مرجعیت باید به رسانه برگردد

به گزارش ایران تئاتر به نقل از روابط عمومی رادیو نمایش، هفتمین قسمت از برنامه "پرانتز باز" با موضوع از رسانه تا سینما، به تهیه‌کنندگی و سردبیری مارال دوستی، از رادیو نمایش پخش شد. این قسمت به مناسبت 17 مرداد روز خبرنگار به موضوع «از رسانه تا سینما» پرداخت. اجرای این برنامه را نیما رئیسی بر عهده داشت و فرانک آرتا روزنامه‌نگار، علیرضا بهرامی شاعر و خبرنگار، نغمه دانش آشتیانی روزنامه‌نگار و مریم نراقی روزنامه‌نگار کارشناسان «پرانتز باز» بودند که به صورت حضوری در محوطه باغ فردوس درباره موضوع برنامه با بهروز بهزادی، پژمان جمشیدی و چهرزاد بهار به گفتگو نشستند.

 در ابتدا کارشناسان برنامه ضمن گرامی‌داشت روز خبرنگار از خبرنگاران از دست رفته در دو سال اخیر یاد کردند و آرزوی روز‌هایی سربلند را برای خبرنگاران داشتند.

ارتباط رسانه و هنر

علیرضا بهرامی شاعر و روزنامه‌نگار، با نام بردن از مجلات تخصصی فیلم در گذشته از جمله مجله فیلم، هفته نامه سینما،تصویر، دنیای تصویر و... به این نکته اشاره کرد که سینما در ابتدا هدف دانش‌افزایی در جامعه داشته و بعد قصه وارد آن شده است. خیلی از اهالی سینما ابتدا منتقد یا روزنامه‌نگار بوده‌اند. چون این افراد مولف محسوب می‌شوند بیشتر کسانی که از رسانه وارد سینما شده‌اند، کارگردانی را انتخاب کرده‌اند.

در ادامه دانش با اشاره به اینکه رسانه سرویس‌های مختلفی دارد اشاره کرد که ما در حوزه فرهنگی با تخصص سینما کار می‌کنیم. برای مردم حوزه سینما و تلویزیون بسیار مهم است و اخبار این حوزه پربازدیدتر از بخش‌های دیگر است. خیلی از افراد هم با سودای ورود به سینما وارد این حوزه شده‌اند.

در این بخش پژمان جمشیدی در گفتگویی تلفنی مهمان برنامه رادیویی «پرانتز باز» بود.

