گام به گام با حیات دشوار هنرهای نمایشی در بحران کرونا (19)
این ژاپنیهای همیشه خلاق
ایران تئاتر – سید رضا حسینی: پس از شیوع ویروس کرونا در چین سایر کشورهای جنوب شرق آسیا نظیر ژاپن جزو نخستین سرزمینهایی بودند که با بحران ناشی از گسترش این ویروس دست به گریبان شده و به مقابله با آن برخاستند. این امر بسیاری از صنایع این کشورها از جمله صنایع مرتبط با فرهنگ و هنر را به شدت تحت تاثیر قرار داد. تاثیری که نمونههای مشابه با آن خیلی زود در سایر نقاط جهان نیز مشاهده شد.
به لطف پاسداری وظیفه شناسانه ژاپنیها از سنتهای خود و تلاش مداومشان برای شناساندن آنها به مردم سایر نقاط جهان تئاتر این کشور اکنون علاوه بر شرق در مغرب زمین نیز شناخته شده است. گونههای مختلف نمایش سنتی ژاپن نظیر نو، نوگاکو، بونراکو و کابوکی در خارج از مرزهای سرزمین آفتاب تابان نیز برای بسیاری از علاقهمندان تئاتر آشنا هستند و در پارهای موارد طرفداران خاص خود را دارند.
حتی تئاتر ژاپن در دوران معاصر که بیش از همه با آثار آوانگارد پس از جنگ جهانی دوم و تلاشهای «شوجی ترایاما» در زمینه غنا بخشیدن به آن شناخته میشود توانسته است نام خود را به عنوان یک هنر صاحب سبک جهانی تثبیت کند. بر این اساس میتوان تئاتر سرزمین آفتاب تابان را هنری ریشهدار، قدرتمند، پر مخاطب و شناخته شده در سطح جهان نامید. با این حال ویروس کرونا پس از شیوع در چهار گوشه دنیا کاری به قدمت و غنای هنرهای نمایشی کشورهای مختلف نداشت و تمام آنها را به یک اندازه تحت تاثیر قرار داد. از همین رو در ژاپن نیز مانند بسیاری از کشورهای دور و نزدیک پس از شیوع این ویروس شاهد وارد آمدن لطمات متعدد و گسترده به هنرمندان عرصه نمایش بودیم.
تاثیر شیوع ویروس کرونا بر تئاتر ژاپن
اکثر اهالی تئاتر ژاپن را هنرمندان مستقل تشکیل میدهند؛ افرادی که به جز انجام فعالیت هنری پیشه دیگری برای امرار معاش ندارند. یک هنرمند معمولی که به صورت حرفهای در تئاتر ژاپن به فعالیت مشغول است به طور متوسط در طول سال رقمی مابین دو تا سه میلیون ین ژاپن درآمد کسب میکند که با احتساب ارز رایج جهانی رقمی در حدود نوزده هزار تا بیست و نه هزار دلار آمریکا برآورد میشود. به این ترتیب میتوان اکثر هنرمندان فعال در تئاتر ژاپن را از نظر میزان کسب درآمد و وضعیت زندگی در میان قشر متوسط جامعه قرار داد.
پس از گسترش بحران کرونا و ایجاد تحول ناخواسته در فعالیتهای رایج اهالی تئاتر قشر مذکور فشار قابل توجهی را بر گرده خود حس کرد. توقف اجرای نمایشها و تعطیل شدن سالنهای تئاتر موجب شد تا بسیاری از فعالان عرصه نمایش ژاپن چندین ماه به شکل ناخواسته بیکار شوند. ناگفته پیدا است که این بیکاری موجبات تحلیل رفتن وضعیت اقتصادی آنها را فراهم آورد و پس از مدتی به بیپولی انجامید.
تعطیلی اماکن عمومی و آغاز قرنطینه همگانی در ژاپن اندکی زودتر از سایر نقاط جهان و کمی پس از قرنطینه شهرهای بحران زده چین انجام گرفت. در همان اوایل اسفند ماه سال گذشته اکثر سالنهای نمایش ژاپن به دستور مقامات بالا تعطیل شد و بسیاری از آنها تا شش ماه پس از آن یعنی تا اواخر مرداد ماه امسال همچنان در حالت تعطیل باقی ماند. البته برخی از سالنهای نمایش از اواسط نخستین ماه تابستان اجازه بازگشایی یافتند.
