در حال بارگذاری ...
گام به گام با حیات دشوار هنرهای نمایشی در بحران کرونا (5)

دستورالعملی که انجام شدنی نیست
طولانی شدن تعطیلی سالن ها معیشت هرمندان را به اضطرار رسانده است

ایران تئاتر: آخرین دستور ستاد ملی کرونا مبنی بر اجازه فعالیت سالن‌های تئاتر تا ساعت ۱۸ ، ،نشان از عدم وجود کمترین کار کارشناسی و بی توجهی به نظرات کارشناسی منتشر شده در ستاد ملی کرونا دارد، چراکه به زعم دست اندر کاران هنرهای نمایشی صدور این دستور تفاوتی با صدور دستور تعطیلی سالن‌های تئاتر ندارد و همین امر جامعه تئاتر کشور را بیش از پیش در شرایطی برزخی فرو برده و طولانی شدن تعطیلی سالن ها معیشت هنرمندان را به اضطرار رسانده است .

این درحالی است که خانواده بزرگ هنرهای نمایشی از تصمیم ساز و تصمیم گیر تا هنرمند و عموامل اجرایی و سالن داره و ... در کمترین زمان ممکن بعد از شیوع کوید -19 خود را با شرایط بحران هماهنگ کرده و همگام با دیگر اقشار جامعه به فعالیت دوباره با رعایت دقیق فرامین بهداشتی پرداختند . 

یک حضور مثال زدنی 

نگاهی به آمار فروش نمایش‌های اجرا شده  سالن های تئاتر در چند ماه فعالیت پس از بازگشایی  سال 99 در شرایطی که تنها با پنجاه درصد ظرفیت خود میزبان دوستداران تئاتر بودند و استقبالی که علاقمندان تئاتر از این آثار کردند جملگی حاکی از انعطاف و دقت بالای جامعه‌ی تئاتری کشور دارد. این موفقیت در حالی بدست آمد که اجرای هنر نمایش نیاز به حضور فیزیکی و به نوعی ارتباط مستقیم با مخاطب دارد همین مسئله کار را برای هنرمندان تئاتر بسیار سخت‌تر از دیگر فعالیت ها می‌کرد و خطر پذیری بالاتری برای هنرمندان و مخاطبان تئاتر داشت، بر اهمیت آنچه که جامعه تئاتری کشور در اجراهایی که در شرایط کرونایی روی صحنه بردند، می‌افزاید.

هر چند این نخستین بار نیست که جامعه تئاتر کشور ثابت کرده که این توانایی را دارد تا در هر شرایطی خود را با هر سختی و دشواری هم که شده با وضعیت حاکم بر جامعه تطبیق دهد و با استفاده از راه‌کارهای خلاقانه، ارتباط خود با تماشاگر را که در واقع شاهرگ و شریان اصلی حیات هنر تئاتر است، حفظ کند.

از سویی دیگر نیز مخاطبان تئاتر بعنوان یکی از ارکان اصلی این هنر طی سال‌های گذشته همواره با حضور خود در سالن‌های تئاتر و حمایت از آثار نمایشی ،وفاداری و علاقه‌شان به هنر تئاتر را ثابت کرده‌اند. برای اثبات این وفاداری نیز با نگاهی به آمار فروش تنها پنج سالن نمایش دولتی که مانند دیگر سالن ها با 50 درصد ظرفیت و رعایت دستورالعمل های بهداشتی  فعالیت کرده اند قابل ارزیابی است.

اما آنچه این روزها کار را برای جامعه تئاتر کشور و دوستداران بی‌شمار این هنر بسیار سخت‌ و به نوعی هرگونه حرکتی را برای فعالان این عرصه به کاری نشدنی تبدیل کرده، تصمیمات و دستوراتی است که بواسطه موج دوم شیوع ویروس کرونا در سراسر کشور توسط ستاد ملی کرونا بعنوان یک دستور لازم‌الاجرا صادر می‌شود.

