قادر آشنا با حضور در برنامه شهر فرنگ عنوان کرد:
تلویزیون تئاتر ایران موجب فراگیر شدن تئاتر حتی در شرایط عادی میشود
بانکها در اعطای وام به فعالان تئاتری همکاری بیشتری داشته باشند
مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد با حضور در برنامه "شهر فرنگ" شبکه خبر به تشریح وضعیت موجود تئاتر حاصل از شیوع کرونا و چشم انداز تئاتر در سال آتی پرداخت.
به گزارش ایرن تئاتر، قادر آشنا؛ مدیر کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور در برنامه "شهر فرنگ" شبکه خبر سیما، پیرامون روزگار تئاتر ایران، اتفاقاتی که طی چند ماه اخیر در شرایط کرونا بر تئاتر ایران گذشت و مواردی از تحقق برخی مطالبات جامعه هنری و برنامههای آتی عرصه تئاتر کشور با حمیدرضا مدقق؛ مجری کارشناس این برنامه به گفتوگو نشست.
وی در ابتدا این برنامه ضمن تسلیت ضایعه درگذشت محمدرضا الوند؛ مدیر امور هماهنگی استانهای اداره کل هنرهای نمایشی ارشاد به خانواده بزرگ تئاتر کشور و خانواده این هنرمند فقید، گفت: تئاتر هم همچون سایر عرصهها و به ویژه رشتههای هنری تحت تأثیر شدید و منفی شیوع بیماری کرونا قرار گرفت و همانطور که همه میدانیم در تقسیمبندی مشاغل و فعالیتهای جاری کشور در گروه 3 قرار گرفت که این امر بدان معناست که تا شرایط از وضعیت زرد تبدیل به وضعیت نارنجی شود، تئاتر نیز تعطیل شده و همه فعالیتهای جاری در آن به حالت تعلیق درخواهد آمد.
چراغ تئاتر با همدلی و سختکوشی هنرمندان روشن نگه داشته شد
آشنا ادامه داد:با وجود همه این فراز و فرودهای تئاتر در دوره کرونا اما شاهد بودیم که چراغ تئاتر با همدلی و سختکوشی مجاهدانه اهالی و هنرمندان تئاتر همچنان روشن نگه داشته شد و هر جا که حتی امکان تولید و اجرای تئاتر صحنهای وجود نداشت، در عوض در بخش تئاتر خیابانی و محیطی و برخی آئینهای نمایشی همچون تعزیه شاهد بودیم که اتفاقات خوبی به وقوع پیوست.
وی تصریح کرد: در این ایام صرفنظر از تهران در برخی از استانها نظیر خراسان رضوی، فارس، هرمزگان، کرمانشاه و... فعالیت مفید و پویایی تئاتر را شاهد بودیم اما مثلاً استانهای شمالی همچون گیلان که در بیشتر مواقع درگیر با این بیماری بودند تا حدود زیادی فعالیتهای تئاتر متوقف باقی ماند چرا که علاوه بر اظهار نظر ستاد ملی مبارزه با کرونا، هر استان نیز برای خود ستاد مقابله با کرونا داشت که آنها نیز در مورد توقف و از سرگیری فعالیتهای نمایشی استان خود نیز اظهار نظر میکردند.
مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد افزود: براساس آنچه که این اداره کل عهدهدار اداره آن است باید بگویم که تمام سعی و تلاش ما در این مدت زمان معطوف به پرداخت به موقع بدهی هنرمندان بوده است و این در حالی است که برخی از کارها در حین اجرای عموم به سبب کرونا متوقف ماندند و برخی دیگر همچنان در روند تمرینات دست از کار کشیدند که به هر حال متحمل هزینه و زیان شدند و ما خود را مکلف کردیم که به حمایت از آنها بپردازیم.
