آئین‌های کهن ایرانی در حال فراموشی‌اند

محمد حسن زاده هنرمند خراسانی تئاتر سال‌ها است که در این حوزه فعالیت جدی و موثری دارد. او با نمایش آئینی چهارشنبه سوری در برنامه روز ملی هنرهای نمایشی حضور دارد.او در گفت وگو با ایران تئاتر درباره اهمیت برگزار چنین برنامه‌ایی و ویژگی‌های نمایش‌های آئینی گفت: متاسفانه آنچه از سنت‌ها باقی مانده در حد تعریف است و به شیوه انتقال سینه به سینه به سایرین است.همین آئین چهارشنبه سوری فقط در حد پریدن از روی آتش و گفتن جمله زردی من از تو و سرخی تو از من در حال حاضر تعریف می‌شود.در حالی که تعاریف بسیار گسترده‌تری دارد و برای به نمایش درآوردن این آئین کهن ایرانی مدت‌ها تحقیق و پژوهش انجام دادیم. چهار شنبه سوری دارای سه مرحله منطبق بر سنت‌های ایرانی است.در اصل این مراسم جوان‌ها به بیرون شهر و روستا می‌رفتند و هیزم جمع می‌کردند و در هفت نقطه که در فرهنگ ایرانی نماد 7 مرحله عرفان است آتش می‌افروختند.بعد از خاتمه مراسم خاکستر آتش را به آب روان می‌سپردند،که نمادی از بین رفتن تمام بدی‌هایی است که در طول یکسال وجود داشته است.در این مراسم شعر خوانی هم با مضمون بیرون رفتن شیطان و بلاها و آمدن نور و نیکبختی هم وجود داشته است.در مرحله بعد جوان‌ها وارد منزل بزرگ روستا و یا شهر می‌شدند و نمادهای تنگ دستی و شور چشمی شامل ذغال،نمک و سکه را درون کوزه ای می‌ریختند و کوزه را از خانه بیرون پرتاب می‌کردند.کاری که باعث دور شدن بدی‌ها از خانه می‌شد.

وی با اشاره به از بین رفتن چنین مراسم‌هایی در روزگار فعلی تاکید کرد:متاسفانه به دلیل شتابی که در زندگی‌ها وجود دارد و رشد تکنولوژی نسبت به این آئین‌های اصیل ایرانی بی‌تفاوت شده‌ایم.

این کارگردان درباره شرایط فیلمبرداری از نمایش چهارشنبه سوری و نمایش به صورت آنلاین در تلویزیون تئاتر ایران تصریح کرد:شیوه کاری ما مستند گونه است و بازیگرانی در این کار حضور دارند که تجربه اجرای این آئین را دارند و به نظرم برگزاری چنین مراسم‌هایی از سوی اداره کل هنرهای نمایشی باعث حفظ و اعتلای آئین‌های مهجور مانده و اصیل ایرانی می‌شود و از فراموش شدنشان جلوگیری می‌کند.به نظرم این آثار به عنوان یک سند با ارزش ماندگار خواهد ماند و برای نسل‌های بعد به عنوان یک منبع خوب تحقیقی در دسترس هستند.

گفتنی است ۱۰ مستند مربوط به آیین‌های نمایشی نوروزی اقوام ایرانی از ۳ تا ۷ فروردین هر روز ساعت ۱۴ در دو پلتفرم روبیکا و تلویزیون تئاتر ایران عرضه شده و قابل مشاهده بود.