پژمان جمشیدی:
از ابتدا می‌دانستم راه سختی در پیش دارم
در این گفتگو مریم نراقی ضمن اشاره به این که در حوزه سینما بسیار شایع هست که کسانی از حوزه‌های فرهنگی و مرتبط وارد سینما می‌شوند و پژمان جمشیدی از یک حوزه غیر مرتبط ورود کرده گفت: بازیگری برای جمشیدی یک تجربه گذرا نبود ورود به این عرصه برایش جدی بود. از ابتدا هجمه زیادی علیه او بود. اما جمشیدی با تکلیف روشن ایستاد و الان جزو یک بازیگران موفق سینمای ایران است.
رییسی هم در ادامه از جمشیدی خواست درباره این راه و هجمه مخالفت‌ها بگوید.
جمشیدی: تجربه من در این سال‌ها و در دو حرفه توام با شهرت و ثروت این است که هر موفقیتی تبعات و سختی‌هایی دارد. یکی از این سختی‌ها گارد‌هایی بود که وجود داشت. من از روزی که تصمیم گرفتم در این حرفه بمانم هنر برایم جایگاه ویژه‌ای داشت و تصمیم گرفتم‌شان آن را حفظ کنم. و چون از قبل به سختی‌هایش فکر کرده بودم راحت‌تر از آن عبور کردم. بهترین جواب به منتقدین این است که در زمین، روی صحنه یا در قاب تلویزیون و سینما خودت را ثابت کنی. اگر بتوانی در کارت موفق باشی منتقدان منصف تغییر موضع می‌دهند. فوتبال و هنر مخاطب مردمی دارد و نیازی به حرص خوردن ندارد. مردم تکلیف را روشن می‌کنند.
رییسی: خبرنگاران به نیکی از شما یاد می‌کنند و معتقدند موج مثبت می‌دهید و مثل خیلی‌ها که به نحو شایسته پاسخگوی خبرنگاران نیستند، نیستید.
دانش: از تجربه خودم در ارتباط با شما بگویم که هرگاه من تماس گرفتم و نتوانستید پاسخ بدهید، پیامی دادید و ارتباط بعدی را مشخص کردید. دوست دارم از زبان شما بشنوم که دوست دارید خبرنگاران با شما چه رفتاری داشته باشند؟
جمشیدی: بعضی اوقات آدم رویش نمی‌شود پاسخ بدهد و حتی نمی‌تواند مستقیم این را بگوید. گاهی برای من هم این اتفاق افتاده است.
این رابطه متقابل است اگر رسانه‌ها نباشند کار‌های ما دیده نمی‌شوند. اما من سعی کردم همیشه این تعامل را داشته باشم. در آستانه ۴۵ سالگی شهرت و دیده شدن برایم اهمیت ندارد. بلکه صرفا می‌خواهم احترام خبرنگاران را داشته باشم و خاطره بدی از من نداشته باشد. اگر این اتفاق در جایی افتاده من عذر خواهی می‌کنم.
رییسی: الان سر چه کاری هستید؟
جمشیدی، ضمن تبریک روز خبرنگار گفت: مشغول بازی در فیلم سینمایی علفزار به کارگردانی کاظم دانشی و تهیه‌کنندگی بهرام رادان هستم. تا آخر سال احتمالا زیر خاکی را برای نوروز داشته باشم و از اواسط مهر درگیر ساخت این سریال خواهم بود.
در ادامه برنامه نیما رییسی با خواندن پیام‌های مردمی از کارشناسان برنامه خواست درباره تجربه گفتگو با هنرمندانی که مردم از آن‌ها نام برده‌اند توضیح بدهند.
آرتا: چندین گفتگو با مسعود کیمیایی داشته‌ام و سینمای ایشان را دوست دارم. خصوصیت آقای کیمیایی این است که با جوان‌ها کار می‌کند.
دانش درباره گفتگو با پوران درخشنده گفت ایشان بسیار مهربانند و پاسخ می‌دهند. حتی اگر نخواهند گفتگو کنند دلایلشان را می‌گویند. گفتگوی تحلیلی با ایشان بسیار خوب است.
نراقی: نیما رییسی را سخت می‌شود پیدا کرد برای گفتگو و معمولا تلفنش خاموش است.
دانش: نرگس آبیار را از مانی می‌شناسم که نویسنده کتاب بودند. ایشان بسیار خوش اخلاق هستند. و چون خاستگاه‌شان ادبیات است و فیلمنامه‌هایشان هم معمولا اقتباسی است گفتگوهی تحلیل با ایشان چالشی و عمیق است.
آرتا با اشاره به اینکه رشته گفتگو در مطبوعات بسیار مهم و پرچالش است و نیاز به روانشناسی دارد درباره گفتگو با ابراهیم حاتمی‌کیا گفت: گفتگو با حاتمی کیا بسیار سخت است مخصوصا اگر بخواهد پر چالش باشد. حاتمی کیا قبل از هرچیزی با ید مطمئن باشد که نشریه یا خبرنگاری که قرار است با او گفتگو کند را می‌شناسد. او حریف می‌طلبد و باید دلایل متقن داشته باشی برای سوالات و انتقادات. اما وقتی وارد گفتگو می‌شوی و آرام آرام وارد فضای ذهنی او می‌شوی گفتگو خوب پیش می‌رود.
در این بخش بهروز بهزادی پیشکسوت عرصه مطبوعات در گفتگویی تلفنی مهمان برنامه رادیویی «پرانتز باز» بود.