معرفی هنرمندان به دو سامانه "کارا" و "توفیق" برای دریافت وام
وی با اشاره به اینکه هنر نمایش برای بسیاری از فعالان به مثابه شغل تلقی شده و از این طریق امور زندگی خود را میگذرانند، گفت: هنرمندان به ویژه در شهرستانها به سبب کرونا خسارات زیادی دیدهاند و ما در اداره کل هنرهای نمایشی تمام سعی و تلاش خود را به کار بستیم تا به ویژه با اعطای وام بخشی از این جسارات و زیانها را جبران کنیم و لذا جامعه هنری را به دو سامانه "کارا" و "توفیق" معرفی کردیم که یکی با چهار درصد سود و دیگری با 12 درصد سود وام در اختیار هنرمندان متضرر قرار دهد و از آن سو نیز صندوق هنرمندان با ارائه هنرکارت، سعی در برطرفسازی بسیاری از مشکلات هنرمندان کرد.
آشنا تأکید کرد: هر چند که این روند یعنی پرداخت وام با جدیت در حال پیگیری است اما بانکها نیز باید به این موضوع توجه داشته باشند که در شرایط اضطراری هستیم و باید برخی از سختگیریهای خود را در اعطای تسهیلات بانکی کنار گذاشته و کمی هنرمندان تئاتری را دریابند که اغلب اینگونه نیست و مثلاً برای اعطای وام 100 میلیونی به یک مکان نمایشی سند ملک برای وجه ضمان از سوی بانک مطالبه میشود که این امر خیلی منصفانه نیست و یا این پروسه آنقدر طولانی میشود که سقف زمانی اعطای وام به فرد و یا گروه خاص به پایان می رسد و باید همه چیز از ابتدا آغاز شود که من از دوستان بانکی تقاضا میکنم حداقل مراحل طی شده تا زمان پرداخت وام را از نو تجدید نکنند.
مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد در ادامه با اشاره به اینکه تبعیضی میان دریافت کننده وام شهرستانی و تهرانی وجود ندارد، گفت: اتفاقاً پرداخت این تسهیلات به متقاضیان شهرستانی خیلی زود و به دور از انتظار اتفاق میافتد چرا که تهیه سند زمین و تحویل آن به بانک به نسبت تهران با شتاب بیشتری رخ میدهد چون آنها اغلب دارای باغات و زمینهای زراعی هستند و این شرایط در تهران وجود ندارد. در این اوضاع و احوال تهیه ضامن هم برای امور بانکی بسیاری سخت میسر است و من به این واسطه از دوستان مسئول در امور بانکی درخواست دارم کمال همکاری را برای اعطای وام با ما داشته باشند.
57 میلیارد تومان خسارت کرونا بر تئاتر ظرف 3 ماه
وی افزود: از ابتدای شروع کرونا یعنی اسفندماه سال گذشته و با احتساب فروردین و اردیبهشت سال جاری آسیبی ریالی حاصل عدم فعالیتهای تئاتری ظرف این سه ماه 57 میلیارد تومان برآورد شد که جبران این خسارتها که همچنان هم تداوم دارد هم در مورد سالنهای دولتی و هم خصوصی باری بر دوش اداره کل هنرهای نمایشی است.
آشنا اظهار داشت: به ویژه فعال شدن و گسترش فعالیت سالنهای خصوصی طی این چند سال اخیر ظرفیتهای خوبی ایجاد کرده بود، هم در زمینه افزایش سرانه فضاهای نمایشی و هم اینکه عده بیشتری از دوستان هم در زمینه تولید و اجرا و هم در زمینه مدیریت سالنهای نمایشی شاهد اشتغالزایی بودیم که این امر به سبب کرونا تا حدود زیادی مختل شد مضافاً بر اینکه با گسترش سالنهای خصوصی سرمایهگذاران ترغیب به سرمایهگذاری در تئاتر شدند که در حال حاضر زیانهای متوجه تئاتر به جهت حضور همه این طیفهای درگیر در حوزه تئاتر چند وجهی است و این امر میطلبد که اهتمام ویژهای از سوی مسئولان در این زمینه صورت گیرد.
