جشنواره«تهران-مبارک»یک برند جهانی است
ستاد مبارزه با کرونا می‌توانست از ظرفیت‌های جشنواره برای فرهنگ سازی بهره ببرد

به گزارش ایران تئاتر، هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران ـ مبارک از یکشنبه 10 اسفند کار خود را آغاز می‌کند جشنواره‌ای که اجراهای نمایش آن در تمام بخش‌ها به شکل مجازی است و فیلم ضبط شده آثار از طریق سامانه‌های تدارک دیده شده در معرض دید عموم علاقه‌مندان قرار گرفته است. یکی از نمایش‌های این جشنواره «افسانه آفتاب و ماه» نام دارد که در بخش نمایش صحنه‌ای کودک و نوجوان شرکت کرده است.

به این بهانه با امید انصاری؛ کارگردان این نمایش گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

ابتدا در مورد قصه این نمایش توضیح بفرمایید و اینکه بیشتر مخاطب هدف آن چه گروه سنی است؟

داستان این نمایش اسطوره‌ای از یکی از آثار معروف ادبیات کودک و نوجوان ترجمه مرحوم احمد شاملو که در آن برخلاف روایات مشهور اینبار خورشید آقاست و ماه، خانم و در جریان این روایت خورشید و ماه با یکدیگر رابطه عاشق پیشه‌ای دارند که از آشنایی آن‌ها اتفاقاً ستارگان آسمان هم به وجود می‌آیند.چون آن‌ها همیشه با هم هستند پس همیشه روز است و هیچوقت شب نمی‌شود تا اینکه خورشید و ماه از یکدیگر جدا می‌شوند و این اتفاق موجب پدیدار شدن شب و روز می‌شود.

این نمایش برای هم گروه سنی کودک و هم نوجوان مناسب است و البته بیشتر جذابیت برای کودکان دارد که اگر با قصه این نمایش همراه شوند به چرایی به وجود آمدن روز و شب هم پی خواهند برد.

این کار برای جشنواره تولید شده بود؟ مقداری در مورد روند تولید این نمایش در شرایط کرونا توضیح دهید؟

بله، این نمایش برای این جشنواره تولید شده است و نخستین اکران آن در این رویداد معتبر نمایشی خواهد بود. ابتدا قرار بود این نمایش را در گستره وسیع‌تری تولید کنیم با تعداد بازیگران بسیار بیشتر از این اما در ابتدا از 4 بازیگر استفاده کردیم و کم کم عوامل دیگر نمایش نیز به آن اضافه شدند. شروع تمرینات ما به شکل آنلاین بود و هماهنگی‌ها برای شروع تمرینات از طریق امکانات فضای مجازی میسر شد. به عنوان کارگردان تمام سعی خود را کردم که در روند تولید از افراد کمتری استفاده کنم که طبیعتاً بار مسئولیت بسیاری از بخش‌ها به واسطه نداشتن دستیار، منشی صحنه و ... به دوش خودم بود. من در طراحی فضای نمایشی از امکانات و تکنیک روز هم استفاده کردم تا به ویژه در تعویض صحنه‌ها نیاز به وسایل و حجم بالای دکور نداشته باشیم و به طور مثال فضاسازی از طریق امکانات مدیا  تحقق پذیرد. انصافاً روند تولید با توجه به نیروی متخصصی کمی که در اختیار داشتیم بسیار نفس‌گیر بود اما چاره‌ای نبود و برای حفظ سلامت عوامل سعی کردم تا افراد کمتری را درگیر روند تولید کنم.