بهزادی:
باید مرجعیت به رسانه برگردد
حرفه ما روزنامه‌نگاری است و این بخشی از رسانه است. در طول زمان رسانه‌ها زیاد شده‌اند. شما تصور کنید در یک جزیره گیر افتاده‌اید. غذا یا خبر کدام برایتان مهم است؟ در آن لحظه شما نگران خانواده‌تان هستید و اینکه اطلاع‌رسانی کنید که کجا هستید. پس رسانه مهم است حتی مهم‌تر از خوراک.
رییسی: حالا که روزنامه‌ها شکل‌شان تغییر کرده آیا تنشی به روزنامه‌نگاری و مطبوعات وارد شده است؟
الان اینترنت را در مقابل چاپخانه داریم. اینترنت نقش چاپخانه را دارد. قدیم روزنامه‌ها برای چاپ به چاپخانه می‌رفت اما حالا تولید‌کننده همان صفحات را آماده می‌کند و می‌گذارد روی اینترنت برای دیده شدن. مشکل ما در مطبوعات از روزنامه کاغذی تا سایت و... این است که روزنامه و سایت مرجعیت خودش را از دست داده است. خودسانسوری اهالی مطبوعات باعث شده خوانندگان آن کم شود. مثلا رادیو وظیفه‌اش را نسبت به تلویزیون بهتر انجام می‌دهد، پس عده‌ای رادیو گوش می‌دهند.
نراقی: دکتر بهزادی به حق از معدود پیشکسوتان روزنامه‌نگاری هستند که قلم شیوایی دارند و در تربیت شاگردانی مثل بنده بسیار کوشش کردند. من روزنامه‌نگاری را دو دهه پیش با ایشان در روزنامه اعتماد آغاز کردم. ایشان ایده‌های خلاق و سواد حرفه‌ای دارند و توانستند روزنامه اعتماد را به برندی تبدیل کنند که دومین روزنامه حرفه‌ای کشور است.
بهزادی: هرکس روزنامه‌نگار می‌شود عاشق این کار می‌شود. اگر عشق نباشد محصول نهایی چیزی است که خواننده به دنبالش نمی‌رود. باید عاشق باشی و هنرمند. رادیو تلویزیون روزنامه و ... را بنگاه اقتصادی می‌بینم که باید درآمد خودشان را کسب کنند پس مشتری باید راضی باشد تا چرخ این‌ها بچرخد.
در ادامه برنامه مریم نراقی ضمن انتقاد از منابع ناموثق و فیک‌نیوز‌ها گفت: پیش‌تر هنرمندان به سراغ روزنامه نگاران می‌رفتند و اخبار کار‌هایشان را به آن‌ها می‌دادند؛ اما با بروز و ظهور فضای مجازی که حسنش سرعت نشر اخبار است فیک‌نیوز‌ها رشد کردند که آسیب جدی‌ای برای رسانه است.
فرانک آرتا هم با شاره به پدیده‌ای به نام فعال رسانه‌ای گفت: اشخاصی با این عنوان اطراف هنرمندان را گرفته‌اند و به عنوان واسطه بین هنرمندان و رسانه‌ها بین آن‌ها فاصله ایجاد کرده‌اند.
در ادامه علیرضا بهرامی با اشاره به مقوله فروش اطلاعات گفت: روزنامه در ابتدا قبلا امری تجملاتی بود و مخصوص ثروتمندان. بعد‌ها با قیمت کم در دسترس عامه مردم هم قرار گرفت. چون این روزنامه‌ها ارزان بودند و با دو رنگ سیاه و زرد منتشر می‌شدند به اخبار زرد معروف شدند.
در ادامه برنامه نغمه دانش گفت: پیشنهاد من به عنوان متخصص رسانه این است که هنرمندان باید مراقب بروز و ظهور رسانه‌ای باشند. در جهان چهره‌های مطرح یک تیم یا فردی به نام مدیر برنامه دارند که برای او تعیین می‌کند کجا برود و در کدام برنامه حضور پیدا کند و... و مواجه او با رسانه را تعیین می‌کند. این کار حیات این سلبریتی را در آینده تعیین می‌کند. بهرام رادان از ابتدا یک مدیر برنامه داشتند که تا امروز هم در کنار او هست و این باعث شده درصد خطا و حاشیه او را کم باشد. او افزود: رسانه‌های جدید باعث آزادی بیان شده‌اند. سواد رسانه‌ای افراد جامعه باید بالا برود. مردم باید منابع درست و غلط را بشناسند. اگر سلبریتی‌ها هم نوع بروزشان را یاد بگیرند، آسیب‌ها کمتر خواهد شد.
در این بخش چهرزاد بهار دختر محمد تقی بهار شاعر و روزنامه‌نگار روی خط تلفن مهمان برنامه رادیویی «پرانتز باز» بود.