به تعلیق در آمدن فعالیت سالنهای تئاتر و لغو بسیاری از نمایشها موجب شد تا بلیطهای فروخته شده برای آنها پس گرفته شود و درآمد حاصل از پیش فروش بلیط این نمایشها از دست برود. در ژاپن نیز مانند بسیاری از کشورهای جهان برای طراحی یک نمایش و اجرای آن روی صحنه در حالت معمول و به طور متوسط به شش ماه زمان نیاز است. در طول این مدت صرف برخی مبالغ نظیر هزینه آمادهسازی سالن، پرداخت دستمزد عوامل تولید و هزینههای مربوط به تبلیغات اجتناب ناپذیر خواهد بود. پس از به تعلیق در آمدن فعالیت سالنهای نمایش چنین هزینههایی دیگر قابل پوشش نبود؛ چرا که درآمد و سودی وجود نداشت. از همین رو بسیاری از اهالی تئاتر برای ادامه فعالیت هنری و حتی گرداندن چرخ زندگی خود دچار مشکل شدند. علاوه بر مسائل اشاره شده کشف ویروس کرونا در سالنهای نمایش ژاپن نیز بر مشکلات اهالی تئاتر این کشور افزود.
تبدیل شدن سالنهای نمایش ژاپن به بمب ویروسی
تا اوایل تابستان امسال سالنهای نمایش سرزمین آفتاب تابان تنها به عنوان اماکن عمومی و هنری که ممکن است موجب شیوع ویروس کرونا شوند از سوی مقامات مسئول تحت نظر قرار داشت؛ اما از آن به بعد نگاه به آنها شکل جدیتری به خود گرفت. در اواسط تابستان سی و هفت نفر از کسانی که در یکی از نمایشهای برگزار شده در منطقه «شیجوکو» واقع در شهر «توکیو» حضور داشتند به ویروس کرونا مبتلا شدند. این افراد که تعدادی از بازیگران، عوامل صحنه و تماشاچیان نمایش را تشکیل میدادند در طول شش اجرا از این تئاتر اسیر کرونا گشتند. در آن زمان دولت ژاپن برخی از محدودیتهای مربوط به اجرای نمایش در سالنهای تئاتر این کشور را لغو کرده بود تا هنرمندان بتوانند فعالیت خود را ادامه دهند.
پس از اتفاق مذکور که به گرفتن تست کرونا از هشتصد نفر از افراد حاضر در اجراهای مختلف آن نمایش انجامید تمهیدات ایمنی و پروتکلهای بهداشتی در سالنهای تئاتر به شکل جدیتر و سفت و سختتری نسبت به قبل به اجرا در آمد. در پی این رخداد علاوه بر مردم و کسانی که مسئولیت حفظ جان آنها را بر عهده داشتند اهالی تئاتر نیز احتیاط بیشتری به خرج دادند. تکرار اتفاقهای مشابه میتوانست اعتماد مردم به سالنهای نمایش را خدشهدار کند و به روی گرداندن آنها از تماشاخانهها بیانجامد.
اهالی تئاتر ژاپن میبایست راهی پیدا کنند که در عین حفظ ارتباط با مخاطبانشان و دور نگه داشتن آنها از ابتلا به کرونا درآمد خود از راه اجرای نمایش و انجام فعالیت هنری را نیز زنده نگه دارند. ایجاد تعادل بین این سه هدف در اوج بحران ناشی از گسترش ویروس کرونا کار بسیار دشواری بود.
بازگشایی مجدد سالنهای نمایش در ژاپن
از اواسط تیر ماه امسال سالنهای نمایش در ژاپن اجازه یافتند دوباره به کار خود ادامه دهند. با این حال محدودیتهایی برای آنها در نظر گرفته شده بود تا از گسترش ویروس کرونا جلوگیری به عمل آید. سالنهای نمایش تنها میتوانستند کمتر از نصف حداکثر گنجایش خود را به میزبانی از تماشاچیان اختصاص دهند. قانونی که علاوه بر ژاپن در بسیاری از کشورهای دیگر از جمله ایران نیز به اجرا در آمد. بنابراین بهبود وضعیت اقتصادی و جبران زیانهای مالی ناشی از تحمل دوران قرنطینه به کار سخت و طافت فرسایی برای اهالی تئاتر تبدیل شد.
