در حال بارگذاری ...
با اجرای مرشد میرزاعلی و نویسندگی اردشیر صالح پور

نخستین پرده خوانی پُست در ایران اجرا شد

مرشد میرزاعلی نقال و پرده خوان عنوان کرد: نخستین پرده خوانی پُست به منظور آشنایی مردم با اطلاعات پستی و چاپار از گذشته تاکنون در ایران به نویسندگی و کارگردانی اردشیر صالح پور انجام می شود.

به گزارش ایران تئاتر به نقل از فارس، هنر نقالی و پرده خوانی سال های سال است که در ایران زمین قدمت دارد از گذشته های دور که برای امام حسین(ع) و دیگر ائمه ، شهادت ها تا دیگر مناسبت ها نقال و پرده خوان در چای خانه ها و دیگر مراکز تا تکیه ها روایت ها داشتند و می توان گفت مردم ایران بسیار به این دست نمایش های خیابانی و نقالی ها علاقه مند بودند.

حال پس از سالها شاهد هستیم که با گذر زمان خود نقال ها و پرده خوان ها نیز قدری در عرصه های دیگر ورود کرده  و فعالیت هایشان را بسط می دهند به طور مثال این روزها تعدادی از پرده خوان ها طوماری برای پست به نویسندگی اردشیر صالح پور آماده کردند که این فعالیت قرار است از سوی شرکت پست وزارت فناوری و اطلاعات به اجرا در بیاید.

پرده خوانی پست برای نخستین بار در تاریخ پست ایران به نویسندگی و کارگردانی اردشیر صالح پور، نقالی مرشد محسن میرزاعلی و سردم وانی مرشد علی ناری قرار است که به اجرا در بیاید. پرده‌خوانی، نوعی نمایش مذهبی ایرانی است که در این نمایش کسی با عنوان «پرده‌خوان» از روی تصویرهایِ منقوش بر پرده در هر زمینه ای را با کلان آهنگین روایت می کند. پرده‌خوانی برآمده از نقالی و نقاشی مردمی است. پیشینه تاریخی آن را می‌توان با نوعی «قوالی» در ادوار پیش از اسلام مربوط دانست که پس از ورود اسلام به ایران، به دلیل محدودیت‌های موسیقی، به نوعی «نقالی» ملی ـ مذهبی تغییر کرده ‌است.

نقش های پرده، نقوشی عامیانه‌اند که برمبنای تخیلات نقاش و گفته‌ها و نوشته‌های تاریخی و افسانه‌ای به تصویر کشیده می‌شوند. این نوع نقاشی را، از نوع نقاشی مردمی، موسوم به «نقاشی قهوه خانه‌ای» دانسته‌اند، که اوج شکوفایی آن، به ویژه در اواخر دوره قاجاریه، در قهوه خانه‌ها بوده‌است (حسن بیگی، ص ۳۴۱؛ بلوکباشی، ص ۹۷). همچنین با توجه به موضوع محوری این نقوش، از آن با عنوانِ «نقاشی کربلا»، و به لحاظ رعایت برخی قواعد نمایشی اخیراً «نقاشی دراماتیک» نیز یاد می‌شود (پیترسون، ص ۱۱۵؛ غریب پور، ص ۶۰).

نخستین جمعه بازار تمبر ایران روز گذشته در موزه پست افتتاح شد و به گفته مرشد محسن میرزاعلی نقال پرده پست ، این پرده اطلاعات زیادی را از همان زمان  که آرش تیر نخستین را انداخت تا دوران پادشاهان مختلف ، مشروطیت ، قاجار  و پهلوی و در نهایت انقلاب اسلامی ایران روایت میکند و می تواند برای علاقه مندان مفید و پر فایده باشد. درباره این پرده و طومار پست با مرشد محسن میرزاعلی نقال و پرده خوان علوی و اهل بیت (ع) به گفت وگو نشستیم. میرزاعلی، نقال، قصه گو و پرده خوان معاصر است. او فرزند مرشد ابوالحسن میرزاعلی از پرده خوانان بنام و از نوازندگان تعزیه ایران است که اجدادشان از زمان قاجار در تکیه دولت تعزیه می خواندند.این هنرمند که تا به حال اجراهای بی شماری در داخل و خارج از کشور و در جشنواره های گوناگون داخلی و خارجی داشته است از شاگردان مرشد ترابی از پرده خوانان بنام و صاحب سبک است و خود نیز تحولات بسیاری را در هنر نقالی و پرده خوانی به وجود آورده است. این گفت وگو را در ادامه می خوانیم:

درباره این پرده خوانی پست برایمان توضیح دهید که چطور به آن رسیدید و چه بخش هایی را دربر دارد؟

خوشبختانه در شرکت پست ما برای نخستین بار با همکاری آقایان عمیدی و سبحانی فرد اتفاق خوبی رقم خورده که تا به حال نمونه آن نبوده و آن هم آشنایی مردم با پست با زبان هنر است که خیلی کار ارزشمندی شده است.