چهرزاد بهار:
عشق به وطن و آزادی برای پدرم مهم بود
بهار: خوشحالم در این برنامه هستم و از این‌که سابقه خبرنگاری و روحیه بهار از من می‌پرسید. حدودا بعد از دوران مشروطیت در سال 1291 زمانی که بهار ۱۸ ساله بود در روزنامه خراسان می‌نوشت. او بعد‌ها روزنامه نوبهار را راه انداخت. در آن زمان اوضاع در خراسان آشفته بود. او خیلی جوان بود اما مبارزه علیه ظلم را دوست داشت. در آن زمان روس‌ها و انگلیس‌ها فشار زیادی روی رسانه‌ها داشتند و روزنامه‌ها با فشار روس‌ها توقیف می‌شد؛ اما بهار روحیه جنگنده‌ای داشت. عشق به وطن و آزادی برای بهار اهمیت داشت. بعد از توقیف روزنامه نوبهار، انجمن دانشکده تاسیس شد که بزرگان فرهنگ و ادب آنجا جمع شدند و پدر مجله دانشکده را راه انداخت. اما دانشکده هم به دلیل مشکلات مالی بعد از یکسال بسته شد. کتابی هم درباره این مجله نوشته شده است.

بهرامی: به عنون یک روزنامه‌نگار چند نسل بعد از استاد بهار آیا او در آن زمان زیاد نشریه می‌خواند؟

بهار: بله خیلی زیاد. من ۱۴ ساله بودم که پدر را از دست دادم. اما در خانه ما همیشه روزنامه بود. عصر‌ها دوستان پدرم که سردبیران روزنامه‌ها بودند برای ما روزنامه‌هایشان را می‌فرستادند. اما در دوران رضا خان انتشار روزنامه‌ها مدام توقیف می‌شد. در سال ۱۳۱۲آن‌ها شب عید نوروز پدر را به زندان انداختند و از آنجا به تبعید اصفهان فرستادند.

بهرامی: بهار یکی از سرآمدان چهره‌های ادبی ما بوده. آیا ایشان به روزنامه‌نگاری عشق می‌ورزیدند یا روزنامه‌نگاری وسیله‌ای بوده برای رسیدن به اهداف سیاسی‌اش؟

بهار: هر دو برایش مهم بود. او عاشق روزنامه‌نگاری بود و برایش اهمیت داشت. اما به خاطر مبارزاتش سال‌ها جلوی نشریات او را گرفتند تا اینکه رضا خان از ایران رفت. او دوباره روزنامه نوبهار را راه انداخت. او مجموعه یک‌ساله‌ای از روزنامه‌اش را داشت که من به موزه بهار در باغ نگارستان اهدا کردم.

پدر روز‌هایی از عمرش را در ییلاق می‌گذراند. آنجا عصر‌ها برایش روزنامه اطلاعات می‌آمد. آن زمان جنگ کره و امریکا بود. او هرشب به من می‌گفت بیا برایم ماجرا‌های جنگ کره را بخوان و همان موقع آخرین قصیده‌اش به نام جغد جنگ را نوشت.

در ادامه برنامه کارشناسان برنامه درباره این موضوع که آیا منتقد باید مصونیت و آزادی بیان داشته باشد یا نه با هم به بحث و گفتگو پرداختند.

علیرضا بهرامی در این باره گفت: با گسترش رسانه‌های ارتباطی نقد‌های زورگیرانه و سفارشی منتشر می‌شود. فرهنگ نقد‌پذیری در جامعه ما کم است. آرتا هم در ادامه گفت: منتقد باید مصونیت داشته باشد برای نقد نوشتن. آزادی بیان و اطلاع‌رسانی باید وجود باشد.

نغمه دانش و مریم نراقی ضمن تایید این صحبت‌ها گفتند در انتشار اخبار و نقد باید دقت شود که حقوق کسی زیر پا گذاشته نشود. آزادی بیان بسیار گسترده است. متقد باید از نقد حرفه‌ای مصون باشد. اما نباید حقوق افراد را زیر پا بگذارد.

در ادامه برنامه حمید فراهانی راد به عنوان کسی که با محمدرضا گلزار گفتگو کرده روی خط برنامه آمد و گفت: ایشان بسیار باهوش و بامعرفت است. من هر روز درباره ازدواج آقای گلزار تماس دارم و دوستدارانش پیگیر این قضیه هستند. گلزار طرفدارانش را بسیار دوست دارد اما دوست ندارد درباره زندگی خصوصی‌اش صحبتی بکند.

این برنامه با یادی از ارشا اقدسی و آیدین الفت به پایان رسید.

«پرانتزباز» به تهیه‌کنندگی و سردبیری مارال دوستی و با حضور منتقدان، روزنامه نگاران، خبرنگاران و هنرمندان، هر جمعه ساعت ۲۱ از گروه برنامه‌های مستند و ترکیبی_نمایشی رادیو نمایش و به‌صورت زنده از موزه سینما بر روی آنتن رادیو نمایش می‌رود.