از سوی دیگر چالش مقابله با ویروس کرونا در سالنهای نمایش پیش روی آنها قرار داشت. برای غلبه بر این چالش برخی از اهالی تئاتر مانند «شبکه همبستگی هنرهای نمایشی ژاپن» دست به اقدامات مختلف زدند. به عنوان مثال از لایههای پلاستیکی در بین صندلیهای سالنهای نمایش استفاده کردند یا برای دریافت بلیط از تماشاچیان نقاط متعددی را در نظر گرفتند تا فاصله اجتماعی آنها حفظ شود. از دیگر اقدامات اعضای این شبکه تلاش برای به حداقل رساندن تجمعات در سالنهای تئاتر و اجرای نمایشهای کوتاه یا آثاری بود که تنها از یک بازیگر استفاده میکردند.
با وجود تمام این محدودیتها اجرای دوباره نمایش در تماشاخانههای کوچک و بزرگ و از سرگیری برگزاری رویدادهای مرتبط با تئاتر به هنرمندان ژاپنی اجازه تنفس دوباره داد. برگزاری «جشنواره تئاتر تویوکا» در شهریور ماه موجب شد تا اهالی تئاتر احساس کنند اوضاع در حال بازگشت به روال سابق است. هر چند که این جشنواره با احتیاط کامل برگزار گردید و از بیم لغو آن در دقیقه نود به دلیل مشکلات مرتبط با کرونا بلیطهای جشنواره بسیار دیر و در اواخر مرداد ماه برای فروش عرضه شد. علاوه بر آن تمام عوامل برگزاری این جشنواره و هنرمندان حاضر در آن پیش از آغاز این رویداد ملزم به رعایت قرنطینه کامل دو هفتهای شدند و تشت شناسایی کرونا دادند.
پس از گشایش مجدد سالنهای نمایش دست اندرکاران تئاتر به هر ترتیب ممکن با محدودیتها جنگیدند تا کار خود را ادامه دهند. محدودیتهای مربوط به سفر موجب شد تا کارگردان انگلیسی تئاتر یعنی «لیندزی پزنر» نتواند برای تمرین با بازیگران نمایش «دوازده مرد خشمگین» به توکیو سفر کند. با این حال او از کار خود انصراف نداد و از طریق ویدیو کنفرانس آنلاین به تمرین با بازیگران ژاپنی نمایش در آن سوی کره زمین پرداخت. به دلیل آنکه بازیگران ژاپنی ناچار به استفاده از مترجم انگلیسی بودند تمرین از راه دور آنها با کارگردان انگلیسی چالشهایی را به همراه داشت. البته وجود دوربینهای فراوان و ابزارهای متعدد ارتباطی دیجیتال در سالن نمایش موجب شد تا عوامل تولید این تئاتر بتوانند بر تمام چالشهای موجود غلبه کنند.
نمایش دوازده مرد خشمگین از تاریخ یازدهم شهریور ماه امسال تا سیزدهم مهر ماه در سالن نمایش «پیله» واقع در منطقه «شیبویا» از شهر توکیو اجرا شد و مورد استقبال تماشاچیان قرار گرفت. سالن نمایش مذکور به مجموعه فرهنگی «بونکامورا» تعلق دارد که علاوه بر موزه تعدادی مرکز فرهنگی و هنری دیگر را نیز شامل میشود. سالن نمایش این مجموعه فرهنگی از اوایل اسفند ماه سال گذشته تعطیل بود و اجرای نمایش دوازده مرد خشمگین به نوعی نقطه آغازی برای فعالیت مجدد آن پس از چند ماه خاموشی به شمار میرفت.
استفاده از اینترنت برای برقراری ارتباط با مخاطب
به دلیل وجود زیرساختهای قدرتمند فناوری در ژاپن یکی از راههایی که برای حفظ ارتباط با مخاطب در دوران قرنطینه پیش روی اهالی تئاتر این کشور قرار داشت استفاده از بستر اینترنت بود. از همین رو بسیاری از آنها به سراغ اجرای نمایشهای آنلاین رفتند نا پیوندشان با تماشاچیان تئاتر را از دست ندهند.
