید انصاری، مصطفی صدرزاده، سجاد حبیبی، خلبان مرتضی چگنی، سید مهدی حسینی، پاسدار سعید فنایی و فرزند شهید مدافع حرم فاطمه ثنا دارابی در ایام اجرای نمایش «خاتون» و ادای احترام به همسر شهید قشقایی در نمایش نامه خوانی «ماناترین لحظه قشقایی» اشاره کرد

نمایش چند رسانه ای «غربت ماه» نیز اجرای هر شب خود را به گروهی از شهدا تقدیم می شود و و به نیابت از آن ها از یکی از خانواده های آن شهدا به ترتیب زیر تقدیر به عمل می آید؛

شب اول: تقدیم به شهدای علمی: خانواده شهید مصطفی احمدی روشن 

شب دوم: تقدیم به شهدای مدافع حرم: خانواده شهید مجید قربانخوانی

شب سوم: تقدیم به شهدای بسیج؛ خانواده شهید جابر بیدگلی 

شب چهارم: تقدیم به شهدای معلم؛ خانواده شهید حاج علیرضا قدمی 

با همه اینها شاید مهمترین برنامه هنرمندان در سال 98، برگزاری مراسم شاهدان شیدایی بود که با حضور با حضور سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سردار نجات معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سردار نعمان غلامی معاون هماهنگ کننده سازمان بسیج مستضعفین، مجتبی حسینی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرام کرمی مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی، حمید نیلی مدیرعامل انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس و جمع کثیری از مسئولان لشکری و کشور، هنرمندان و خانواده شهدای هنرمند در تالار اندیشه حوزه هنری برگزار و در آن از خانواده 20 شهید هنرمند تقدیر شد.

همچنین همزمان با شهادت سپهبد سلیمانی سردار نامدار ایرانی، هنرمندان تئاتر با وجود زمان اندک، از قافله حامیان دور نماندند ضمن انتشار توماری با بیش از 5000 امضا در حمایت از ایشان و اجرای نمایش‌های «سرباز»، «همنفس»، «سردار پرچمدار» و «سردار عشق»در جشنواره بین المللی فجر، محفل نمایش خاطره و همایش ملی تئاتر سردار آسمانی را به طور ویژه به یاد این شهید والامقام برگزار کردند.

ب: نمایش هایی که با مضمون شهدا و یا گرامی داشت یاد و خاطره آنها به اجرای عموم در آمدند:

براساس آمار استخراجی از سایت ها و خبرگزاری ها، هنرمندان حوزه تئاتر در کنار حضور در جشنواره ها و همایش های مرتبط، در 4  بخش نمایش های صحنه ای، رادیویی، نمایش نامه خوانی و نشر نمایشنامه به صورت ویژه به این مهم پرداختند:

نمایش صحنه ای

نمایش های صحنه ای «اسکرین شات» به نویسندگی و کارگردانی ندا قربانی و تهیه کنندگی حسن رئیسی (شهریور در سالن قشقایی تئاتر شهر)، «باد که می‌نویسد» نوشته آرش عباسی و کار سیاوش جامع(شهریورماه و مهر در پلاتو اجرا مجموعه تئاترشهر)، «پاییز نگفته بود» نوشته رضا گشتاسب و به کارگردانی علی خونساری ( مهر و آبان در سالن کوچک مجموعه تئاتر محراب)، «از بان تا تان» به کارگردانی اشکان درویشی (مهرماه در تماشاخانه سپند)، «برگشتن» به نویسندگی خیراله تقیانی پور و کارگردانی حسین مسافر آستانه (آبان و آذر در سالن چهارسو)، «زیر پلک ماه» به نویسندگی عدالت فرزانه و کارگردانی مشترک مجید یاراحمدی و نازنین پاشا ( بهمن ماه در تالار محراب) و «12 روز »به نویسندگی و کارگردانی علی بیگدلی (دی و بهمن در تماشاخانه شانو) از جمله اثاری بودند که با محوریت شهدا در سالن های نمایشی روی صحنه رفتند.

