در «عمو زنجیرباف» آئینه‌ای در پیش چشم جامعه قرار دادم
نمایش تک شخصیته راهکاری برای اجرا در دوران کرونایی است

مهدی رضایی جزء نسل جوان و مستعدی است که حضور موثری در تئاتر دارد و تحصیلات خود را در رشته کارگردانی تئاتر به اتمام رسانده و در این راستا به تدریس رشته تئاتر و سینما مشغول است. وی دوسال قبل نمایش موفق گوریل را روی صحنه اجرا کرد. کارگردان تئاتری که تجربه فیلمسازی را هم دارد و دانش‌آموخته دوره متداکتینگ و برگزار کننده کارگاه بازیگری به شیوه ممت و کارگاه فیلمسازی است. شب بیست و یکم، گمستان، بی مرگی، عجایب‌ المخلوقات، نظارت عالیه، تیمون آتنی، فریدون، بی مرگی، گمستان، کوچه سلامت، فاصله، ای کاش‌ها، سکه جهنمی، روز استقلال و زمستان یک کار.... از جمله آثارمهم کارنامه کاری او در تئاتز و سینما هستند. نمایش عموزنجیرباف به نویسندگی، طراحی و کارگردانیِ مهدی رضایی تیر و مرداد ماه در تالار محراب روی صحنه می‌رود. با او درباره اجرای نمایش عمو زنجیرباف گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.

 

بر اساس چه ویژگی هایی ایده اجرای نمایش عمو زنجیرباف به وجود آمد؟

در نمایش عمو زنجیرباف به موضوع مواد روان‌گردان پرداخته‌ام. متاسفانه استفاده از مواد روان گردان بین جوان ها وجود دارد و همیشه جزء دغدغه هایم بوده است و روی آن تحقیق و پژوهش های مفصلی انجم داده‌ام و نمایش به شیوه مونولوگ اجرا می شود. از لحاظ فرم این ذهنیت را داشتم که بتوانم با یک میزانسن ساده مخاطب را نگه دارم و متعقدم چنین اتفاقی در اجرای نمایش در جشنواره مونولوگ دانشجویی افرا رخ  داد و کار به عنوان نمایش برگزیده و محمد میرعلی، بازیگر این نمایش هم به عنوان بهترین بازیگرجشنواره شناخته و موفق به دریافت تندیس بهترین بازیگری مرد شد و اعضا داوری نظیر علی شمس و محمد نادری اعتقاد داشتند که همین ایستا بودن نمایش هویت نمایش را شکل می دهد و نظر مخاطب را به خودش جلب می کند. البته این نمایش در عمارت نمایشی نوفل‌لوشاتو، در دی‌ماه سال 1398 با استقبال مخاطبان روی صحنه رفت.

 

- با توجه به تجارب شما در فیلمسازی چقدر از میزانسن های سینمایی در ساختار اجرایی نمایش استفاده کردید؟

در این نمایش خیلی روی انرژی درونی کار شده است و حرکت در نمایش به حداقل رسیده است. کار درونی به جلو می رود و قابی ایستا در صحنه پیش روی چشم مخاطب قرار دارد و انرژی درونی بازیگر و روایت جذاب به طور حتم تماشاگر را درگیر دیدن نمایش می کند و در جشنواره افرا هم نمایش بسیار مورد توجه تماشاگران و داوران قرار گرفت.

- در نمایش های قبلیتان مثل گوریل از ساختار متفاوت اجرایی استفاده می کردید؟

بله، در اغلب نمایش هایم روی فرم، حرکت و تصویر های متنوع برنامه ریزی انجام می دهم. در عمو زنجیر باف تصویر نقش کلیدی ندارد و انرژی درونی اجراگر نمایش و داستان دراماتیک اثر عامل جذابیت است.

 

- آیا در نمایش عمو زنجیرباف تلاش کردید که تجربه جدیدی را در کارگردانی انجام بدهید؟

من همواره در اجراهایی که روی صحنه می برم تلاش می کنم تجربه های جدیدی را انجم بدهم.

 

- استفاده از قاب های ایستا به خاطر مضمون نمایش است و یا جنس طراحی فضای نمایش توسط شما باعث چنین رویکردی شد؟

از ابتدا به چین ویژگی فکر کرده بودم و شرایط متن به گونه ای بود که پتانسیل های زیادی داشت. تصور می کردم که اگر کار را بر اساس قاب ایستا انجام بدهم تمرکز تماشاگر روی نمایش بیشتر می شود. داستان نمایش چون موضوعی متفاوتی دارد و مدام در طول اجرا ضرب آهنگش تغییر پیدا می کند و روایت پویایی ارائه می شود؛ گاهی با عدم حرکت می توانیم انرژی درونی تماشاگر را تقویت کنیم و باعث بشویم که بهتر ما را دنبال کند.