وضعیت در ژاپن به گونهای رقم خورد که حتی دست اندرکاران نمایشهای سنتی این کشور و افرادی مانند طراحان نمایشهای «کابوکی» به دلیل تعطیلی سالنها و مراکز تئاتر تصمیم گرفتند از طریق فناوریهای مدرن با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند و دست به دامن اینترنت شوند. این دسته از هنرمندان همواره با خصلتهایی نظیر محافظهکاری و پایبندی به سنتها شناخته میشوند و معمولا به این ویژگی شهرت دارند که روی خوشی به مدرنیته نشان نمیدهند. با این حال دگرگونی شرایط توسط کرونا موجب شد که آنها نیز برای ادامه کار خود به سراغ استفاده از فناوریهای مدرن بروند و نمایشهای سنتی را به شکل آنلاین اجرا کنند.
اینترنت و نرم افزارهای مخصوص برگزاری ویدیو کنفرانس علاوه بر انجام کارهایی نظیر نمایشنامه خوانی و اجرای نمایشهای زنده به صورت آنلاین برای تدریس فنون بازیگری نیز مورد استفاده قرار گرفتند. بسیاری از اساتید بازیگری به دلیل وضع موجود ناچار شدند کلاسهای آموزشی خود را به صورت آنلاین برگزار کنند و در مواردی بازخوردهای مثبتی را نیز از انجام این کار دریافت کردند؛ به گونهای که برخی از این دورههای آموزشی آنلاین که توسط اساتید سرشناس تدریس میشد در عرض مدت کوتاهی توسط افراد مشتاق برای یک سال رزرو شد.
با وجود آنکه در نمایشهای آنلاین ارتباط موجود میان بازیگر و تماشاچی دیگر معنی و مفهوم سابق را نداشت اما در عین حال به طیف گستردهتری از مخاطبان اجازه آشنایی با هنر اهالی تئاتر را میداد. تماشای نمایشهای آنلاین ارزانتر از نمایشهایی بود که در سالن اجرا میشد و این امر کمیت مخاطبان تئاتر را وسعت میبخشید. حتی پس از باز شدن مجدد سالنهای نمایش برخی از گروههای تئاتر ژاپنی به اجرای نمایشهای آنلاین ادامه دادند؛ به این دلیل که امکان استفاده از حداکثر گنجایش سالن برای جذب تماشاچی وجود نداشت و اعضای این گروهها به منبع دیگری برای کسب درآمد نیاز داشتند. در واقع اجرای نمایش در فضای مجازی به آنها این امکان را میداد که زیان اقتصادی ناشی از وجود صندلیهای خالی حین اجرای نمایش در سالن را تا حدی جبران کنند.
برگزاری مجازی رویدادهای مرتبط با تئاتر
در کنار بسیاری از گروههای نمایش که برای پخش اجراهای قدیمی یا زنده خود به سراغ فضای مجازی رفتند، سایر فعالان تئاتر در ژاپن نیز سعی کردند از اینترنت برای ادامه فعالیت در دنیای هنر بهره بگیرند. در همین راستا برخی از رویدادهای مرتبط با تئاتر که به دلیل شیوع ویروس کرونا لغو شده بود از طریق اینترنت به شکل مجازی برگزار گردید.
یکی از این رویدادها «جشنواره جهانی تئاتر شیزوکا» بود که مسئولان برگزاری آن استفاده بسیار مناسبی از فضای مجازی برای اجرای برنامههای خود کردند. این جشنواره سالانه که برگزاری آن به دلیل شیوع کرونا لغو شده بود در قالب پنجاه بخش آنلاین به شکل مجازی و کاملا رایگان برگزار گردید. از میان بخشهای مختلف این جشنواره مجازی میتوان به بحث و گفتگو با هنرمندانی از ژاپن، فرانسه، سوئیس، برزیل و روسیه اشاره کرد. علاوه بر آن مخاطبان از این امکان برخوردار بودند که تمرین هنرمندان حاضر در قرنطینه را به شکل زنده از منازل آنها تماشا کنند.
گفتگو با هنرمندان ژاپنی که سابقه همکاری با جشنواره جهانی تئاتر شیزوکا را داشتند یکی دیگر از بخشهای این جشنواره مجازی به شمار میرفت. در کنار آن ویدیوهای گوناگونی از فعالیت عوامل پشت صحنه نمایشها نیز برای تماشاچیان پخش شد. یکی دیگر از بخشهای منحصر به فرد این رویداد مجازی امکان برقراری تماس تلفنی با بازیگران حاضر در جشنواره بود. افراد مشتاق میتوانستند با بازیگران مورد علاقه خود تماس بگیرند و همراه با آنها به صورت دو نفره به نمایشنامه خوانی بپردازند. در مجموع جشنواره جهانی تئاتر شیزوکا بیش از پنجاه و پنج هزار بازدید کننده داشت؛ رقمی که یازده برابر بیشتر از میزان معمول فروش بلیط در دورههای پیشین برگزاری آن بود.