امور جاری جشنواره و روند اجرایی آن را پس از ضایعه درگذشت گلزار محمدی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مطلب دیگری که می‌خواستم به آن اشاره کنم انگیزه بالایی بود که شخصاً برای حضور در این جشنواره داشتم و آن هم شخص زنده‌یاد گلزار محمدی بود که به جهت قرابت و مراوداتی که با این هنرمند فقید داشتیم و دینی را نسبت به ایشان بر گردن خود احساس می‌کردیم تمام تلاش خود را کردیم تا کاری شایسته را تولید و در این دوره از جشنواره شرکت دهیم تا به این واسطه رضایتمندی این عزیز سفر کرده را نیز کسب کنیم. به شخصه در ایامی که او با وجود تشدید بیماری دغدغه مند و دلسوز پیگیر امور جشنواره بودند را شاهد بودم و حضور گروه ما در این جشنواره با وجود همه کمی و کاستی هایی که می تواند داشته باشد تنها به جهت پاسداشت زحمات این هنرمند فقید در طول دوران کار حرفه‌ای  و دوران کوتاه مسئولیتش بر این جشنواره است.

شخصاً در جریان تلاش‌های ایشان برای آنکه جشنواره ای متفاوت داشته باشیم بودم و او ایده‌های خوب و بکری برای تبدیل شدن این جشنواره به رویدادی متفاوت از ادوار گذشته داشت اما به هر حال متأسفانه عمرش کفاف نداد و افرادی که در ستاد برگزاری و دبیرخانه جشنواره جایگزین او شدند و راهش را ادامه دادند نیز انصافاً از همه تجارب و نیروی خود برای رسیدن به این ایده‌آل‌ها  استفاده کردند اما با وجود همه این تلاش‌های بی‌وقفه میان ذهنیت و باور این دوستان با آنچه که گلزار محمدی به آن می‌اندیشید تفاوت زیادی وجود دارد که بخشی از این کمی و کاستی‌ها به مسائل مختلف از جمله امور اعتباری و مالی جشنواره نیز مربوط می‌شود و چه بسا با وجود خود گلزار محمدی نیز این جشنواره دچار این کمبودها می‌شد. به هر حال باید از تلاش و کوشش دوستان در دبرخانه و ستاد اجرایی این جشنواره کمال تشکر را داشت که در این شرایط نه چندان مساعد ناشی از شیوع کرونا، جشنواره را به مرحله برگزاری رساندند.

تکنیک عروسکی شما در اجرای این نمایش چیست؟

تلفیقی است؛ هم از بازیگر استفاده کرده‌ام و هم از عروسک، طراحی صحنه، نور و مدیا و استفاده از آن‌ها نیز به عهده خودم بوده است.از تکنیک سایه نیز استفاده کرده‌ام و تمام تلاش خود را کرده‌ام تا با استفاده از تکنیک‌های مختلف نمایشی جذاب برای مخاطب تولید کنم. من در زمان کاری 30 دقیقه ای این نمایش 13 صحنه دارم و تصور می کنم با این سرعت بالای تعویض صحنه‌ها جای درنگی برای تماشاگر قائل نشوم تا مگر ارتباط  مخاطب حتی لحظه‌ای با روایت نمایش قطع شود.

از همان ابتدا و با توجه به ضبط تصویری نمایش ها برای پخش از طریق فضای مجازی در طراحی میرانسن ها شرایط لنز دوربین را مورد نظر قرار دادم تا مخاطب بعدها که شاهد اجرای این نمایش خواهد بود با هر وسیله ای از تلفن همراه و تبلت گرفته تا سیستم رایانه خانگی و محل کار بتواند روایت نمایش را به خوبی درک کند که به این منظور با وجود آنکه معمولاً آثار نمایشی من بی‌کلام است اما در این نمایش از عنصر راوی برای ارتباط بیشتر با مخاطب استفاده کردم.

