گفت‌وگوی ایران تئاتر با ایوب آقاخانی نویسنده،کارگردان،بازیگر و مدرس تئاتر
نمایشنامه ملی و میهنی«رگ»به‌زودی به‌دست مخاطب می‌رسد
ایوب آقاخانی نقش موثر و ارزنده ای در تئاتر ما در بخش‌های مختلفی نظیر بازیگری ، تدریس ، مدیریت ، نوشتن و کارگردانی داشته و هرازگاهی هم در قاب کوچک تلویزیون و قاب نقره‌ای سینما ایفای نقش کرده است.
تنوع فعالیت‌های آقاخانی باعث تفاوت در اجراهایش شده و در گونه درام اجتماعی،تاریخ معاصر و دفاع مقدس آثار قابل تاملی خلق کرده است.روزهای زرد، لبخند با شکوه آقای گیل ،فصل خون ،گلن گری گلن راس، مرثیه ای برای یک سنگین وزن، و کسوف از جمله کارهای مهم کارنامه حرفه ای ایوب آقاخانی محسوب می‌شوند. با آقاخانی در باره فعالیت‌های جدیدش در دوران کرونایی گفت‌وگو کرده‌ایم.
در دورانی که به واسطه شیوع کرونا مجال و فرصت نوشتن بیشتری داشته‌اید،چه کارهایی انجام داده‌اید؟
فرصتی پیدا کردم تا نمایش نامه «رگ» را توسط انتشارات آماره به چاپ برسانم.البته به زودی بعد از برگزاری مراسم رونمایی وارد کتابفروشی‌ها می‌شود.موضوع این نمایشنامه که سال قبل اجرای موفقی در مجموعه تئاتر شهر داشت،نگاهی به واقعه‌ای مستند در تاریخ ایران دارد.در نخستین روزهای شهریور ۱۳۲۰ سه مرزبان در منطقه مرزی ارس در برابر لشکر چهل و هشتم شوروی علیرغم فرمان ترک پست از طرف پایتخت، می‌ایستند و جانفشانی می‌کنند.در اجرای این نمایش برزو ارجمند، وحید آقاپور، عرفان ابراهیمی، الهه شه پرست، محسن بهرامی، بهناز بستان دوست و هلن بهرامی با من همکاری داشتند و کار موفقی بود.این اثر بر اساس واقعیت‌های موجود تاریخی نوشته شد.این سه سرباز در شهریور بیست در مرز رود ارس چنین مقاومت و شاهکاری را در برابر ارتش شوروی انجام دادند.چهار سال پیش سر مزار این سه سرباز در منطقه ارس و شهر جلفا رفتم و وقتی با داستان تک خطی زندگی و عملشان آشنا شدم ،تصمیم به نوشتن متن «رگ» گرفتم.شاهکار جالب این بود که این سه سرباز با کمترین امکانات سه روز جلوی سربازان مسلح شوروی مقاومت کردند.این داستان خیلی من را تحت تاثیر قرار داد و برایم جای سوال پیش آمد چرا در باره این فداکاری و رخداد بزرگ ملی و میهنی اثری ساخته نشده است.بیس مهم برای من در نوشتن اثر رشادت و فداکاری عجیب و غریب این سه نفر بود.مخاطب نمایش هم با این قضیه و نوع شخصیت پردازی این آدم‌ها ارتباط برقرار کرده بود.البته خودم در این نمایش بازی نداشتم.تاکیدم بر این است که تمام تمرکزم روی کارگردانی باشد و ترجیح می‌دهم در نمایش‌هایی که کارگردانی می‌کنم بازی نداشته باشم و تقریبا در نود و پنج درصد از نمایش‌هایی که اجرا کرده‌ام بازی نداشته‌ام.
سوای چاپ نمایشنامه «رگ» چه فعالیت دیگری انجام داده‌اید؟
در این مدت درگیر تحقیق و نوشتن نمایشنامه‌ایی درباره وضعیت این روزگار یعنی دوران شیوع کرونا «99.19»هستم و اکنون نوشتن متن از نیمه گذشته است.کارهای تحقیق و پژوهش نوشتن این متن خیلی زمان بر بود و از اسفند سال قبل تا تیر ماه امسال مشغول فیش برداری و پژوهش بودم.
آیا تحقیقات میدانی هم بود؟
بله ، هم میدانی و هم کتابخانه‌ای بود.البته تحقیقات میدانی از تحقیقات کتابخانه مفیدتر و کاراتر بود.
