حمایت از هنر با قوانین متناسب با توسعه هنر انجام می شود
افزایش اعتبار و فضاهای هنری متناسب توسعه انسانی هنر نیست

به گزارش ایران تئاتر نشست «تجلی آرمان های انقلاب اسلامی از منظر هنرهای اسلامی و صنایع خلاق» با حضور سید مجتبی حسینی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سعید احمدی زاویه و مینا صدری و به دبیر مهران هوشیار 24 فروردین در دانشگاه سوره برگزار شد.

کشور ما میراث دار 10 درصد از مواریث فرهنگی است
در ابتدای این نشست سید مجتبی حسینی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: کشور ما حدود یک درصد از خاک و یک درصد از جمعیت جهان را دارد اما میراث دار 10 درصد از مواریث فرهنگی است. با توجه به ترکیب جمعیتی قرون گذشته می توان دریافت که چه پشتکاری سبب شده چنین سهم ثمینی از آثار فرهنگی و هنری برای امروز به یادگار بماند. فرهنگ و هنر یکی از صفاتی است که کشور ما را در جهان با آن می شناسند، و درهر گوشه و هر دوره تاریخی کشور ما مملو از آثار فراوان بوده و هست.

در 40 سال گذشته
در زمینه هنر در 40 سال گذشته کشور ما از جنبه هایی رشد و پیشرفت چشمگیری داشته است اما متاسفانه به دلیل اینکه عمدتا در زمینه هنر مباحث بیشتر به صورت بیان کلیات و کیفیت مورد توجه بوده است و پیمایش جدی در حوزه هنر انجام نشده است، گاهی اوقات موضوع دچار کژتابی هایی می شود و آمار و اطلاعاتی که از پهنه هنر لازم است تا بر اساس آن برنامه ریزی و شرایط هنر تمهید شود، فراهم نشده است.
یکی از اقداماتی که از حدود سه سال پیش در معاونت هنری، مورد توجه قرار گرفت استخراج آمار و اطلاعاتی بود که روشن کند هنر در چه شرایطی قرار دارد و چه ویژگی هایی دارد و پراکنش علاقه مندان هنر از در مناطق جغرافیایی و گروههای مختلف چگونه است. در سه سال گذشته بخشی از این اطلاعات کنار هم قرار گرفت تا بتواند تاحدودی تصویری نزدیک به واقعیت از هنر ارائه کند و بر اساس آن شرایط متناسب با ویژگی ها و ضرورت های هنر طراحی شود.
حسینی با ارائه آماری از شرایط هنر گفت: در حالی که در ابتدای انقلاب اسلامی تعداد دانشگاهها و مراکز آموزش عالی هنر در کشور کمتر از 10 مرکز بوده، امروز به بیش از 250 مرکز افزایش یافته با توجه به اینکه جمعیت کشور در این مدت حدود دو و نیم برابر شده است. در سال 1367 5630 نفر در دانشگاههای هنر تحصیل می کردند که این آمار در سال 1397 به 296 هزار و 110 نفر رسیده است. در سال 1367 تعداد آموزشگاههای آزاد هنری کمتر از 700 آموزشگاه بوده و در سال 1397 به شش هزار آموزشگاه رسیده است و امروز 6328 آموزشگاه آزاد هنری در کشور وجود دارد.
در 40 سال گذشته حدود یک و نیم میلیون نفر فارغ التحصیل هنر از دانشگاهها هستند که از بین آنها حدود 470هزار نفر فارغ التحصیل گرافیک هستند.
بابر مرکز آمار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 1385 حدود 1300 نمایشگاه هنرهای تجسمی برگزار شده که این تعداد در سال 1397 به 4257 نمایشگاه در سال رسیده است. در سال 1385، سه هزار عنوان نمایش و 600 کنسرت موسیقی در کشور اجرا شده و در سال 1397 تعداد 7198 عنوان نمایش روی صحنه رفته و 5618 کنسرت اجرا شده است. نسبت فارغ التحصیلان هنر در کشور ما به کل فارغ التحصیلان دانشگاهها حدود 8 درصد است در حالی که این نسبت در کشورهایی مانند هلند، سوئد، فرانسه و آلمان کمتر است.
مجموع منابع انسانی هنر غیر از برنامه هایی مانند اجرای موسیقی، نمایش و برگزاری نمایشگاه، موجب افزایش تعداد جشنواره ها شده است که گاهی جشنواره ها نقش مهمی در معرفی هنرمندان بویژه هنرمندان جوان داشته اند و گاهی تعدد و تکثر آنها به آسیبی به عنوان جشنواره زدگی تبدیل شده است. در سال 1397 تعداد جشنواره های هنری(تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و مد و لباس) 448 جشنواره و در سال 1398 تعداد 364 جشنواره بوده است.
سالن های هنری و امکانات نیز در این سال ها افزایش یافته و امروز حدود 1400 موسسه هنری تک منظوره، بیش از 550 نگارخانه، بیش از 750 گروه تئاتر و 1050 سالن تئاتر وجود دارد.