به کار گیری نوآوری برای جذب مخاطب
همان گونه که به آن اشاره شد با توجه به بسته بودن سالنهای نمایش در طول دوران قرنطینه برخی از گروههای تئاتر به اجرای نمایشهای آنلاین روی آوردند. با این حال در میان اهالی تئاتر ژاپن کسانی هم بودند که دلشان نمیخواست به سراغ اجرای نمایشهای آنلاین بروند و ترجیح میدادند راهی بیابند تا ارتباط میان بازیگر و تماشاچی را طبق همان روال سابق به شکل رو در رو حفظ کنند. این خواسته در دوران پس از قرنطینه شکل جدیتری به خود گرفت و برخی از گروههای تئاتر را به صرافت اجرای نمایشهایی با سبک و سیاق جدید انداخت. آنها برای انجام این کار دست به نوآوریهایی زدند تا تعداد مخاطبان خود را افزایش دهند. به عنوان مثال «تاکشی اگوچی» کارگردان یکی از شرکتهای فعال در تئاتر به نام CAT Produce نوزده نفر از بازیگرانی که بسیاری از آنها در ماههای پس از شیوع کرونا برای مدتی بیکار بودند را برگزید تا به نمایشنامه خوانی در یکی از سالنهای نمایش شهر توکیو بپردازند.
به منظور رعایت پروتکلهای بهداشتی آنها تنها امکان فروش بلیط برای پنجاه صندلی از صد و هشتاد صندلی سالن نمایش را داشتند. برای جبران زیان مالی ناشی از این موضوع اگوچی و همکارانش در کنار نسخه زنده این نمایشنامه خوانی نسخهای مجازی از آن را به مخاطبان عرضه کردند. این نسخه از نمایش توسط هدستهای واقعیت مجازی و عینکهای سه بعدی قابل مشاهده بود و بلیط آن با قیمت ۳۵۰۰ ین ژاپن یعنی رقمی در حدود ۳۳.۶ دلار به فروش رسید. در این نسخه مجازی و سه بعدی از نمایشنامه خوانی تماشاچیان قادر بودند نمایش را از زوایای مختلف به نظاره بنشینند و بازیگران مورد علاقه خود را آن گونه که میخواهند روی صحنه مشاهده کنند. به عنوان مثال آنها میتوانستند تنها بر روی حرکات یکی از بازیگران حاضر در صحنه تمرکز یابند و او را از زوایای دلخواه نظاره کنند. پس از مدتی برای اجرای این نمایشنامه خوانی منحصر به فرد سه تیم مجزا در نظر گرفته شد و جلسات تمرین آنها نیز از طریق ویدیو کنفرانس آنلاین در اختیار مخاطبان قرار گرفت.
اجرای نمایشهای سیار به منظور مقابله با کرونا
یکی دیگر از گروههای نمایش ژاپنی که اعضای آن ترجیح دادند به جای اجرای آنلاین سراغ شیوههای دیگری برای ارتباط با مخاطب بروند گروه Gorch Brothers بود. اعضای این گروه پس از بررسی روشهای مختلف تصمیم گرفتند فعالیت هنری خود را به شکل سیار دنبال کنند. با استفاده از این روش فعالیت آنها دیگر محدود به سالنهای نمایش شهر توکیو نبود و میتوانستند به نقاط دوردست ژاپن سفر کنند؛ مناطقی که شاید مردمانشان میانه چندانی با تئاتر نداشتند.
به این منظور آنها تصمیم به اجرای نمایش در پشت خودروهای سنگین باری گرفتند و به معرفی تئاتر کامیونی پرداختند. تئاتر کامیونی در محیط باز اجرا میشد و تماشاچیان ابتکار عمل بیشتری برای رعایت فاصله اجتماعی داشتند. تعداد اندک بازیگران و عوامل تولید نمایشها نیز اجرای آنها را به کار سادهتری تبدیل میکرد. اجرای نمایش بر پشت کامیون به قدری برای اعضای این گروه تئاتر جالب بود که تصمیم گرفتند حتی پس از رفع قرنطینه نیز بخشی از فعالیت خود را به طراحی و اجرای آن اختصاص دهند. این کتار میتوانست آنها را با مخاطبان جدیدی در نقاط مختلف ژاپن آشنا کند.