در چه حوزه هایی تحقیقات میدانی را انجام دادید؟
با پزشکان و کادر درمان گفت‌وگوهای مفصل تلفنی داشتم.در نوشتن این نمایشنامه تمام تلاشم براین اصل معطوف بود که از نگاه هیجانی ، کلیشه‌ای و شعاری دوران پاندمی کرونا دور باشم.دوست ندارم برخورد شتابزده‌ای با این پدیده در کارم دیده شود.اغلب آثاری که در این مدت درباره کرونا نوشته شده است و خوانده‌ام،رنگ و بوی احساسات و شتابزدگی در ساختارشان دیده می‌شود.آثاری که شباهت زیادی به نمایشنامه‌های جنگی که در دوران 8 سال دفاع مقدس نوشته شده بود دارد و فاقد نگره‌های تحلیلی هستند.تمام تلاشم را در نوشتن متن بر این نکته مهم معطوف کرده‌ام که کار متفاوتی باشد و تاریخ مصرف نداشته باشد و البته برای نسل آینده به عنوان یک سند معتبر قابل رجوع کردن باشد.
آیا در نوشتن متن «99.19» به کادر درمان پرداخته‌اید و یا سایر اقشار هم مورد توجه بوده‌اند؟
نکته مهم در متن پرداختن به وضعیتی است که در این دوران با آن درگیر هستیم و تجربه اش می‌کنیم.اگر می‌خواستم به صورت مستقیم به کادر درمان بپردازم اثرم شبیه نمونه‌هایی که اشاره کردم می‌شد.اگر هم خیلی از این زاویه دور می‌شدم از مقام علمی ماجرا کم می‌شد.امیدوارم ماحصل کار مورد توجه قرار بگیرد.خیلی مایل و مشتاق هستم به محض فراهم شدن شرایط اجرا آن را روی صحنه ببرم.
در حوزه تدریس چه کارهایی انجام داده اید؟
طبق روال سال‌های قبل والبته به صورت مجازی و آنلاین مشغول تدریس در دانشگاه‌های هنرهای زیبا،هنر و سوره هستم.
از فعالیت‌های تلویزیونی چه خبر؟
در شبکه چهار اجرای برنامه شب‌های تئاتر در قالب برنامه شب‌های هنر به صورت زنده و هفته‌ای یکبار بر عهده دارم.تمام تلاش من و همکاران بر این امر معطوف است که برنامه وزین و مفید باشد.
این مدت در سینما هم فعالیت داشته‌اید؟
بله،در فیلم سینمایی «حرف آخر» به کارگردانی ابراهیم شفیعی در نقش اول مرد بازی دارم که برای حضور در جشنواره فیلم فجر در حال آماده سازی است.
معمولا در کارهایتان از اسم‌های جالب توجه‌ای مثل همین نام «نوزده نود و نه» استفاده می‌کنید.دلیل این رویکردتتان چیست؟
نام اغلب کارهایم به خصوص سه اثرم در حوزه جنگ را عامدانه پر واژه انتخاب کردم و در ضمن در آن‌ها شاعرانگی دیده می‌شود.
در آخرین اجرایی که تا قبل از شیوع کرونا روی صحنه داشتید بر خلاف اغلب کارهایتان مثل «زنانی که به بزها خیره شدند» که دو – سه شخصیت داشت، با نمایش پر شخصیتی مواجه بودیم .آیا بیشتر به نوشتن و اجراهای کارهای کم پرسوناژ علاقه دارید؟
واقعیتش نمی‌دانم این مسئله در کارهایم ریشه‌اش به کجا مرتبط است.از انجام چنین رویه‌ای به دنبال هدف خاصی نیستم و موقعی که طرحی برای نوشتن در ذهنم شکل می‌گیرد آگاهانه طوری طراحیش نمی‌کنم که کار سه شخصیته و یا دو شخصیته باشد.معتقدم در درام‌های این نوعی می‌شود متمرکزتر روی شخصیت پردازی کار کرد.این اواخر مستند جنگی هم کارکرده‌ام «تکه‌های سنگین سربی» و در این حالت هم به بعد روانی شخصیت‌ها نیز پرداخته‌ام.اگر تعداد پرسوناژهای یک اثر نمایشی بیشتر باشد،شخصیت پردازی دشوارتر است.من در سال‌های قبل نمایشنامه «نام همه مصلوبان عیسی است» را نوشته و اجرا کرده بودم که نمایش پر شخصیتی بود .
گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی
