یادداشت بهرام صادقی مزیدی بر نمایشنامه «گیسو»
وقتی بافت کهنه را نو میسازی و با تقدیر ناشناخته رودررو میشوی
ایران تئاتر: نمایشنامه «گیسو» نوشته بهرام صادقی مزیدی و یک ملودرام بومی مربوط به استان فارس و موضوع آن درباره زنان ایل خمسه است. «گیسو» را سال ۱۴۰۰ انتشارات نمایش در ۱۰۰۰ نسخه چاپ کرده است. ویراستاری این نمایشنامه را هم شیرین رضاییان برعهده داشته است. یادداشتی که در پی می خوانید، در مورد فضا و چگونگی روایت این نمایشنامه توسط مولف این اثر، بهرام صادقی مزیدی نوشته شده است.
پرداختن به نمایشنامههایی با فضای عشایری و بومی شاید در بین نمایشنامهنویسان امروزی چندان پرطرفدار نباشد یا طرفداری نداشته باشد. نویسنده برای نوشتن در این فضا، نیاز به یک شناخت تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دارد تا بهراحتی بتواند شخصیتهایی خلق کند که مخاطب امروزی به آن روی خوشی نشان دهد. شخصیتهای این گونه نمایشنامهها به قاعده از دل آدمهای ساده و خوشباور و صادق ایلیاتی بیرون میآیند.
نمایشنامه گیسو، پرداختی از یک جامعه ایلیاتی در دهههای پیشین این مرز و بوم است. زنان این جوامع فقط در محدوده ناوسیع سیاه چادرهای خود میگنجند و همه چیزشان متعلق به تصمیمات از پیش تعیین شده ریش و گیس سفیدان ایل و طایفه است. در این نمایشنامه، گیسو خود را از این همه این محدودهای تعیین شده خارج میکند. درس میخواند، برای خود عشق میآفریند، مرزهای ایدههای کهنه را میشکند و زبان خارجی یاد میگیرد و در بساط اداری روزگار خویش رخنه میکند تا مسیری باشد برای دیگر دختران ایل که نگاهشان در پشتِ پُشتههای داخل سیاهچادر پنهان شده است.
گیسو روایت زنان ایل خمسه فارس است که نهانخانه دل دختران ایل را آشکار مینماید. ترس روبهرو شدن با تقدیر ناشناخته را از خود به دور ساخته و برای آینده خود و فرزندان ایل طرح و نقشهای در ذهن دارد. او با رفتارش، انگیزه و افکارش را آشکار میکند و در برابر تمام مقاومتهای جامعه آن روز خود میایستد و بافت کهنه را نو میکند و تمام ناملایمات را با همراهی عاشقی که سینهچاکاش میباشد، به جان میخرد تا آموزش و سواد را در جامعهاش با کمک آموزش و پرورش عشایر که نوپاست، احیا کند.
گیسو یکتنه در برابر تمام تعیین شدههای روزگار خود میخروشد و اولین نفری که از اندیشه او به مخاطره میافتد پدرش میباشد که هنوز فکر میکند با مقام کلانتری در طایفه برای خود جایگاهی به دست میآورد.
گیسو حرکتی است برای زنان و دختران ایل، به سمت آگاهیهای روز و انتخاب راهی که آیندهای روشن را برای دختران ایل رقم میزند.