نظر شما در مورد این شکل از برگزاری جشنواره یعنی نمایش کلیه آثار از طریق فضای مجازی چیست؟

به هر حال جشنواره "تهران - مبارک" هم همچون جشنواره "تئاتر فجر" یک برند جهانی است و این امکان وجود داشت که همچون جشنواره "تئاتر فجر" بخشی از سالن‌های نمایشی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی درگیر اجرای زنده آثار شوند. با این وجود اما باید نگرش مثبت به این تمهید مسئولان برگزاری داشت چون در صورت اجرای زنده نهایت دو اجرا در جشنواره به ما داده می‌شد آن هم با معدودی تماشاگر اما در نمایش از طریق مجازی تعداد بیشتری تماشاگر در نقاط مختلف کشور قادر به تماشای دسترنج فعالان نمایش عروسکی خواهند بود. به هر حال امیدوارم که حمایت های ستاد برگزاری جشنواره و اداره کل هنرهای نمایشی همچنان بعد از برگزاری جشنواره نیز تداوم داشته باشد و زمینه و بستر برای اجرای عموم  آثار شرکت کننده و یا حداقل آثار برتر این دوره از جشنواره در سراسر کشور فراهم شود چرا که اجرای این آثار در یک بازه زمانی گسترده، خود بزرگترین مبلغ جشنواره "مبارک" در فاصله زمانی میان دو دوره برگزاری آن است.

باید به این نکته اشاره کنم که کمک هزینه‌های دریافتی گروه‌ها برای حضور در این جشنواره چندان مساعد نیست هر چند مبالغی است که در بندهای مالی فراخوان به آن اشاره شده است اما ابتدا باید دید که تاریخ انتشار فراخوان چه زمانی است و چقدر فاصله از زمان انتشار فراخوان تا برگزاری جشنواره افتاده است و آیا مبالغ تعیین شده در حداقل 14 ماه قبل می تواند کفاف هزینه های یک نمایش عروسکی با وجود گرانی مواد و متریال و سایر مسائل را بدهد؟! در نتیجه اعتقاد دارم که مسئولان برگزاری می‌توانند با فراهم آوردن بستر منسب اجرای عموم آثار این دوره از جشنواره پس از برگزاری این رویداد، تا حدودی زیادی به اقتصاد گروه‌های شرکت‌کننده در این جشنواره نیز کمک کنند.

اشاره کردید به استفاده طیف وسیع مخاطب از اجراهای این دوره از جشنواره در فضای مجازی. به نظر شما چه ساز و کاری موجب استقبال حداکثری  و تماشای آثار نمایشی از طریق سامانه‌های پخش آثار به ویژه سامانه تلویزیون تئاتر ایران می‌شود؟

تبلیغات تنها راهکار این مسئله است. تبلیغات در سطح وسیع هم به شکل محیطی، هم از طریق رادیو و تلویزیون و .... جشنواره در حال برگزاری است اما شما کوچکترین تبلیغ محیطی را در سطح شهر شاهد نیستیم. در شرایطی که رسانه ملی چندان در زمینه تولید برنامه کوشا نیست، این امکان وجود داشت تا از طریق پوشش این جشنواره، بینندگان تلویزیون و شنوندگان رادیو را بیش از پیش با این جشنواره آشنا کند که در عمل چنین اتفاقی را شاهد نبودیم.

حتی ستاد مبارزه با کرونا هم می‌توانست از این جشنواره و ظرفیت‌های آن در جهت فرهنگسازی به منظور مقابله با کرونا بهره برداری کند و با حمایت از آثار شرکت کننده در این جشنواره، خانواده‌ها را ترغیب کند تا در خانه بمانند و به جای حضور در معابر و خیابان‌ها غالباً برای تفریح و سرگرمی فرزندانشان، آنها را تشویق به تماشای آثار این دوره از جشنواره کنند، اما آیا چنین اتفاقی افتاد؟ تصور می‌کنم که این جشنواره ظرفیت‌های مغفول مانده بیشماری داشت که جای کار بیشتری به منظور رایزنی و تعامل و همکاری سایر نهادهای فرهنگی و هنری با ستاد برگزاری آن را فراهم می‌کرد. به هر حال شیوه جدید عرضه آثار کمی نامتعارف است و نیاز به تبلیغ بیشتری دارد تا مردم به تماشای نمایش از طریق فضای مجازی عادت کنند.

گفتگو از سجاد دبیریان