 

- آیا در نمایش عمو زنجیرباف تلاش کردید که فقط طرح موضوع درباره پدیده استفاده از روان گردها داشته باشید و یا به مسائل دیگری هم فکر کرده اید؟

در این نوع موضوعات حساس و مهم اجتماعی هنرمند می تواند راهکار ارائه کند. من در نمایشم آئینه ای در پیش چشم مخاطب و جامعه قرار دادم تا واقعیت موجود درباره پدیده استفاده از مواد مخدر و روانگردها مشخص شود و سازمان های درگیر واکنشی نشان بدهند. بحث اعتیاد مربوط به امروز و دیروز نیست و یک بحث ریشه‌ای و قدیمی است و نمی شود تنها با اجرای یک نمایش بتوان راه حل جامع و کاملی ارائه کرد. من هنرمند می توانم بگوییم چنین موضوعی در جامعه وجود دارد و میزان و شدتش را نشان بدهم و اینکه چه تبعات ویرانگری روی آدمها و کلیت جامعه دارد. یک فرد معتاد می تواند اتفاقات بسیار ناخوشایندی را رقم بزند. من امیدوارم دیدن نمایشم روی مخاطب در این بحث اثر گذار باشد. ماهیت و ذات هنر نشان دادن مسائل درون جامعه است.

 

- آیا طراحی میزانسن ها در نمایش های تک نفره نسبت به نمایش های پر شخصیت کار دشوارتری است؟

هر نمایشی شرایط خاص خودش را دارد و در برخی از مواقع طراحی میزانسن ها در نمایش های پر شخصیت با توجه به شرایطش کار دشوار تری است و همه چیز نسبی است و کلی نمی توان راجع به آن پاسخ قاطعی داد. در سال 92 نمایش تک نفره ای با عنوان فریدون را اجرا کردم که اقتباس آزادی از نمایشنامه شب بیست و یکم مرحوم استاد محمد و درباره اعتیاد بود و یک بازیگر زن روایت مردانه ای را ارائه می کرد که اثر پر از حرکت و اکت بود و دکور گسترده ای هم داشتیم. بنابراین شرایط در هر کار متفاوت است و در عمو زنجیرباف سویه‌ای کاملا متفاوت با این اجرا را تجربه کردم و درست است که شخصیت اصلی نمایش حرکتی ندارد اما در درونش پر از حرکت و انرژی است و محمد میر علی بازیگر نمایش آنقدر با انگیزه و علاقه کارش را انجام می دهد که بازیش پر از پاساژهای حسی متنوعی است و این حس ها را با تماشاگر به اشتراک می گذارد.

 

- با توجه به ایستا و درونی بودن فضای نمایش این احساس را نداشتید که شاید مخاطب نتواند با نمایش ارتباط کاملی برقرر کند؟

اصلا چنین شرایطی وجود ندارد و اغلب نمایش هایم تجربه های ریسکی و عموما هم در ارتباط با مخاطب موفق بوده‌اند. موقعی که شما تئاتر تجربی اجرا می کنید به طور حتم یک سری از المان‌های جذاب و طبق عادت مخاطب حذف و از طرف دیگر یک سری دیگر از المان‌ها تقویت می شود. شاید در نمایش ما حرکت حذف شده باشد، اما با یک دنیا حس های درونی و جذاب فضا و تماشاگر مواجه هستیم. در اجرای قبلی نمایش طیف مخاطب جوان تا آدم های پابه سن گذاشته و تحصیل کرده طبق نظر خودشان بعد از خاتمه اجرا از آن تعریف کردند.

 

- آیا اجرای نمایش در دوران کرونایی توام با فرصت و یا چالش است؟

نمی شود اظهار نظر قطعی انجام داد. گروه ما تمام شرایط بهداشتی را حتی در تمرینات انجام می دهد و در تمرینات با ماسک هستیم. باید در نظر داشت حرفه و شغل ما تئاتر است و باید به دنبال ایمن ترین راه برای اجرا باشیم و شاید اجراهای محیطی و تک شخصیته مثل کار ما یکی از این اقدامات موثر در حوزه سلامت و تضمین آن باشد.

 

گفت‌وگو از احمد محمد اسماعیلی