گزارشی درباره تشکیل بانک نمایشنامه در ایران
دکتر قطب‌الدین صادقی، نویسنده و کارگردان تئاتر، ایجاد بانک نمایشنامه را امری حیاتی می‌داند و معتقد است:«وجود بانک نمایشنامه در تئاتر منشأ بسیار خوبی برای آن دسته از کارگردانان تئاتر است که به دنبال متن مناسب هستند. اما از منظر دیگر می‌تواند شامل نمایشنامه‌هایی که در گذشته نوشته شده‌اند نیز بشود و صرفاً محدود به نمایشنامه‌های جدید نباشد. حتی نمایشنامه‌هایی که به صورت خطی هستند و تایپ نشده‌اند نیز به ثبت برسند و این در حالی باشد که بدون در نظر گرفتن با ارزش یا بی‌ارزش بودن یک اثر نمایشی صورت گیرد.»
پیمان شیخی:
سال‌ها در عرصه شاخه‌های گوناگون هنر، مسئله به ثبت رساندن آثار هنرمندان پیگیری شده و آثار هنری به ثبت رسیده‌اند. این در حالی است که در حیطه هنرهای نمایشی، امکان به ثبت رساندن آثار هنری برای هنرمندان نویسنده در سینما فراهم است که متعاقباً حمایت از حقوق معنوی و مادی آنان را در بردارد. با این حال در حیطه تئاتر این امکان هنوز به وقوع نپیوسته است.
پیگیری سایت ایران تئاتر و طرح مسئله با ایرج راد مدیر عامل خانه تئاتر ایران و تنی چند از هنرمندان صاحب نظر تئاتر کشورمان باعث شد تا بانک نمایشنامه توسط کانون نمایشنامه‌نویسان خانه تئاتر به وجود آید.
به گزارش سایت ایران تئاتر، ایرج راد مدیرعامل خانه تئاتر ایران با اشاره به این که ثبت آثار نمایشی را می‌توان از طریق کانون نمایشنامه‌نویسان پیگیری کرد، گفت:«مسئله به ثبت رساندن آثار نمایشنامه‌نویسان را می‌توان با مسئولان انجمن نمایشنامه‌نویسان خانه تئاتر ایران مطرح کرد و این امکان را فراهم کرد تا بخشی به این موضوع اختصاص یابد.»
وی در ادامه می‌افزاید:«بیش از 10 سال است که مسئله به ثبت رساندن آثار نوشتاری در خانه سینما به شکل جدی دنبال می‌شود و علاقه‌مندان به این کار، آثار خود را از طریق این تشکل به ثبت می‌رسانند ولی تاکنون در تئاتر چنین مسئله‌ای مورد بحث نبوده است. این مسئله قابل بحث است و می‌توان آن را پیگیری کرد و در صورت استقبال هنرمندان از این حرکت، به صورت گسترده به آن پرداخت.»
ضرورت حمایت‌های قانونی
دکتر قطب‌الدین صادقی، نویسنده و کارگردان تئاتر، ایجاد بانک نمایشنامه را امری حیاتی می‌داند و معتقد است:«وجود بانک نمایشنامه در تئاتر منشأ بسیار خوبی برای آن دسته از کارگردانان تئاتر است که به دنبال متن مناسب هستند. اما از منظر دیگر می‌تواند شامل نمایشنامه‌هایی که در گذشته نوشته شده‌اند نیز بشود و صرفاً محدود به نمایشنامه‌های جدید نباشد. حتی نمایشنامه‌هایی که به صورت خطی هستند و تایپ نشده‌اند نیز به ثبت برسند و این در حالی باشد که بدون در نظر گرفتن با ارزش یا بی‌ارزش بودن یک اثر نمایشی صورت گیرد.»
وی اضافه می‌کند:«بهتر است برای آثار جمع‌آوری و ثبت شده، شناسنامه طراحی شده و آن‌ها را بر مبنای استان‌ها و ژانرهای مختلف دسته‌بندی کرد.»