پس از تعطیلی ناگهانی و دوباره سالن های تئاتر و بلاتکلیفی چند هفته ای و در ادامه اعتراض اهالی تئاتر ، در دستورالعملی تعجب‌برانگیز که از سوی ستاد ملی مبارزه با ابلاغ شد ، ادامه فعالیت با 50 درصد ظرفیت تنها تا ساعت 18 هر روز (با رعایت پروتکل‌های بهداشتی) بلامانع اعلام شد. دستوری که تعجب همگان را برانگیخت و سوال‌های فراوانی را به اذهان متبادر کرد.

اما آنچه باعث نگارش سطور فوق شد، تنها طرح یک سوال ساده ‌است و آن اینکه؛ آیا اجازه فعالیت‌ سالن‌های تئاتر تا ساعت 18 که عملا فرقی با تعطیلی سالن‌های تئاتر ندارد، از چیزی جز عدم وجود هرگونه کار کارشناسی توسط ستاد ملی کرونا خبر می‌دهد؟ البته پاسخ به این سوال نیز قطعا بر همگان روشن است چراکه اگر کمترین کار کارشناسی در این زمنیه شده بود، قطعا شاهد صدور این دستورالعمل نبودیم.

همچنین این رویه یک سوال دیگر  را در اذهان دست اندر کاران هنرهای نمایشی می آورد ؛اینکه ستاد ملی مبارزهبا کرونا با این تصمیم تنها توپ مطالبه گری را به زمین جامعه هنری انداخته و اینگونه از خود صلب مسئولیت کرده است؟

 

رایزنی، تلاش و امیدواری به افزایش ساعت اجرا

قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی درباره این تصمیم گفت: با آمدن ویروس کرونا محدودیت‌هایی در کشور ایجاد شده که این محدودیت‌ها در یک بسته کلی دیده می‌شود که همه ما به آن آگاه هستیم اما با توجه به فعالیت سالن‌های نمایشی از ساعت ۱۸ به بعد؛ واقعیت این است که در روزهای گذشته تلاشمان این بوده که ساعت فعالیت سالن‌های تئاتری را افزایش دهیم.

آشنا که خود مدتی گرفتار ویروس کرونا شده، اضافه می‌کند: گفت‌وگوهایی را داشته‌ایم و امیدوارم تا از روز شنبه هفته آینده که فعالیت‌های تئاتری آغاز می‌شود ساعت فعالیت تئاتر در محدودیت‌های جدید تعیین شده افزایش پیدا کند تا هم هنرمندان راحت‌تر بتوانند نمایش خود را اجرا کنند و هم مخاطبان بتوانند از اجراهای نمایشی بهره ببرند.

آشنا همیشه بر رعایت پروتکل‌های اجرایی مصوب تأکید داشته و به جز مدیر اداره کل هنرهای نمایشی، هنرمندان نیز اذعان دارند که در سالن‌های نمایشی پروتکل‌ها به خوبی رعایت می‌شود، اما در هفته‌های تعطیلی تنها جایی که تعطیل شده؛ سالن‌های نمایشی بوده و دیگر مراکز و مشاغل این تعطیلی را رعایت نکرده‌اند.

آشنا تأکید می‌کند که  باز هم در جلسات استدلال‌های خود را مبنی بر افزایش ساعت فعالیت تئاتر آورده‌ایم و متعهد می‌شویم که شیوه نامه‌های بهداشتی را شدیدتر از قبل رعایت کنیم.

 

دودی که به چشم سالن‌دارهای بخش خصوصی می‌رود

اما در کنار سالن‌های دولتی باید سراغی گرفت از سالن‌های خصوصی که اوضاع به مراتب ناخوشایندتری دارند و در همین راستا، شاهین چگینی رئیس انجمن تماشاخانههای خصوصی هم درباره بخشنامه ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر محدودیت اجرای نمایش از ساعت 18 به بعد به ایران تئاتر  گفته: به نظرم این طرح از اساس مشکل دارد و نادرست است. ستاد  ملی مبارزه با کرونا از هفته قبل محدودیت های جدیدی را برای خیلی از مشاغل اعلام کرد و نام سینما و تئاتر در کنار رستوران ها و مراکز تفریحی هم برای حضور در این طرح اعلام شد. این ابلاغیه را تفسیر به بازگشایی سالن های نمایشی و سینمایی کردند و تصور کردند که تئاتر می‌تواند تا قبل از ساعت 18 اجرا داشته باشد و این مسئله را بدون بررسی ابعاد و چالش هایش اعلام کردند و به این مسئله توجه نکردند که این بازگشایی چقدر می تواند منطقی و به نفع تئاتر باشد؟