ما برای نخستین بار پرده خوانی پست و چاپار را انجام دادیم که متن و طومار این پرده را اردشیر صالح پور نوشتند، نزدیک به یک ماه و نیم ما درگیر حفظ و آماده کردن طومار نقالی  پرده پوست بودیم. داستان از زمان هخامنشی آغاز و به زمان حاضر و دنیای امروز می رسد.

برای نخستین بار چه کسانی درباره پست و این تشکیلات فعالیت کردند؟

اینکه چه کسانی در جهان نخستین بار تشکیلات پست را تأسیس کردند به دوران هخامنشی می رسد. در آن دوره ما ایرانیان نخستین کسانی بودیم که تشکیلات پست و چاپار را راه اندازی کردیم تقریبا قدمت 2500 ساله پست در ایران دارد و ما در این پرده به خدماتی که شرکت پست و پستچی ها و قاصدها به مردم ارائه می کردند، اشاره کردیم.

بعد از دوره هخامنشی، اشکانیان، ساسانیان و روزگار اسلام آمد که به پست در دوره اسلام دیوان برید می گفتند و داستان از اینجا شروع شد که تاریخدان بزرگ زمخشری می گفت برید اشاره دارد به اسبی که دم آن را برای چاپاری می بریدند تا تیزرو شود و باز در قسمتی از پرده اشاره به شاهراه هایی است که چاپارها در آن شبانه روز تاخت و تاز می کردند.

در دوران اسلام به پست برید می گفتند در تاریخ زمخشری هست که برید اشاره دارد به اسبی که دم آن را برای چاپاری بریده اند تا تیزرو شود

یکی از این شاهراه ها شرق خراسان بود که از بغداد در نهایت به ماورالنهر می رسید و شاهراه دیگر به سمرقند می رسد و در روزگار اسلام به دوران مغول می رسیم. مغول ها به تشکیلات پست یام می گفتند و در هر یام حداقل بیست اسب نگه داری می شد و همه آنها زیر نظر شخصی به نام دیوان بودند و بعد به دوران صفویه می رسیم که در آن زمان 999 کاروان سرا ساخته می شود که علت این عدد هم به یاد ماندنی کردن تعداد آن است وگرنه شاید اگر هزار بود به یاد هم نمی ماند.

دردوره صفویان چه اتفاقاتی رخ داده است؟

شاه عباس شاه راه ها را رسیدگی می کند اینکه راه های جدید را بنا می کند تا اینکه همه این دوران ها می گذرد و به دوران دوم پست از زمان قاجار می رسیم و خدماتی که امیرکبیر در این عرصه دارد تا دوره های صدارت در این پرده اشاره می شود، دوره آقاخان نوری، میرزاحسین خان سپهسالار و ... کارشناسان اتریشی خدمات و کمک هایی در این راستا در پست و تلگراف ایران انجام دادند و بعد از اختراع تلگراف که توسط  مورس آمریکایی صورت می گیرد و اولین پیامی که توسط تلگراف مخابره می شود.

می گفتند انگلیسی ها تلگراف را وارد ایران کردند...

بله تلگراف را اولین بار انگلیسی ها در کشور ما برای کنترل سیاسی منطقه کشیدند. از جنوب کشور یک خط کشیدند به میدان توپخانه تهران که مرکز تلگرافخانه ما شد. در این پرده به دوران مشروطه نیز اشاره شده که تلگراف چه نقشی در دوران مشروطه داشته و مبارزین مختلف در شهرهایی مثل تبریز و تهران و گیلان و بختیاری با علمای نجف و اصفهان با هم مرتبط می شدند و نقش مهمی تلگراف در انقلاب مشروطه داشته است.