برگزاری 3 جشنواره "مریوان"، "کودک و نوجوان" و "فتح خرمشهر" به اشکال دیگر
وی در پاسخ به پرسش مجری این برنامه که در سال گذشته سه جشنواره تئاتری "کودک و نوجوان"،"خیابانی مریوان" و "مقاومت ـ فتح خرمشهر" برگزار نشدند و سرنوشت آنها به چه شکلی رقم خواهد خورد، گفت: با برنامهریزیهای صوت گرفته شاهد برگزاری این جشنوارهها به شکل دیگری هستیم؛ مثلاً در مورد جشنواره "تئاتر خیابانی مریوان" که به سبب پیک شیوع بیماری کرونا در موعد مقرر برگزار نشد، با هماهنگیهای صورت گرفته با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کردستان و استانداری این استان، مقرر شد که هر یک از آثار پذیرفته شده در این جشنواره که بالغ بر 47 اثر هستند در استانهای خود اجرا شوند و حمایتها و کمکهزینهها با نظارت دبیرخانه جشنواره به هر یک از آنها پرداخت شود. جشنواره "تئاتر کودک و نوجوان" همدان هم به همین منوال که هماکنون آثار در مرحله ارزیابی و داوری است تا آثار برگزیده در استانهای خود اجرا شوند و در نهایت دو اثر برگزیده نیز بر بستر مجازی برای استفاده عموم علاقهمندان به اشتراک گذاشته شود.
آشنا ادامه داد: در مورد جشنواره تئاتر "مقاومت ـ فتح خرمشهر" که مدیریت آن را اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان و منطقه آزاد اروند به عهده دارد از آنجا که احتمال فراهم نشدن زمینه برای اجرای آثار وجود داشت از همان ابتدا تصمیم بر آن گرفته شد که مسابقه نمایشنامهنویسی تحت عنوان "نخل سرخ" امسال جایگزین آن شود تا در این فرایند و در وقت مقتضی شاهد تولید 15 نمایشنامه طراز اول در حوزه تئاتر مقاومت باشیم.
بالغ بر 9هزار بازدید از آثار "تئاتر فجر" در تلویزیون تئاتر ایران
مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد در پاسخ به پرسشی دیگر در مورد تمهید ویژه این اداره کل به منظور طراحی و اجرای سامانه تلویزیون تئاتر ایران برای دسترسی عموم علاقهمندان به اجرای آثار تئاتری و سایر رویدادهای نمایشی گفت: البته این امر در ابتدا با مخالفت برخی از هنرمندان و کارشناسان که قائل بر زنده بودن هنر تئاتر بودند مواجه شد اما زمانی که بیماری کرونا طولانی شد آنها هم پذیرفتند که این امر امکان تازهای برای تداوم فعالیتهای تئاتری به وجود میآورد در نتیجه با تعامل و همکاری مؤثر با سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که کلیه امور مربوط به ایجاد بستر مجازی و صدور مجوزها در این راستا به عهده آن سازمان است، به سرعت پلتفرمهایی ایجاد شد تا فیلم تئاترها در آنجا برای استفاده عموم علاقهمندان بارگذاری شود و ظرف مدت 6 ماه سامانه تلویزیون تئاتر ایران طراحی و راه اندازی شد که امکان و فرصتی برای فراگیر شدن تئاتر در سراسر کشور را حتی در شرایط عادی نیز فراهم می آورد که البته سامانه های دیگری همچون "سایت تیوال"، "نمایش نت" و سایت تخصصی تئاتر یعنی "ایران تئاتر" در این زمینه معاونت دارند. سامانه تلویزیون تئاتر ایران تجربه مفید و مؤثری بود چرا که مثلاً در جریان جشنواره "تئاتر فجر" استقبال خوبی از سوی کاربران شد و ما بالغ بر 9 هزار بازدید از این پلتفرم برای تماشای نمایشهای جشنواره داشتیم که معمولاً هر نمایش موجود در جشنواره تنها حدود 24 ساعت برای تماشا در داخل این قالب جدید قرار میگرفت.
وی افزود:ایجاد این سامانه قطعاً کار را برای دوستان مسئول در این زمینه مضاعف میکرد چرا که هم ما باید در زمینه اجرای زنده آثار نظارتهای دقیقی به انجام میرساندیم و هم برای نمایش آنها در سامانه جدید ایجاد شده باید ملاحظاتی را صورت میدادیم چرا که برخی از آثار نمایشی عرف صحنهای دارند و به همان شکل قابل بارگذاری در سامانه برای استفاده عموم و مناسب اعضای خانوادهه نیستند.