محمد یعقوبی، نویسنده و کارگردان تئاتر نیز ضمن مطلوب خواندن بانک اطلاعات نمایشنامه می‌گوید:«بانک اطلاعات نمایشنامه برای پیشگیری از سرقت اثر هنری و حمایت از مولف به وجود می‌آید ولی به تنهایی مشکل را حل نمی‌کند، بلکه می‌بایست با حمایت نهادهای مربوط، ضمانت و حمایت قانونی نیز برای آن به وجود آید. این حرکت می‌تواند با همکاری مرکز هنرهای نمایشی و خانه تئاتر ایران صورت گیرد و با در نظر گرفتن آیین‌نامه‌ای کامل و با تأیید مرکز هنرهای نمایشی، خانه تئاتر ایران به عنوان یک مرجع صالح این کار را انجام دهد.»
توجه به متون ایرانی
اسماعیل خلج که از نویسندگان و کارگردانان با سابقه تئاتر است نیز وجود بانک نمایشنامه را درتوجه به متون نمایش ایرانی موثر می‌داند.
او می‌گوید:«به وجود آمدن بانک نمایشنامه اتفاق موثر و مطلوبی است و به طور قطع در گرایش کارگردانان تئاتر به متون ایرانی موثر است، چرا که در این صورت دسترسی آنان به متون ایرانی بسیار ساده‌تر خواهد بود.»
وی می‌افزاید:«با تأسیس بانک نمایشنامه از حقوق مولفان نیز دفاع می‌شود و افرادی که قصد استفاده از متن نویسنده‌ای را دارند می‌بایست ضمن کسب اجازه از وی حقوق مادی نویسنده را نیز رعایت کنند.»
خلج در خصوص نویسندگان تئاتر شهرستان هم نظراتی دارد. او می‌گوید:«هنرمندان تئاتر شهرستان می‌توانند آثار نمایشی خود را با پست به تهران ارسال کنند تا در بانک نمایشنامه به ثبت برسد. اما این در صورتی امکان پذیر است که یک صندوق پستی در نظر گرفته شود تا کارها سریع‌تر و مطمئن‌تر انجام شود.»
ایوب آقاخانی نویسنده جوان تئاتر کشورمان نیز از به وجود آمدن بانک نمایشنامه دفاع می‌کند. او که معتقد است هرگز در تئاتر به اندازه سینما ضرورت این امر احساس نشده، می‌گوید:«تئاتر کمتر زمینه‌های خصوصی را تجربه کرده است، اما اصولاً هرگونه آرشیوی که بتواند به پژوهش و آسیب‌شناسی تئاتر موجود کشور کمک کند علاوه بر این که حکم یک گنج را برای ما دارد، زمینه‌ساز دقت نظر آیندگان به دوران‌های مختلف خواهد بود.»
با این حال بهروز غریب‌پور قدری متفاوت‌تر با قضیه برخورد می‌کند. او می‌گوید:«گرچه فکر ایجاد بانک نمایشنامه در ذات بسیار خوب است، اما این کار باید شامل دو بخش طرح نمایشنامه و نمایشنامه‌های اجرا شده باشد.»
غریب‌پور توضیح می‌دهد:«با این مسئله موافق نیستم که نمایشنامه به صورت کامل در اختیار بانک نمایشنامه یا چنین جایی قرار گیرد، چرا که هر قدر هم نگاه کارشناسانه باشد و تحت پوشش قوانین مشخصی به این حرکت پرداخته شود، باز هم پیش می‌آید که چند تن این آثار را مطالعه کنند و خواه و ناخواه روی ذهنشان تأثیر می‌گذارد. در حالی که در مورد طرح چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد و امکان شبیه سازی آن وجود ندارد. فکر می‌کنم بخش نمایشنامه‌های اجرا شده می‌تواند پذیرای اصل نمایشنامه‌ها به صورت کامل باشد چرا که دیگر دخل و تصرفی در آن اتفاق نخواهد افتاد.»