نخستین بار خط تلگراف را انگلیسی ها در کشورما برای کنترل سیاسی منطقه کشیدند که این خط از جنوب کشور به میدان توپخانه تهران رسید

از انقلاب اسلامی هم در آن هست؟

البته از اینجا دیگر شکل گرفتن و رونق گرفتن تلگراف در زمان ناصرالدین شاه اتفاق افتاد و دوران مظفری هم اسب و گاری ها بیشتر شدند و غلام پستی ها ملبس به لباس دولتی شدند تا اینکه قبل از انقلاب اسلامی هم اتفاقاتی برای پست افتاد و سپس ورود به پیروزی انقلاب اسلامی ایران می شود که تحول عظیمی در صنعت و تشکیلات پست صورت می گیرد و فعالیت های چشمگیر داخلی  و خارجی صورت می گیرد و افزایش و خرید و فروش بسته های اینترنتی و اتوماسیون شبکه ها و الکترونیکی شدن پست و سرعتی که در خدمت پست وجود دارد، بحث جنگ و دفاع مقدس و سپس هم ورود آن به خدمات پستی که ارائه می شود همه روی پرده تصاویر آماده و خوانده می شود.

این پرده خوانی با چه هدفی صورت گرفته است؟

ببینید نکته جالب این پرده خوانی برای برن سوییس آماده شد که آنجا اتحادیه جهانی پست است و ما 146 سال پیش ، بیست و نهمین عضو اتحادیه جهانی پست شدیم و الان ما اعتبار جهانی داریم که پیشرو فناوری نو هستیم. بنابراین در این پرده ما حتی به معرفی تمبر و چاپ و قیمت و شرایط و وضعیت آن در دوره های مختلف پرداختیم.

این را هم برای علاقه مندان اضافه کنم که پرده خوان کسی است که همراه با اشاره به تصاویر پرده، با چوب دستی ای به نام مِطرق، این تصویرها را با صدایی رسا و آهنگین باز می‌خواند. این نمایش متکی بر «کلام» است. پرده خوان از پرده به دو روش تزیینی و طوماری استفاده می کند. او در روش تزیینی، پرده را فقط برای جلب توجه تماشاگران می‌آویزد و داستان را براساس آن نقل نمی‌کند؛ اما در روش طوماری، داستان بر مبنای نقش های پرده و گشودن تدریجی پرده منقوش روایت می‌شود.پرده خوان ها را درویش نیز می‌خواندند، از مشهورترین آن‌ها درویش بلبل قزوینی بود .

شاعران و ادیبان زیادی درباره پست شعر و چیستان و لطیفه گفته اند که از ان دست می توان به مشیرالدوله پیرنیا و فریدون مشیری اشاره کرد که زبان به مدح پست و ارتباطات گشوده اند

برگردیم به بحث پرده خوانی پست و تاریخچه آن نکته دیگر خود ورود تلگراف و پست به شعر و ادب پارسی است. از زمان مشیرالدوله پیرنیا که وزیر پست و تلگراف بود و او کتاب تاریخ ایران باستان را نوشت، فریدون مشیری، شاعر کارمند پست بود، پژمان بختیاری کارمند پست بود، این نکات در این پرده گفته می شود البته خیلی جزئی تر نزدیک به یک ساعت و ده دقیقه روتین شروع می شود به صورت سنتی تا انتهای پرده که هفدهم مهر روز پست و تلگراف است . روز گذشته با افتتاح اولین جمعه بازار تمبر ایران در ساختمان نیکلای مارکوف که توسط یک معمار روس ساخته شده و امروز موزه پست و ارتباطات استفاده می شود و باشکوه و عظمت و گنجینه خیلی خوبی است، این پرده رونمایی شد و یک اتفاق خیلی زیبایی رخ داد و به امید خدا قرار است این را در شهرهای مختلف اجرا ببریم و شب گذشته استقبال از آن خیلی بی نظیر بود .

نخستین جمعه بازار تمبر ایران روز گذشته در موزه پست و ارتباطات افتتاح شد  و این پرده پست هم به خوبی مورد استقبال قرار گرفت

بنابراین به نظر می رسد که تاریخ پست به نخستین پیام جنگ ایران و توران که توسط تیر و کمان آرش جابه جا شد، می رسد تا اینکه الان به لحظه ای می رسیم که در حال حاضر در آن زندگی می کنیم و اتفاقات مختلفی که در شرکت پست رخ داده است. نکته خیلی مهم در این پرده خوانی این است که امروز بدون پست شاید زندگی های ما سخت تر بشود یعنی پست بخش مهم زندگی بشر را دربر گرفته و یک تک بیت که دکتر صالحی پور ساخته است:

انگار نگردد کنون کار ما جز به پست / همه کار و خدمت بود تندرست

یعنی با بودن پست برای ما اتفاقات خوب می افتد.