اجرای نمایشهای متفاوت برای ارسال پیام
هنرمندان شهر ساحلی «ایشینوماکی» واقع در استان «میاگی» برای ادامه دادن فعالیت هنری خود در دوران تعطیلی سالنهای نمایش دست به نوآوری متفاوتی زدند. آنها نمایشهای کوتاهی را طراحی کردند که اجرایشان بین پنج تا ده دقیقه طول میکشید. این نمایشها در اتاقی به مساحت هفت متر مربع اجرا میشد که دور تا دور آن با دیوارهای چوبی پوشیده شده بود. تنها راه مشاهده نمایش استفاده از دو سوراخ تعبیه شده روی دیوار بود؛ یکی برای حالت ایستاده و دیگری برای حالتی که تماشاگر تصمیم به نشستن روی صندلی میگرفت. در واقع این نمایشها که روزانه در دوازده نوبت اجرا میشد تنها توسط یک تماشاچی مشاهده میگردید و یک بازیگر نیز اجرای آنها را بر عهده داشت. پس از اجرای هر نمایش هر دوی آنها جای خود را به دیگران میدادند.
ایده طراحی این نمایشها که از هفته پایانی خرداد ماه امسال برای دوازده روز متوالی در شهر ایشینوماکی اجرا شد توسط رئیس «انجمن هنرهای نمایشی» این شهر «ریوتا یاگوچی» ارائه گردید. شهر ایشینوماکی پس از زلزله و سونامی مهیبی که نه سال قبل در ژاپن رخ داد خسارتهای فراوانی را متحمل شد. با این حال هنرمندان تئاتر این شهر پس از آن حادثه مرگبار به کار خود در فضاهای کوچک سربسته ادامه دادند و میدان را خالی نکردند. موضوع و داستان تعدادی از این نمایشهای کوتاه نیز با حوادث پس از سونامی ژاپن مرتبط بود.
ریوتا قصد داشت با طراحی نمایشهای کوتاه کم بازیگر و کم بینندهای که در فضای تنگ اجرا میشد این پیام را به مخاطب خود منتقل کند که مردم ایشینوماکی روزهای سختتری نسبت به امروز را پشت سر گذاشتهاند و بدون آنکه از پا بنشینند همچنان به زندگی ادامه دادند. او ابتدا قصد داشت در دوران پس از گسترش ویروس کرونا تعدادی نمایش کوتاه و کم بازیگر را به صورت آنلاین طراحی و اجرا کند؛ اما در ادامه از این تصمیم منصرف شد و به ایده ساخت نمایشهای تک نفرهای رسید که توسط یک تماشاچی با زاویه دید محدود قابل مشاهده بودند. نمایشهای طراحی شده توسط او آثار کاملا تجربی به شمار میروند که هیچ بودجه یا درآمدی برای اجرای آنها تعیین نشد. تمام بازیگران این آثار نیز به صورت داوطلبانه به اجرای آنها پرداختند و دستمزدی برای کارشان دریافت نکردند. یکی از اهداف صلی این کار جلب کردن توجه دولت ژاپن به حمایت از هنرهای نمایشی در روزهای سختی نظیر دوران پس از کرونا بود.
نوع حمایت دولت ژاپن از تئاتر در دوران شیوع کرونا
پس از تعطیلی سالنهای تئاتر و لغو شدن نمایشها در چهار گوشه ژاپن دولت این کشور مبالغی را در قالب کمکهای مالی به حمایت از هنرهای نمایشی اختصاص داد. به عنوان مثال مبلغ بیست و پنج میلیون ین معادل دویست و چهل هزار دلار برای حمایت از نمایشهایی که بدون تماشاچی اجرا و به صورت آنلاین برای مخاطبان مجازی پخش میشدند در نظر گرفته شد. سوای آن مبلغ یک و نیم میلیون ین معادل چهارده هزار دلار نیز به حمایت از گروههای تئاتر کوچک و کم بضاعت اختصاص یافت تا بتوانند همچنان به فعالیت هنری ادامه دهند.
