نگاهی به حمایت های اداره کل هنرهای نمایشی در سال 99 (بخش نخست)
عبور از سال بحران با حمایت از تئاتر استان ها
ایران تئاتر – سید رضا حسینی: بخشی از حمایت مالی اداره کل هنرهای نمایشی در سال ۱۳۹۹ از تئاتر کشور به حمایت از فعالیتهنرهای های نمایشی در استانهای مختلف ایران اختصاص داشت. این حمایت خود بخشهای مجزایی را در بر میگیرد که در مطلب پیش رو هر کدام از آنها همراه با اعداد و ارقام دقیق مربوطه مورد تشریح قرار خواهد گرفت.
به تازگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای اجرای سیاستهای شفافسازی و دسترسی آزاد به اطلاعات گزارش حمایت های مستقیم اداره کل هنرهای نمایشی در سال ۱۳۹۹ خورشیدی را در قالب سرفصل های مستقل منتشر کرده است. از میان این سرفصلها حداقل سه مورد از آنها به طور ویژه به حمایت از فعالیتهای نمایشی در استانها و تولید نمایش در مناطق گوناگون کشور اختصاص یافته است و در برخی دیگر از سرفصلها نیز میتوان این موضوع و موارد مشابه با آن نظیر اعطای کمک هزینه برای تولید نمایش در استانهای مختلف کشور و حمایت از آثار حاضر در جشنوارههای گوناگون را مشاهده کرد. بر همین اساس در سلسله مطالبی که به مرور زمان در ایران تئاتر منتشر خواهد شد به محتوای موجود در این سرفصلها خواهیم پرداخت و اطلاعات مربوط به حمایت از فعالیتهای نمایشی در استانهای ایران را به تفکیک موضوع بررسی می کنیم.
گفتنی است این گزارش شامل حمایت های مستقیم اداره کل هنرهای نمایشی می شود در حالی که طی سال گذشته حمایت های دیگری از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در قالب سامانه کارا ، سامانه تحفه و صندوق اعتباری هنر صورت گرفته است .
قادر آشنا در بدو قبول مدیریت اداره کل هنرهای نمایشی از میان یازده محور رئوس برنامه های اعلامی خود در دو سرفصل توجه ویژه ای به تئاتر استان ها کرد ، که شامل همکاری بیش از پیش با اداراتکل فرهنگوارشاد اسلامی در جهت کاستن مشکلات موجود در حوزه تئاتر استانها ، توجه جدی به تثبیت جایگاه و نقش انجمن هنرهای نمایشی استانها در گسترش تئاتر می شد. با تمام دشواری های سال بحران کرونا با مروری بر عملکرد این اداره کل به نظر می رسد در پیشبرد این اهداف گام های محکمی برداشته شده که بخشی از آن در تخصیص بودجه های حمایتی دیده می شود.
در گام نخست به طور ویژه بر سرفصل حمایت از فعالیتهای نمایشی در استانها متمرکز خواهیم شد؛ این سرفصل خود سه شاخه مجزای حمایت از پرتالهای استانی، حمایت از جشنوارههای استانی و حمایت از شعب انجمن هنرهای نمایشی استانها را در بر میگیرد. در ادامه این مطلب هر کدام از این سه شاخه و بودجه تخصیص یافته به آنها به طور کامل همراه با اعداد و ارقام مربوطه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
حمایت از شعب انجمن هنرهای نمایشی استانی
در بحث حمایت از فعالیتهای نمایشی در استانها بخشی از حمایتهای صورت گرفته توسط اداره کل هنرهای نمایشی از تئاتر استانها در قالب حمایت از شعب انجمن هنرهای نمایشی استانها تعریف شده است. در این شاخه شاهد تقسیم مساوی بودجه میان استانهای کشور هستیم؛ به این معنی که تمام شعب انجمن هنرهای نمایشی در استانهای کشور در سال گذشته رقم یکسانی را به عنوان بودجه دریافت کردهاند که برابر با مبلغ ۱۱۰ میلیون ریال بوده است. البته در این میان یک استثناء وجود دارد؛ به این ترتیب که انجمن هنرهای نمایشی قشم برخلاف سایر استانها و مناطق کشور مبلغ ۳۰ میلیون ریال به عنوان حمایت از انجمن هنرهای نمایشی دریافت کرده است. در مجموع بودجه اختصاص داده شده توسط اداره کل هنرهای نمایشی برای حمایت از شعب انجمن هنرهای نمایشی در استانها طی سال ۱۳۹۹ خورشیدی رقم ۳ میلیارد و ۶۶۰ میلیون ریال بوده است.
پیش از پرداختن به بودجه هر استان باید به این نکته اشاره شود که در بحث حمایت اداره کل هنرهای نمایشی از فعالیتهای نمایشی در استانها علاوه بر ۳۱ استان رسمی کشور سه منطقه قشم، جنوب کرمان و منطقه آزاد اروند به عنوان مناطق مجزا شناخته شدهاند و بودجه جداگانهای در اختیار انجمن هنرهای نمایشی این مناطق قرار گرفته است. در واقع در طول بحث حمایت از فعالیتهای نمایشی در استانها، که در این مطلب به آن اشاره خواهد شد، به نوعی با ۳۴ استان مجزا مواجه هستیم که هر کدام در سال ۱۳۹۹ بودجه مختص به خود را دریافت کردهاند. به این ترتیب در مطلب پیش رو سه منطقه قشم، جنوب کرمان و منطقه آزاد اروند نیز جزو استانهای کشور محسوب شدهاند.
جشنوارههای تئاتر استانی
در کشور ما هر سال جشنواره های شایانی در حوزه هنرهای نمایشی در استانهای مختلف کشور برگزار میشود که مسلما برگزاری آنها هزینههای مشخص و قابل اعتنایی در بر دارد که باید به نحوی تامین گردد. برگزاری جشنواره های استانی از جمله مهمترین جشنواره های راهبردی تئاتر کشور است که بصورت سالانه برگزار می شود . اداره کل هنرهای نمایشی در سال ۱۳۹۹ خورشیدی مبلغ ۴ میلیارد و ۵۴۰ میلیون ریال را به حمایت از جشنوارههای تئاتر استانی اختصاص داد که این بودجه میان انجمن هنرهای نمایشی استانهای مختلف کشور توزیع شد.
کمترین مبلغ اختصاص داده شده در این زمینه رقم ۴۰ میلیون ریال بود که به انجمن هنرهای نمایشی اصفهان تعلق گرفت. بیشترین بودجه اختصاص داده شده به حمایت از جشنوارههای تئاتر استانی نیز رقم ۳۰۰ میلیون ریال بود که به انجمن هنرهای نمایشی تهران اختصاص یافت. با توجه به تعداد جشنوارههای تئاتر برگزار شده در استان تهران، به خصوص پایخت، طی سال گذشته میتوان بیشتر بودن بودجه این استان در شاخه حمایت از جشنوارههای تئاتر استانی نسبت به سایر استانها را قابل توجیه دانست.
در طول سال ۱۳۹۹ خورشیدی بنا به دلایل مختلف، که شیوع ویروس کرونا یکی از آنها بود، جشنواره های استانی تئاتر در چهار استان کشور یعنی البرز، ایلام، قم و کرمان جشنواره تئاتر استانی برگزار نشد. به همین دلیل بودجهای نیز برای حمایت از جشنواره تئاتر استانی این مناطق به انجمن هنرهای نمایشی استانهای یاد شده به منظور برگزاری جشنواره تعلق نگرفت.
رایجترین مبلغی که به عنوان حمایت از برگزاری جشنوارههای استانی به انجمن هنرهای نمایشی استانهای مختلف کشور اختصاص یافت رقم ۱۵۰ میلیون ریال بود که به ۲۸ استان کشور اختصاص یافت. این استانها عبارت بودند از: اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، بوشهر، جنوب کرمان، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خوزستان، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، قشم، کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویر احمد، گلستان، گیلان، لرستان، مازندران، مرکزی، منطقه آزاد اروند، هرمزگان، همدان و یزد.
پرتالهای استانی
به طور کلی در سال ۱۳۹۹ خورشیدی مبلغی معادل یک میلیارد و چهارصد میلیون ریال صرف حمایت از پرتالهای استانی کشور شده که بودجه هر استان در اختیار انجمن هنرهای نمایشی همان استان قرار گرفته است.
بر اساس اطلاعات موجود کمترین رقم اختصاص داده شده به استانها در شاخه حمایت از پرتالهای استانی مبلغ ۲۰ میلیون ریال بوده که در اختیار انجمن هنرهای نمایشی قشم قرار گرفته است. در سوی دیگر بیشترین بودجه این شاخه نیز رقم ۵۰ میلیون ریال محاسبه شده است که شش استان آذربایجان غربی، بوشهر، خوزستان، فارس، مازندران و همدان موفق به دریافت آن شدهاند.
اما رایجترین بودجه در نظر گرفته شده برای انجمن هنرهای نمایشی استانها در شاخه حمایت از پرتالهای استانی مبلغ ۴۰ میلیون ریال بوده که در اختیار ۲۷ استان کشور قرار گرفته است. این استانها عبارتند از: اصفهان، اردبیل، البرز، ایلام، آذربایجان شرقی، تهران، جنوب کرمان، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، قزوین، قم، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویر احمد، گلستان، گیلان، لرستان، مرکزی، منطقه آزاد اروند، هرمزگان و یزد.
نکتهای که در این بخش از مطلب میتوان به آن اشاره کرد این است که بودجه استان تهران در شاخه حمایت از پرتالهای استانی مشابه با اکثر استانهای کشور یعنی مبلغ ۴۰ میلیون ریال بوده است. در واقع نام این استان در ردیف استانهای دریافت کننده بودجه حداکثری یعنی رقم ۵۰ میلیون ریال قرار ندارد.
گفتنی است انجمن هنرهای نمایشی هراستان براساس اختیارات خود و به صلاحدید در هزینه کرد این بودجه اقدام کرده اند.
فعالیتهای نمایشی در استانها
همان گونه که در طول متن پیش رو به آن اشاره شد فرایند حمایت از فعالیتهای نمایشی در استانها در قالب سه شاخه مجزای حمایت از پرتالهای استانی، حمایت از جشنوارههای استانی و حمایت از شعب انجمن هنرهای نمایشی استانها تعریف شد.
از میان سه شاخه یاد شده بیشترین رقم بودجه به حمایت از برگزاری جشنوارههای استانی تعلق گرفت که مبلغ ۴ میلیارد و ۵۴۰ میلیون ریال بود. کمترین رقم بودجه نیز مبلغ ۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال بود که به حمایت از پرتالهای استانی اختصاص یافت. در میان این دو شاخه حمایت از شعب انجمن هنرهای نمایشی استانها به عنوان شاخه سوم قرار داشت که رقم کلی بودجه اختصاص یافته به آن مبلغ ۳ میلیارد و ۶۶۰ میلیون ریال بود.
در مجموع رقم ۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال به حمایت از فعالیتهای نمایشی در استانهای کشور اختصاص یافت که در واقع حاصل جمع بودجه تعلق گرفته به سه شاخه یاد شده است. علاوه بر مواردی که به آن اشاره شد بخش دیگری از حمایت اداره کل هنرهای نمایشی از فعالیتهای نمایشی در استانها طی سال ۱۳۹۹ خورشیدی به حمایت از تولیدات نمایشی صحنهای و خیابانی و همچنین حمایت از آثار نمایشی حاضر در رویدادهای مهمی نظیر جشنواره تئاتر فجر اختصاص داشت. در واقع بخش دیگر حمایت از فعالیتهای نمایشی استانها را میتوان در قالب حمایت از اجراها تعریف کرد؛ به این بخش از حمایتها و اعداد و ارقام مربوط به آنها در گزارشهای بعدی که به زودی در ایران تئاتر منتشر خواهد شد، پرداخته می شود.
پیش از آن بد نیست در دو بخش پایانی این مطلب به بودجه اختصاص یافته به حمایت از فعالیتهای پژوهشی و انتشاراتی در سال ۱۳۹۹ و همچنین حمایت از تاسیس و فعالیت پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران در همین سال اشاره شود.
حمایت از فعالیتهای پژوهشی و انتشاراتی
انتشار کتاب و محتواهای گوناگون مرتبط با تئاتر نظیر مجلات، مقالات، نمایشنامهها و سایر موارد مشابه از جمله فرصتهای مغتنمی است که میتوان به کمک آن علاقهمندان هنرهای نمایشی در استانهای مختلف کشور را بیش از پیش با جنبههای مختلف تئاتر، به ویژه جنبههای علمی و تئوری آن، آشنا کرد. بر این اساس منطقی است که بخشی از هزینهها به چنین مواردی اختصاص یابد و برای انجام این کار بودجه مناسبی در نظر گرفته شود. ضمن انکه با تقویت نهضت نمایشنامه نویسی ایرانی در سراسر کشور در سال 1400 به یقین در سال جاری حمایت های بیشتری از این بخش خواهد شد.
در سال ۱۳۹۹ خورشیدی مبلغ ۸ میلیارد و ۵۹۵ میلیون و ۴۵۴ هزار و ۸۹۳ ریال به حمایت از فعالیتهای پژوهشی و انتشاراتی اختصاص یافت که به طور کل چهار شاخه متفاوت و مجزا را در بر میگرفت.