این مدیر در بخش دیگر سخنانش با تاکید بر درک درست از اجرای تئاتر در زمان مرسوم و متداولش افزوده: در نظر داشته باشید با محدودیت زمانی ساعت 6 بعد از ظهر یک سالن برای تعطیل شدنش باید اجرایش ساعت پنج و نیم خاتمه پیدا کند تا مخاطب سالن را ترک کند و بنابراین باید زمان اجرای نمایش حول و حوش ساعت دو و نیم و یا سه بعد از ظهر تعیین میشود. مخاطبی که بخواهد در چنین ساعتی به سالن بیایید باید یک ساعت قبل از منزل و یا محل کار خارج شود. کدام کارمند و یا مغازه دار وهر شغل دیگری می تواند کارش را نیمه کار رها کند و برای دیدن تئاتردر چنین ساعتی بیاید. حتی خانم های خانه دار هم نمی توانند در چنین ساعتی از منزل بیرون بروند زیرا باید غذا برای خانواده شان درست کنند و نکته دیگر این است که تئاتر یک تفریح و خوراک فرهنگی است و دکتر رفتن نیست که هر کسی بتواند خودش را با آن تطبیق دهد. مردم برای لذت بردن در اوقات فراغت عصر گاهی شان که معمولا از 7 شب به بعد است به دیدن تئاتر می روند.

چگینی با اشاره به ضرورت نگاه کارشناسی برای مدیریت تئاتر تصریح کرد: اجرای این طرح به نظرم یک فرار روبه جلو است برای اینکه اعلام شود که تئاتر می تواند فعالیت داشته باشد. در حالی که این طرح فقط در حد حرف قابل ارزیابی است، دود اعلام این خبر مستقیم به چشم ما سالن دارها می‌رود زیرا اغلب مالکان سالن های استجاری تصور می‌کنند که فعالیت و اجرای نمایش دوباره شروع شده و توقع دریافت اجاره بهای شان را دارند. تا زمانی که سالن ها تعطیل بود می توانستیم برای به تعویق انداختن پرداخت اجرا با آنها مذاکره داشته باشیم. اما اعلام این خبر عملا چنین امکانی را از ما گرفت.

چگینی در بخش دیگر سخنانش درباره موضع گیری انجمن صنفی تماشاخانه های خصوصی در باره این ابلاغیه تاکید کرده: خیلی از دوستان به ما می گویند که به عنوان یک صنف چرا نمی روید به صورت مستقیم با ستاد ملی کرونا مذاکره  کنید؟ من در جواب گفتم مذاکره مستقیم وظیفه ما نیست والبته اگر دولت و وزارت ارشاد اعلام کند که ما می توانیم این کار را انجام بدهیم با کمال میل این کار را انجام می دهیم تا احقاق حق کنیم.

این مدیر تماشاخانه در باره دیدگاهایش در باره تعطیلی و بازگشایی مقطعی سالن های نمایشی در این هشت ماهه اخیر گفت : مهم ترین عواقب چنین وضعیتی به وجود آوردن حس بلاتکلیفی در هنرمند، سالن دار و مخاطب است . وقتی که من ندانم که هفته بعد آیا سالنم دایر است نمی توانم با گروهی برای اجرا مذاکره کنم و گروه هم نمی تواند با صرف هزینه عواملش را دور هم جمع کند. مردم هم دچار سردرگمی می شوند که چه زمانی می توانند به دیدن تئاتر بروند.

تعطیلی تا تا اتخاذ تصمیمات کارشناسانه‌تر

امیرحسین حریری مدیر مرکز تئاتر مولوی بعنوان مهم‌ترین سالن تئاتر دانشگاهی در کشور پس از انتشار این دستورالعمل اعلام کرد؛ این مرکز برای حفظ سلامت هنرمندان و مخاطبان و همچنین تا زمانی‌که تصمیمات کارشناسانه‌تر در خصوص محدودیت‌های کرونایی اتخاذ شود، میزبان هیچ اجرایی نخواهد بود.