ایجاد سامانه آنلاین صدور مجوز و تعیین نوبت اجرای نمایش
آشنا به ایجاد تمهیدی در خصوص صدور مجوز به شکل مجازی اشاره کرد و گفت: سامانهای به این منظور طراحی شده است که در این راستا دیگر کارگردانان و صاحبان اثر نیاز به مراجعه حضوری ندارند و با مراجعه به این سامانه و بارگذاری مشخصات مختصات کامل نمایش خود درخواست برای صدور مجوز و تعیین نوبت اجرا میدهند که این امر مزیت دیگری که دارد اینکه با توجه به 72 آیتم فرض شده برای رصد کلیه جزئیات نمایش متقاضی، علاوه بر بررسی به منظور صدور مجوز اجرا، راجع به نمایشهای تولید شده از این پس نیز مستندسازی صورت میگیرد. این امر و کار با این سامانه و بررسی آثار با استفاده از آیتمهای تعریف شده نیاز به آموزش دارد که مراحل آموزش کارشناسان مربوط در هر یک از استانهای کشور در حال پیگیری است.
مستندسازی آثار نمایشی در اولویت کاری اداره کل هنرهای نمایشی
وی تصریح کرد: از جمله کارهای دیگری که زمینه برای فعالیت آن فراهم شده است و به زودی شاهد افتتاح آن خواهیم بود مستندسازی اجراهای نمایشی طی سالهای گذشته بر بستر فضای مجازی است به ویژه سالن های نمایشی دولتی که طی دهه های گذشته میزبان آثار نمایشی خاطرهانگیزی بودند که ما بخش عمدهای از اطلاعات مربوط به آثار اجرا شده در آنها را داریم اما نواقصی وجود دارد که در قالب یک فراخوان از صاحبان و کارگردنان اثر خواستهایم برای تکمیل برخی اطلاعات و مستندسازی این آثار بر بستر فضای مجازی با ما همکاری کنند که به محض تکمیل این فرایند، در دسترس عموم علاقهمندان قرار خواهد گرفت و این اطمینان را به صاحبان اثر و کارگردانان این آثار میدهم که مالکیت معنوی و حقوقی این آثار همچنان متعلق به خود آنها خواهد بود در نتیجه توقع میرود که نهایت همکاری را با ما در زمینه ارسال مدارک و شناسه آثار نمایشی از قبیل پوستر، بروشور و اسامی عوامل اجرا و نهایتاً فیلمی از اجرا را که در اختیار دارند با ما داشته باشند که البته باید بگویم که در مورد 3 تماشاخانه "تئاتر شهر"، "سنگلج" و "هنر" تاکنون بالغ بر 1700 نمایش اطلاعاتشان احصاء شده است و مراحل نهایی مستندسازی این آثار در شرف وقوع است.
وی در پاسخ به این پرسش مجری برنامه که آیا فائق آمدن به این مهم و مستندسازی آثار نمایشی بر بستر فضای مجازی به منزله آن است که دیگر موضوع موزه تئاتر ایران را که قرار بود به شکل فیزیکی و حقیقی و با اختصاص فضا و مکانی شاهد ایجاد آن باشیم، منتفی است، گفت: با نهایت تأسف باید گفت که مبحث "موزه تئاتر ایران" به عنوان یک ایدهآل در حوزه مدیریت تئاتر به منظور حفظ و حراست از داشتهها و دستاوردهای شکوهمند تئاتر ایران به عنوان پروژهای همچنان دور از دسترس مطرح است اما همچنان منتفی نیست و از آنجا که قدمت تئاتر ایران به وسعت گستره جغرافیایی و فرهنگی این سرزمین کهن تعریف شده است لذا انتظار میرود که این مهم نیز در وقت موسعی مورد برنامهریزی قرار گیرد که امیدواریم در دولتهای آینده اهتمامی نسبت به ایجاد آن صورت گیرد.