علاوه بر کمکهای مالی دولت مرکزی ژاپن به فرهنگ و هنر هر کدام از دولتهای محلی این کشور نیز به صورت جداگانه هنرمندان را مورد حمایت قرار دادند. در استان «هوکایدو» دولت محلی اقدام به تولید یک برنامه تلویزیونی کرد که هنرمندان جویای کار میتوانستند در آن به فعالیت بپردازند. جالب است که هر کدام از شهرهای واقع در این استان به شکل مجزا از هنرمندان فعال در عرصه نمایش حمایت کردند. به عنوان نمونه در شهر «ساپورو» که مرکز استان هوکایدو محسوب میشود بودجهای برای حمایت از پخش اینترنتی آثار هنرمندان عرصه نمایش در نظر گرفته شد.
با وجود این حمایتها برخی از گروههای تئاتر از دریافت بودجهها و کمک هزینههای دولتی بینصیب ماندند و ناچار شدند خود به دنبال یافتن راهی برای ادامه فعالیت هنری و برقراری ارتباط با مخاطب باشند. هنرمندان فعال در سالن نمایش Studio Coast یکی از همین گروهها بودند. این سالن در ردیف بزرگترین سالنهای نمایش شهر توکیو و حتی کل کشور ژاپن قرار میگیرد و توان پذیرایی از ۲۴۰۰ نفر را دارد. در اواخر تابستان امسال هنرمندان حاضر در این استودیو به منظور کسب درآمد به طراحی و تولید نمایشهای بدون تماشاچی برای پخش آنلاین پرداختند و در کنار آن به شرکت در برنامههای تجاری تلویزیونی روی آوردند.
با این حال حتی انجام چنین فعالیتهایی نتوانست لطمههای اقتصادی وارد آمده بر پیکر آنها را بازسازی کند و اوضاع را به زمان پیش از شیوع ویروس کرونا باز گرداند. تقریبا نیمی از درآمد این سالن نمایش از عایدی بوفه و اجاره صندوقهای امانت موجود در آن به دست میآمد؛ منابع مالی قابل اتکایی که پس از شیوع ویروس کرونا و خالی شدن سالنهای نمایش از وجود تماشاچی دیگر در دسترس قرار نداشت.
آن دسته از سالنهای نمایش که وضعیتی مشابه با Studio Coast داشتند پس از شیوع ویروس کرونا توانستند از طریق برگزاری کمپینهای اینترنتی جمعآوری بودجه نظر مخاطبان خود را جلب کنند و از حمایت مالی آنها برخوردار گردند. این امر به آنها کمک کرد تا فعالیت هنری خود را به طور کامل متوقف نکنند و آن را به هر شکل ممکن حتی با زحمت فراوان ادامه دهند.
اشتیاق هنرمندان ژاپنی برای بازگشت به صحنه
هنرمندان ژاپنی در قیاس با بسیاری از همتایان آسیایی خود استفاده بهتری از اینترنت و فناوریهای مرتبط با آن برای ادامه فعالیت هنری و حفظ ارتباط با مخاطبانشان نمودند. همان گونه که در خلال متن پیش رو نیز به آن اشاره شد بخش مهمی از این موضوع را میتوان به حساب وجود زیرساختهای قدرتمند فناوری در کشور آفتاب تابان گذاشت. با این حال اکثر هنرمندان ژاپنی بیصبرانه انتظار عادی شدن کامل شرایط را میکشند تا بتوانند مانند گذشته روی صحنه در برابر چشمان مشتاق افراد حاضر در سالن به اجرای برنامه بپردازند. شرایط فعلی از دید بسیاری از آنها تنها تجربهای است که میتواند مسیرهای تازهای را برای اجرای نمایش و تعامل با مخاطب پیش رویشان قرار دهد.
وضعیت شکننده فعلی نه تنها شرایط زندگی بازیگران و عوامل تولید تئاتر که اوضاع بسیاری از افراد مرتبط با هنرهای نمایشی نظیر کارمندان حاضر در بنگاههای فروش بلیط و کسانی که در بخش تبلیغات فعالیت میکنند را نیز تحت تاثیر قرار داده است. مسلما عادی شدن اوضاع و بازگشت ثبات به دنیای هنر میتواند زندگی بسیاری از وابستگان به عرصه هنرهای نمایشی را تغییر دهد و آنها را از مخمصه کنونی برهاند.