همچنان نقدهایی به اعتبار و بودجه هنر مطرح می شود که نقد درستی است
معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اعتبار هنر گفت: در کنار ثروت ارزشمند توسعه انسانی و برنامه ها و رویدادهای هنری اما همچنان نقدهایی به اعتبار و بودجه هنر مطرح می شود که نقد درستی است از این منظر که اعتبار هنر به سیاق سال های قبل که خانواده هنر به این گستردگی نبود، افزایش یافته اما این افزایش در تناسب با گستره تاثیرگذاری و منابع انسانی هنر نبوده است. وقتی منابع انسانی هنر افزایش یافته، منابع اعتباری که باید بر موضوعات هنر تقسیم می شده، کاهش ارزشمندی داشته است.
در حوزه فرهنگ و هنر، گردشگری و تربیت بدنی 2 تا 5/2 درصد بودجه کشور تامین شده و از این مبلغ اعتبار 22 درصد در اختیار فرهنگ و هنر است که از میزان بودجه فرهنگ و هنر حدود یک سوم به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعلق می گیرد. در واقع اعتبار و بودجه حوزه هنر(تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و مد و لباس) کمتر از یک صدم درصد اعتبارات عمومی کشور است. بنابراین زمانی که با یک خانواده گسترده در هنر روبه رو هستیم، این اعتبار عدد نارسایی است.
اقتصاد هنر از حوزه هایی است که در سال های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اقتصاد هنر با توجه به نیاز به سرمایه کمتر نسبت به بسیاری از حوزه های دیگر، بازگشت سرمایه در دوره کوتاه و ارزش افزوده فراوان یکی از اقتصادهای نزدیک به اقتصاد مقاومتی است که در شرایطی مانند امروز می تواند استراتژی قابل توجهی باشد و باید به موضوع هنر از این منظر توجه کرد.
بسیاری از نیازهای هنر در قالب های تدوین یافته ارائه نشده است و هنرمندان نیز در این سال ها بیشتر به آموزش هنر پرداخته اند و راههای دیگر اقتصاد هنر کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
حمایت از هنر اتفاق نخواهد افتاد مگر قوانین متناسبی درباره توسعه هنر، فعالیت های هنری و صنایع وابسته به آن تدوین شود. ما در هنر با فقدان قوانین مناسب مواجه هستیم. به عنوان مثال هنرمندان در زمینه عرضه آثار باید قوانین روشنی برای مالبات داشته باشند و مالیات ارزش افزوده در عرصه هنر نیازمند بازنگری است و قوانینی برای بیمه بیکاری و پوشش بیمه ای آثار هنری نیازاست.