فضای مجازی و فضای باز،گزینه جایگزین اجرای صحنهای در دوران کرونا
مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد با اشاره به اینکه مطالبات همه شرکتکنندگان در جشنواره "تئاتر فجر" سال جاری تسویه شده است، گفت: اگر شرایط کرونا همچنان به همین شکل تداوم یابد به نظر میرسد که فعالیت تئاتر در فضای مجازی و افزایش فعالیتها در حوزه تئاتر خیابانی و محیطی و فضای باز بهترین گزینه جایگزین برای اجرای صحنهای باشد تا ما بتوانیم این شرایط را تا رسیدن به اوضاع عادی پشت سر بگذاریم با این وجود سامانه تلویزیون تئاتر ایران حتی در دوران پساکرونا نیز به فعالیت خود ادامه خواهد داد و باید پذیرفت که این سامانه به عنوان یک امکان جدید برای همه اهالی تئاتر و علاقهمندان به این هنر که ممکن است به جهت بُعد مسافت امکان حضور و استفاده زنده از رویدادهای تئاتری را ندارند متولد شده است و باید به جرئت بگویم که توانسته در همین مدت کم از زمان ایجاد جای خود را در میان همه اهالی تئاتری و مخاطبان عام باز کند که البته نیاز به اطلاعرسانی و تبلیغ بیشری نیز دارد.
وی با اشاره به اینکه صیانت از سلامت مردم از جمله اولویتهای اصلی هر دستگاه و نهاد اجرایی است، گفت: قطعاً سلامت و بهداشت عمومی به ویژه در این شرایط برای ما نیز از اولویت ویژه ای برخوردار است اما همانطور که گفتم تئاتر برای بسیاری از فعالان تئاتری شغل محسوب شده و منبع ارتزاق آنها محسوب شده و اینگونه نیز که آنها از سر تفنن و سرگرمی به این کار اشتغال داشته باشند لذا توقع ما این است که مسئولان نیز نسبت به از سرگیری فعالیت فراگیر همه سالنهای نمایشی با حفظ پروتکلهای بهداشتی نهایت همکاری را با ما داشته باشند.
کمیت حضور مخاطب در سالن های اجرا معادل تردد یک ساعته مردم با سامانه "بی آر تی"
آشنا درباره حضور مخاطب در سالنهای تئاتر گفت: در این راستا وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی شخصاً جلساتی با وزیر کشور داشتهاند و تا حدی که من نیز در جریان هستم تلاشها برای تغییر گروه فعالیتهای تئاتری از سطح 3 به سطح دوم در جریان است و این مسئله را باید به ویژه در مورد سالنهای نمایشی دولتی و خصوصی در شهر تهران بیان کنم که حتی اگر در یک شب با وجود فعالیت همه سالنهای نمایشی که مجموعاً 130 اجرای نمایشی را شاهد خواهیم بود، این اتفاق واقع شود، مجموع مخاطبانی که این سالنهای میزبان آن خواهند بود به قدر تعداد مسافرانی که در یک بازه زمانی یک ساعته از طریق سامانه "بی آرتی" شهرداری تهران استفاده و تردد میکنند نیست لذا این اطمینان را میدهم که همچون گذشته مدیریت تئاتر کشور سفت و سختتر از هر نهاد اجرایی و واحد خدماتی به مسئله رعایت پروتکلهای بهداشتی توجه داشته باشد تا در صورت بازگشایی سالنهای نمایشی و از سرگیری فعالیت همه آنها به شکل فراگیر مشکل خاصی پیش نیاید.