مدیر مرکز تئاتر مولوی درباره اینکه این مرکز تئاتری در شرایط و محدودیت‌های تعیین شده مبنی بر اجرای آثار نمایشی تا ساعت ۱۸ چگونه فعالیت خواهد کرد، گفته: به طور قطع و با توجه به مشاوره‌ای که با مدیران فرهنگی دانشگاه و همچنین مرکز بهداشت دانشگاه تهران درباره شرایط سیاهی که به دلیل بیماری کرونا در تهران وجود دارد، داشتیم و با توجه به محدودیت‌هایی که اعلام شده و تقسیم‌بندی زمانی برای سالن‌های تئاتر که حداقل ریسک را کمتر نمی‌کند مرکز تئاتر مولوی میزبان اجراهای نمایشی نخواهد بود.

وی یادآور شده: حفظ سلامت تماشاگران، هنرمندان و کارکنان مجموعه و اینکه اکثر فعالیت‌های جمعی دانشگاه تهران به حالت تعلیق درآمده و به صورت مجازی برگزار می‌شود، همچنین منتظر شرایط بهتر ماندن و اینکه محدودیت‌ها کارشناسانه‌تر و دقیق‌تر بررسی و اعمال شود از دیگر دلایل اتخاذ این تصمیم است.

حریری ادامه داد: تا زمان از سرگیری اجراهای نمایشی در مرکز تئاتر مولوی، دیگر فعالیت‌های مجموعه در فضای مجازی و به صورت غیرحضوری انجام می‌شوند.

مدیر مرکز تئاتر مولوی درباره مدت زمان تعطیلی این مرکز، تصریح کرد: تا زمانی که مجوزهای فعالیت بر اساس تصمیمات کارشناسانه‌تر و دقیق‌تر اتخاذ نشود، مرکز تئاتر مولوی میزبان اجراهای نمایشی نخواهد بود زیرا در فعالیت‌های مجدد باید نفع گروه‌ها و مجموعه‌های تئاتری توأمان در نظر گرفته شود.

وی متذکر شده: در حال حاضر مجوزها نه تنها نفعی برای گروه‌ها و سالن‌های تئاتری و بازدهی لازم را ندارد بلکه درصد ریسک را زیادتر و سلامت هنرمندان و مخاطبان را به خطر می‌اندازد.

حریری در پایان سخنان خود تأکید کرده: زمانی که شاهد ثبات لازم در همه‌گیری موجود را دیدیم و تصمیمات کارشناسانه‌تر درباره محدودیت فعالیت‌های هنری اتخاذ و ابلاغ شد، مرکز تئاتر مولوی فعالیت‌های اجرایی خود در زمینه میزبانی از آثار نمایشی را از سر می‌گیرد.

زمان نقش آفرینی نهاد های بالادستی رسیده است

به نظر می رسد در روند تعطیلی ، بازگشایی و تعطیلی دوباره سالن های تئاتر ، فعالان هنرهای نمایشی در کنار مسئولین و مدیران دولتی و خصوصی و همچنین مخاطبان تئاتر نقش خود را به خوبی ایفا کرده اند . حالا که امکان هیچگونه حرکتی برای جامعه هنرهای نمایشی فراهم نیست و از طرفی معیشت بیشترین افراد این بخش از جامعه هنری در گرو فعالیت سالن های نمایش است و طولانی شدن تعطیلی سالن ها آن ها را به مرحله اضطرار رسانده است ، وقت آن رسیده نهاد های اجتماعی خارج از گردونه فرهنگ و هنر وارد عمل شده و برای تامین معیشت جامعه هنری اقدام کنند. جامعه ای بی حاشیه که به زعم مسئولین صنوف خانه تئاتر ، برای تامین معیشت خود دست به انجام  امور خدماتی همچون مسافر کشی و نظافت منازل و ... زده اند و با این همه همچنان مشکل شان برطرف نشده است. جامعه تئاتر ایران همواره در همه بحران های اجتماعی نقش آفرینی کرده اند ، امروز خود به عنوان بخش موثری از جمعیت کشور در شرایت مضطر قرار گرفته اند .




نظرات کاربران