یا ورود شعر تلگراف و پست به ادبیات فارسی که اولین آن را جناب سروش ملقب به شمس الشعرا برای تلگراف سرود:

منتی ایزد دار که آسان کرد بر عشاق کار/  این همایون کار گه کاندر جهان شد آشکار

عاشقان بی پیک و نامه در سوال و در جواب/با نگارش مرتبط فرسنگ اگر شد در هزار

منابع شما برای تهیه این طومار از کجا تأمین شد؟

این متن طومار از نزدیک به 12 کتاب ارزشمند پستی از شاهنامه، حافظ، باباطاهر و سعدی جمع آوری و یک کار فاخر شده است. امیدوارم که بتوانیم ما در آموزش و پرورش و جاهای دیگر حتی شبکه آموزش صدا و سیما پرده پست  و چاپاری را اجرا کنیم تا مردم بیشتردر این زمینه اطلاعات کسب کنند و خود این کار برای من خیلی جالب بود.




مطالب مرتبط

برای ۵ شب در محوطه مرکز تئاتر کانون برپا می‌شود

اجرای ویژه‌برنامه ماه مبارک رمضان با عنوان «پرده‌های علوی»
برای ۵ شب در محوطه مرکز تئاتر کانون برپا می‌شود

اجرای ویژه‌برنامه ماه مبارک رمضان با عنوان «پرده‌های علوی»

هنرمندان در ویژه‌برنامه ماه مبارک رمضان با عنوان «پرده‌های علوی» در محوطه باز مرکز تئاتر کانون پرورش فکری به نقالی، پرده‌خوانی، مناجات‌خوانی و تعزیه می‌پردازند.

|

گفت‌وگو با رضا بیابانی جعفرآبادی، نقال پیشکسوت

امیدوارم شاهد تاسیس مکانی برای اجرا در پیشگاه حکیم فردوسی باشیم
گفت‌وگو با رضا بیابانی جعفرآبادی، نقال پیشکسوت

امیدوارم شاهد تاسیس مکانی برای اجرا در پیشگاه حکیم فردوسی باشیم

رضا بیابانی جعفرآبادی، نقال تقدیرشده در بیست‌ویکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی با بیان اینکه تشکیل کانون نقالان در کشور امری ضروری و جدی است، می‌گوید امیدوارم در مشهد مکانی برای اجرا ساخته شود و شاهد اجرای نقالی در پیشگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی باشیم.

|

گفت‌وگو با داور جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی

محمد نجاری: حضور بانوان در بخش نقالی و نمایش‌هایی آیینی پررنگ بود
گفت‌وگو با داور جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی

محمد نجاری: حضور بانوان در بخش نقالی و نمایش‌هایی آیینی پررنگ بود

محمد نجاری، عضو هیئت داوران بخش نقالی بیست‌و‌یکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی سنتی به میزبانی استان چهارمحال‌وبختیاری با بیان اینکه جشنواره‌ها آفت تئاتر نیستند، گفت حضور بانوان در بخش نقالی و نمایش‌هایی آیینی واقعا پررنگ بود.

|

گفت‌وگو با پویا بازرگان، نقال کرمانشاهیِ حاضر در جشنواره آیینی و سنتی

حفظ اصالت شاهنامه‌خوانی و نقالی به شیوه کهن ضروری است
گفت‌وگو با پویا بازرگان، نقال کرمانشاهیِ حاضر در جشنواره آیینی و سنتی

حفظ اصالت شاهنامه‌خوانی و نقالی به شیوه کهن ضروری است

پویا بازرگان، نقال حاضر در بیست‌ویکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی، اعتقاد دارد نسل جدید هنرمندان این عرصه، هنرهای نمایشی را وارد شاهنامه‌خوانی و نقالی کرده در حالی که حفظ اصالت این هنرها به شیوه کهن آن‌ها ضروری است.

|

گزارشی از نخستین روز برگزاری جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی در شهرکرد

افزایش نشاط اجتماعی با آیین‌هایی که با امید زنده‌اند
گزارشی از نخستین روز برگزاری جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی در شهرکرد

افزایش نشاط اجتماعی با آیین‌هایی که با امید زنده‌اند

در آیین افتتاحیه بخش‌هایی از بیست‌ویکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی سنتی که پنجشنبه ششم مهر در شهرکرد برگزار شد، هنرمندان و مسئولان از تاثیر برگزاری این رویداد بر نشاط‌آفرینی در جامعه، همدلی اقوام ایرانی باهم، حفظ میراث فرهنگ ملی و آشنایی هرچه بیشتر مردم با ...

|

نظرات کاربران