بیش از صد تحلیل متفاوت از خلاقیت می‌توانیم در آراء دیگران پیدا کنیم

در ادامه این نشست نیز، سید سعید احمدی زاویه در ابتدای سخنان خود از حضرت امام خمینی (ره) یاد کرد و گفت: حضرت آیت الله خمینی باعث شدند  امروزه ما با آرامش به حیات خود ادامه دهیم و همواره آن چیزی که به آن افتخار می‌کنیم، مربوط به همین تاریخ است که مرهون اعمال خلاقانه است.
وی در باره تنگناهای خلاقیت در عرصه هنرهای سنتی افزود: خلاقیت پدیده‌ای بسیار ارزشمند است که در خیلی موارد خلاقیت همان نوآوری تلقی می‌شود در حالی که این دو مفهوم متفاوت است، ما در واقع بیش از صد تحلیل متفاوت از خلاقیت می‌توانیم در آراء دیگران پیدا کنیم. به عنوان نمونه فرانکن در کتاب انگیزه انسانی  سه دلیل  انگیزه افراد برای خلاقیت را بیان‌کرده است که نیاز به تحرک جدید، نیاز به انفعال ایده‌ها و نیاز به حل مشکلات دارد.
احمدی زاویه در ادامه به نقش هنرمندان در خلاقیت اشاره کرد و گفت: اگر ما بخواهیم نقش هنرمندان را بررسی کنیم، رسانه سطح هنری و فرهنگی ما را نشان نمی‌دهد ولیکن اصلأ  قابل استناد نیست؛ مقصر وضع موجود هم وزارت ارشاد نیست بلکه مشکلی است که به‌خاطر عدم توجه و عدم خلاقیت به وجود آمده است به همین منظور پیتر برگر،  بیش از صد تحلیل در مورد خلاقیت بیان کرده که شامل فرآیند حساس شدن به مشکلات و کمبودها جستجوی راه حل، ایجاد حدس و آزمایش و موارد دیگر که قابل تأمل می‌شود.
وی به تعریف خیال و تخیل پرداخت و افزود: گریگوری‌کوری می‌گوید ما یک خیال داریم یک تخلیل، هنرمندان باید کار کنند تا بتوانند تخیلات خود را بروز دهند ما خیال می‌کنیم که داریم کار موسیقی، تئاتر یا هر هنری انجام می‌دهیم اما این‌چنین نیست  چرا که  ذوق و خلاقیت‌ها کاهش پیدا کرده و در آخر باید گفت: صنایع دستی، معرف مناسبی برای نمایش خلاقیت بالا و کم هستند.
احمدی زاویه اذعان کرد: ما خلاقیت را در بین هنرمندان کشتیم  و این وضعیت مناسب نیست یکی از دلایلش گماردن کسانی بود که در سیستم مدیریتی حضور داشتند که نه تنها خلاق نبودند بلکه کارنامه مناسبی هم ارائه نداند و ما باید در فرهنگمان، میل به دانستن را پرورش دهیم.

زنان نقش موثر و فعالی در تاریخ هنر داشته‌اند
مینا صدری به عنوان آخرین سخنران این نشست در خصوص نقش بانوان نگارگر و آرمان‌های انقلاب اسلامی گفت: نگارگری به عنوان یکی از هنرهای اصیل ایرانی که مصور کننده‌های رویدادهای اجتماعی و مذهبی و واقعیت‌ها بوده است، برخی از آثار به جا مانده و مکاتب نشان می‌دهد که زنان نقش موثر و فعالی در تاریخ هنر داشته‌اند و نقطه نظرهای قابل تأملی به‌دست می‌آوریم که در دوره انقلاب اسلامی نیز اتفاق افتاده است.
وی با بیان این‌که اسم هنرمندان زن نگارگر از قرن ۱۰ یعنی دوره صفویه ثبت شده است افزود: در دوره انقلاب اسلامی با راه یافتگی به نمایشگاه‌های تخصصی مشاهده می‌شود که بیش از ۳۰۰ بانوان نگارگر داریم و ما  قبل از انقلاب  موضوعاتی که به شهادت و پاسداری بپردازد را نداشتیم.