هنر پیوند استواری میان انسان و هستی است

به گزارش خبرنگار ایران تئاتر از فارس، متن بیانه هیئت داوران سی و یکمین جشنواره تئاتر استان فارس، متشکل از زاوش تقوایی، حسین قهرمانی، دانیال نفریان و سعیدرضا خوش‌شانس؛ توسط زاوش تقوایی قرائت شد.

رستگاری در داوریِ هنر را می‌توان به پهلوگرفتنِ کشتی سرگردانی در ساحلی امن انگار کرد، که خورشید یقین در سپهر آن بر پرسشی ناگزیر می‌درخشد. این پرسش که داورِ هنر را مثل ادیپ در پیشگاه معمای ابوالهول حاضر می‌کند چنین است: «آیا داوری و قضاوت همان نقد است؟.

اگر داورِ هنر به این پرسش پاسخ دهد، بی‌شک رستگار خواهد شد و اگر پاسخی آمیخته به یقین برای این پرسش نیابد، رستگار که نمی‌شود هیچ، تا ابد به‌سان اخترک بداقبالی در کهکشانِ بی‌کرانِ تردید سرگردان خواهد شد.

ما، اعضای هیئت داوران سی و یکمین جشنوارۀ تئاتر فجر استان فارس، خواستیم برای آنکه اخترکان شوربختی نباشیم به این پرسش پاسخ دهیم: «بله! داوری و قضاوت همان نقد است. نقد، یعنی سنجش و خردورزی برای درک ارزش‌ها، طرد و انکار رذالت‌ها و آشکار کردن برجستگی‌های پنهان یک اثر. اما هنر که پیوند استواری میان انسان و هستی است، هرگز، -تأکید می‌کنیم- هرگز نه تنها تن به سنجش‌های خردورزانه نمی‌دهد بلکه همواره به ساحت خرد می‌تازد تا نظم آهنین آن را به بازی بگیرد. هنر، تاختن به حیثیت تمام عرصه‌های سرسخت و پولادین هستی است.

 تمام ساختارها، سیستم‌ها و منظومه‌هایی که شیدایی و شور و اشتیاق و تجارب زیسته را سرکوب کرده‌اند.

همین تناقض است که دستِ آخر قرار دادنِ اثر هنری را در بوتۀ نقد و خردورزی ناممکن می‌کند و بی‌درنگ داوری هنر را به امری ممتنع و ساحتِ داوری را به امری نامطمئن تبدیل می‌کند. بااین‌وجود عجالتاً نقدِ خردمندانۀ اثر تنها راه ممکن برای تحسین و ستایش آثاری است که از عرق‌ریزان و سخت‌کوشی هنرمند حاصل آمده است. پس هیئت داوران برای تحسین آثار برجستۀ این جشنواره «تفکر انتقادی» و «انتخاب از مسیر صلبی» را به جای «ایجاب» و «آری‌گویی» انتخاب کرده است.

بااین‌حال لازم به گفتن است که با تمام دقت نظری که در سنجش و داوری آثار به‌کار بسته شد، رسیدن به یک رأی شفاف و پالوده از تردید همواره به‌عنوان امری ممتنع و ناممکن بر دست باقی خواهد ماند؛ چنان‌که رسیدن به هر باور ایده‌آل و آرمانی ناممکن است.

با تمام کاستی‌های نظری، اما این تفکر انتقادی، گذشته از اینکه گرانیگاه قابل اتکایی برای ابراز آرای نهایی به دست داد، نقدی را بر پیکرۀ جریان تئاتر استان فارس وارد ساخت که لازم دانستیم در زیر به آن‌ها اشاره کنیم

پیش از هر چیز آنچه بیشتر سهم را در کاهش کیفیت آثار جشنواره به خود اختصاص داده بود، بی‌توجهی به اهمیت تئاترنویسی و انتخاب و تحلیل صحیح نمایشنامه بود. به نظر می‌رسد مهم‌ترین پایگان تئاتر توجه به متن و پس آنگاه طراحی بایسته برای رسیدن به اجرا است.

هیئت داوران معتقد است که اهتمام به مقولۀ آموزش کماکان در اولویت‌ راهبردی است. تربیت و رشد سلایق هنرمندان می‌تواند تولید آثاری برجسته و قابل‌ستایش را ممکن کند.

با افسوس بی‌توجه به ارزش‌های زیبایی‌شناختی و نظری در کارگردانی، نویسندگی و بازیگری ضایعه‌ای دیگر بود که زیبایی و ارزش‌های تعدادی از آثار با تهدید جدی روبرو ساخته بود.

همچنین لازم به تأکید است که توجه به عرصه‌های فنی در تئاتر مثل طراحی صحنه، طراحی لباس و طراحی نور بیش‌ازپیش باید وجهۀ همت هنرمندان تئاتر استان فارس قرار گیرد.

مفهوم وسیع و روح تراژدی با ضجه‌های مصنوعی و بازنمایی ناپختۀ دردها و رنگ‌ها روی صحنه فاصلۀ زیادی دارد. انبوهی از آثار شرکت‌کننده فراموش کرده بودند که روح تراژدی اگرچه درد را بازنمایی می‌کند اما همواره آن را به شکوه ستایش‌آمیزی تبدیل می‌کنند که انسان را در مسیر رویارویی و مواجهه با رنجه‌ای زندگی همراهی می‌کند.

این مورد مهم‌ترین مواردی بودند که بیشترین آسیب و جراحت را بر پیکر تمام آثار شرکت‌کننده در جشنواره وارد ساخته‌اند و امید آن است که موردتوجه قرار گیرند.

گذشته از مباحث زیبایی‌شناختی هیئت داوران لازم به اعلام می‌داند که

 در بررسی آثار راه‌یافته به جشنواره یکی از بازیگران بانوی این جشنواره سرکار خانم مهری منصوری را شایسته دریافت عالی‌ترین مرتبۀ بازیگری زن می‌دانست که به دلیل حضور ایشان در هیئت انتخاب بدوی جشنواره، از اعطای آن صرف‌نظر شد.

اشاره به این نکته بدیهی است که آرای هیئت داوران شاید به اعتبار آثار تشویق شده بیفزاید اما بدون شک هرگز از ارزش‌های آثاری که توفیق تشویق و تحسین را نداشته‌اند نخواهد کاست. درنهایت امیدواریم آرای نهایی در پیشگاه اذهان و سلیقۀ عمومی سربلندی را تجربه کند و هنرمندان شرکت‌کننده را خشنود سازد.

هیئت داوران سی و یکمین جشنواره تئاتر استان فارس ( زاوش تقوایی، حسین قهرمانی، دانیال نفریان و سعیدرضا خوش‌شانس)