تمرکز و اهتمام جدی به نمایشنامهنویسی و مکتوبات نمایشی در دوران کرونا
مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد تأکید کرد: با توجه به شرایط پیش آمده تمرکز ویژهای در زمینه نمایشنامهنویسی و تولید مکتوبات نمایشی داشتهایم و از همه نمایشنامهنویسان مشهور و مستقل که بتوانند با تکیه بر داشتههای فرهنگی و تمدنی ایران به خلق آثار نمایشی بپردازند حمایت میکنیم که نمونه بارز آن همانطور که گفته شد مسابقه نمایشنامهنویسی "نخل سرخ" براساس محتوای ارزشی و دفاع مقدس است و مسابقه نمایشنامهنویسی "راه روشن" که براساس فرامایشات امام علی(ع) برگزار میشود؛ باز هم تأکید میکنم که امر ترجمه و اقتباس از آثار خارجی از اهمیت برخوردار است اما این امر نباید ما را از ادبیات غنی ملی و مذهبی خودمان دور کند.
اجرای آثار آئینی در 15 استان در ایام نوروز
وی به برنامههای نمایشی ویژه نوروز 1400 اشاره کرد و گفت: حضور و اجرای برنامه از سوی گروههای نمایشی کشورهایی که به نوروز پیابند هستند و آثار نمایشی آنها دربردارنده آئین و رسوم نوروزی جاری در آن کشورهاست منتفی است اما علاوه بر کار پژوهشی در مورد آئینهای نمایشی نوروزی در 15 استان که صاحب آئین و رسوم ویژه نوروز هستند دعوت کردهایم که به اجرای آثار آئینی در استانهای خود بپردازند تا گزارش تصویری آنها در سامانه تلویزیون تئاتر ایران نیز بارگذاری شود مضافاً بر آن با حضور کارشناسان و محققان حوزه آئینهای نمایشی و نمایشهای آئینی در مورد مظاهر نمایشی نوروز نیز سخنرانیهایی ترتیب داده خواهد شد که در اختیار عموم علاقهمندان قرار خواهد گرفت. علاوه بر این از سوی دفتر پژوه و آموزش و انتشارات این اداره زمینه برای آموزش مجازی مباحث تئاتری فراهم شده است.
آشنا با اشاره به اینکه به هر حال به سبب شیوع کرونا ترسی نسبت به حضور مخاطبان در سالنهای نمایشی به وجود آمده است، گفت: ما در زمینه رعایت پروتکلهای بهداشتی حتی دو برابر آنچه که ستاد ملی مبارزه با کرونا برنامهریزی و توصیههای بهداشتی کرده است، عمل کردهایم و مخاطبان و دوستداران تئاتر باید به این مسئله توجه کنند که با در نظر گرفتن و رعایت بهداشت فردی حضور آنها در سالنهای نمایش با کمترین خطر روبروست.
قول مساعد سازمان زیباسازی شهر تهران نسبت به تبلیغات مؤثر محیطی آثار نمایشی
وی ادامه داد: با این حال ما برای دوران پساکرونا و بازگشت و ترویج فرهنگ رفتن به سالنهای نمایشی و تماشای تئاتر به شکل زنده نیاز به تبلیغات ویژهای داریم که هماهنگی و همکاری با سازمان زیباسازی شهر تهران نسبت به تبلیغات محیطی صورت گرفته است و آنها نیز در زمینه همکاری با ما قول مساعد دادهاند.
مدیرکل هنرهای نمایشی ارشاد با اشاره به برگزاری هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران ـ مبارک گفت: این جشنواره از 10 تا 17 اسفند به شکل صد در صد مجازی برگزار خواهد شد و با توجه به درگذشت دبیر این جشنواره و تعویق افتادن زمان برگزاری آن اما به عقب افتادن بیش از حد این رویداد چندان به صلاح نبود کمااینکه این حوزه نمایشی از جمله عرصههایی است که برخلاف سایر عرصهها که می تواند با مرور آثار تولید شده نیز برگزار شود، نیاز به تولید آثار جدید و به روز دارد.
بودجههای حمایتی و اجرایی تئاتر باید چند برابر شود
وی چشمانداز تئاتر ایران را در آینده نیز ترسیم کرد و گفت: آنچه که بیش از همه حائزاهمیت است اینکه فعالیت در این عرصه افزایش کمی و کیفی پیدا کرده کرده است و لازمه این امر آن است تا بودجههای حمایتی و اجرایی تئاتر مصوب از سوی مجلس و اختصاص آن از سوی دولت چند برابری شود.