متنی کوتاه بر مسابقه نمایشنامه نویسی «انسان، هنر، بحران» کردستان
ما می نویسیم تا به یاد بیاوریم
ایران تئاتر- فارس باقری؛ همۀ ما، نمایشنامه نویسی را خوب بلدیم، اما یادمان رفته است. پس ما می نویسیم تا به یاد بیاوریم.
بنیاد نمایشنامه بر زمان است. «زمان» ی که وقتی آغاز می شود، هرگز به پیش از خود بازنمی گردد. زمانی که هر چقدر جلو می رود، سویۀ هولناکتر و ویرانگرتری پیدا می کند. شاید به همین دلیل است که این همه با زندگیِ آدمی همبسته است. آدمی، آن هنگام که در زهدانِ مادر، می زید- در فضایی شناور و بدون زمان- فهم و درکی از مقولۀ زمان ندارد. اما زمانی که با تولدش پای به جهان می گذارد، یکباره مکانی (زهدان) را ترک می کند و در زمانی تازه (زندگی) قرار می گیرد. برای همین، آدمی از همان آغاز و با تولد و زندگیش، مدام با زمان درگیر است. چون در زمان زندگی می کند، در زمان به پیش می رود، در زمان زیست می کند و در زمان، زندگی را می میراند. اما در بطن همین زمان، ناگزیر از زندگی با «دیگری» است. برای همین، به باور من، نمایشنامه، قرار دادن آدمی در موقعیتِ هستیاش و در ارتباط با دیگری معنا پیدا می کند. این «دیگری» همیشه با آدمی است، از تولد تا مرگ. آدمی بدون «دیگری» نمی تواند زندگی کند. با «دیگری» به دنیا می آید، با «دیگری»، زندگی می کند، با «دیگری» کار می کند, با «دیگری» عاشق می شود و با «دیگری» جدایی و زندگی را تجربه می کند. آدمی تنها در مرگ تنهاست.
ما، همگی، نمایشنامه را خوب بلدیم، اما یادمان رفته است. پس می نویسیم تا به یاد بیاوریم، می نویسیم تا آن زمانِ تباه با «دیگری» و آن زمانِ زیسته «دیگری» را دوباره برای لمحهای بازیابیم. می نویسیم تا برای دقایقی، زندگی یک آدم یا چند آدم را دوباره بازیابیم و در آن تامل کنیم. برای همین، نمایشنامه آنقدر به زندگیِ آدمی نزدیک است. گویی، هر آدمی، یک نمایشنامه است. هر کس و هر آدمی که تنها یکبار زندگی کرده باشد، میداند که می تواند نمایشنامه ای بنویسد. چرا که آدمی باید مدام به یاد بیاورد. تنها مردگانند که نمی توانند چیزی به یاد آورند.
ما می نویسیم تا رنج ها و شادی هایِ خود و مردمان سرزمینمان را به یاد آوریم. لبخند و گریه آن آدمی که کنارمان زیسته و ناگهان از کنارمان رخت بربسته است. می نویسیم تا برای لمحهای، دقیقه ای دوباره او را زیر آن نور لرزانِ صحنه، ببینم و دوباره با او گفتگو بزنیم. نمایشنامه سخن گفتن ما با «دیگران» و گذشتگانمان در اکنونِ ماست. مکالمۀ ماست با فرهنگ و زیست و آلام و دردهایِ ملتی که در بسترِ فرهنگی بزرگ زیسته است و در این زیست، فراز و فرودهای بسیاری را از سرگذرانده است. نمایشنامه، هنر زندگان است تا به چیزها را که ناگهان از زندگی مان غیب شده اند، دوباره به یاد آوریم و به قول آن بزرگ: « نوشتن، بیرون زدن از صفِ مردگان است.»
ما می نویسیم تا بدانیم بر ما چه رفته است؟ می نویسیم تا یادمان بیاید که چه کسی بودیم و اکنون چه هستیم و چه کرده ایم و چه خواهیم کرد. می نویسیم تا یکبار دیگر، زندگی را برای آنی در آغوش بگیریم. زندگی که برای زمانهای زیادی از ما دریغ شده یا از همدیگر دریغ کرده ایم. مینویسیم تا «دیگری» را دوباره بازیابیم، بی هیچ کینه توزی و بی هیچ واهمه و هول و ولایی. می نویسیم تا به یاد بیاوریم، که به رغم تاریخ، در مسیر پرتلاطمِ فرهنگ و تمدن، با چه تاریکیها و دهشتها و فروبستگیهایی روبرو بوده ایم. می نویسیم تا خودمان با خودمان روبرو شویم. انگار یکباره در مقابل آیینهای ایستاده باشیم و ناگهان درون آیینه با یک بیگانه روبرو شده باشیم. می نویسیم تا غریبه و بیگانه ای که درونِ آیینه به ما خیره شده است را به گفتگو واداریم.
آری. همۀ ما، نمایشنامه نویسی را خوب بلدیم، اما یادمان رفته است. می نویسیم تا به یاد بیاوریم.
حالا تو بنویس و به یاد آر.