خوانش نمایشنامه

در سال 98 نمایشنامه های‌ «ماناترین لحظه قشقایی» به نویسندگی ندا ثابتی و کارگردانی احمد جولایی (7 دی ماه در سالن شهید قشقایی تئاتر شهر)، «مجلس قتل رئیس‌جمهور» به کارگردانی امیر امیری (2 و3 شهریورماه در تماشاخانه سرو)، «لیلی مجنون مجنون لیلی» » اثر دکتر نصرالله قادری به کارگردانی محمد هاشم زاده در تماشاخانه سرو و «اتاق ۱۲۱۶» براساس متنی از کیوان صباغ و به کارگردانی علی برجی (از 12 تیرماه به مدت 3 روز در تماشاخانه سرو) از جمله آثاری بودند که با تاکید بر یاد و خاطره شهدا خوانش شدند.

رادیویی

در بخش رادیویی نیز آثار زیادی در حوزه شهدا و گرامیداشت یادو خاطره آنها تولید و پخش شد که از آن جمله می توان به

صیاد دلها نمایش «صیاد دلها» به کارگردانی رضا عمرانی همزمان با‌ سالروز شهادت امیر سپهبد علی صیاد شیرازی، مجموعه رادیویی «من محمدعلی رجایی» به کارگردانی مجید در خصوص شهید محمد علی رجایی، سریال رادیویی «فهمیده» به کارگردانی محمد پورحسن به یاد شهید حسن فهمیده، «آخرین منزل» به نویسندگی سهیلا خدادادی و کارگردانی نورالدین جوادیان در خصوص زندگی شهید بشیری، سریال ۲۸ قسمتی «یادت باشد» به کارگردانی مهرداد مهماندوست در شرحی بر  زندگی حمید سیاهکالی مرادی، نمایش «خط مقدم» نوشته فاطمه حدادی و کارگردانی سهیلا خدادادی به یاد و خاطره شهید حسن تهرانی مقدم، پدر موشکی ایران، «ملاقات در فکه» به نویسندگی سعید علامیان و گویندگی مهرداد مهماندوست در شرح زندگی نامه شهید حسن باقری، سریال 6 قسمتی «سلام بر ابراهیم»  به نویسندگی داریوش روحی و کارگردانی سعیده فرضی به یاد شهید ابراهیم هادی و نمایش های سردار دل‌ها، قهرمان البوکمال، مثل صاعقه، علمدار، بربلندای جولان، طلوعی دیگر، متولد ماه آبان، راه بی‌پایان،جاده‌های خلوت جنگ، بر بلندای تپه حب، سرداران شهید، بال‌های خیس، محله ما، خاک‌‌ها سرباز هستند، یادت باشد، از پس ابری روشن، همخانه، مردان هور و ... به یاد شهید سپهبد سلیمانی اشاره کرد.

نشر نمایشنامه

در کنار این آثار اجرایی مجموعه هایی نیز در حوزه نمایشنامه به چاپ رسید که مهمترین آنها از مجموعه 4 جلدی «قلم روشن» بود که 14 بهمن ماه در تالار مشاهیر رونمایی شد.

این مجموعه شامل نمایشنامه‌هایی با موضوع زندگینامه شهدای دفاع مقدس، زندگی هشت نمایشنامه از زندگی هشت شهید را روایت می‌کند.

انتشار نمایشنامه ضریح چشمهایت اثر علی پارسی توسط توسط بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس (نشر صریر)، سردار اثر علی پارسی توسط توسط بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس (نشر صریر) و «شالگردن» اثر سیدعلی تدین صدوقی با موضوع شهدای اقلیت‌های مذهبی در حوزه هشت سال دفاع مقدس از سوی نشر نگار تابان از دیگر آثار هنرمندان تئاتر در گرامی داشت یاد و خاطره شهدا بود.

علی رحیمی