در میان این چهار شاخه بیشترین رقم بودجه به حمایت از تالیف، انتشار و توزیع ماهنامه نمایش اختصاص یافت. به بیان دقیقتر برای تالیف، توزیع و انتشار دوازده عنوان از این ماهنامه یعنی شمارههای ۲۴۷ تا ۲۵۹ در طول سال گذشته مبلغ ۴ میلیارد و ۲۲۴ میلیون و ۸۱۳ هزار و ۲۹۸ ریال صرف شد.
پس از این شاخه بیشترین رقم بودجه برای حمایت از فعالیتهای پژوهشی و انتشاراتی در سال ۱۳۹۹ خورشیدی رقم ۱ میلیارد و ۷۹۸ میلیون ریال بود که به حمایت از خلق و انتشار نمایشنامه در قالب پروژه قلم روشن ۲ تعلق گرفت. در این پروژه دوازده عنوان نمایشنامه به کمک مبلغ یاد شده امکان انتشار یافت.
در شاخه بعدی این بخش حمایت از تالیف، ترجمه و انتشار کتابهای تخصصی مرتبط با هنرهای نمایشی قرار داشت که رقم بودجه تخصیص یافته به آن مبلغ ۱ میلیارد و ۶۹۹ میلیون و ۵۲ هزار و ۳۰۸ ریال بود. به کمک این مبلغ ۸ عنوان کتاب در سال گذشته امکان انتشار یافت.
کمترین رقم بودجه در بخش حمایت از فعالیتهای پژوهشی و انتشاراتی نیز به حمایت از تالیف، انتشار و توزیع فصلنامه علمی – پژوهشی تئاتر اختصاص داشت که مبلغ آن ۸۷۳ میلیون و ۵۸۹ هزار و ۲۸۷ ریال بود. به کمک این مبلغ چهار عنوان از فصلنامه تئاتر یعنی شمارههای ۸۰ تا ۸۳ این فصلنامه تالیف، منتشر و توزیع گردید.
راه اندازی تلویزیون تئاتر ایران
در ماههای پایانی سال ۱۳۹۹ خورشیدی سامانه عرضه محتوای ویدیویی هنرهای نمایشی که با نام تلویزیون تئاتر ایران شناخته میشود شروع به کار کرد. این پلتفرم امکانات برابری را برای عرض اندام هنرمندان تئاتر در تمام استانهای کشور فراهم میکند و از همین رو میتواند در پیشرفت هنرهای نمایشی در استانها و تامین عدالت فرهنگی در حوزه هنرهای نمایشی نقش قابل اعتنایی ایفا نماید.
برای راهاندازی و فعالیت این پلتفرم مجازی در مجموع مبلغی معادل ۲ میلیارد و ۱۳۲ میلیون و ۹۸۶ هزار و ۱۱۷ ریال هزینه شد که خود سه شاخه مجزا را در بر میگیرد.
در میان این سه شاخه بیشترین رقم بودجه به طراحی و توسعه نرمافزاری پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران اختصاص یافت که مبلغ ۱ میلیارد و ۵۳۸ میلیون و ۹۰۰ هزار ریال محاسبه شده است. این شاخه خود به سه فاز تقسیم میشود که فاز نخست آن عرضه محتواهای رایگان بود. فاز دوم نیز به پوشش سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر و هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک اختصاص داشت و فاز سوم عرضه فیلم تئاترها در این پلتفرم مجازی را در بر میگرفت.
کمترین رقم بودجه اختصاص داده شده در میان این سه شاخه به هزینههای تامین زیرساخت این پلتفرم نظیر تهیه فضای ابری و موارد مشابه با آن اختصاص داشت که مبلغ ۱۱۵ میلیون و ۷۴ هزار و ۶۱۷ ریال محاسبه شده است. در میان این دو شاخه هزینههای نیروی انسانی سامانه اعم از حقوقی و محتوایی به عنوان شاخه سوم قرار داشت که رقم بودجه اختصاص یافته به آن مبلغ ۴۷۹ میلیون و ۱۱ هزار و ۵۰۰ ریال بود.
در بخش بعدی گزارش حمایت های اداره کل هنرهای نمایشی در سال ۱۳۹۹ برای حمایت از تئاتر استانها، که به زودی در ایران تئاتر منتشر می شود به حمایتهای صورت گرفته از اجراها در استانهای مختلف کشور خواهیم پرداخت.