گفت و گو با سعید اسدی در آغاز نمایشگاه تولید محتوا و مطالعات و پژوهش معاونت هنری :
تلاش برای جبران فقر تاریخ‌نگاری
ایران تئاتر: هفته پیش نمایشگاه کارنامه معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه تولید محتوا و مطالعات و پژوهش از سال ۱۳۹۶ تاکنون با ارائه ۳۲۳ عنوان کتاب افتتاح شد. اداره کل هنرهای نمایشی در تولید و انتشار این آثار سهم قابل توجهی دارد . این نمایشگاه از امروز به مدت سه روز در تالار وحدت برای بازدید علاقمندان برپاست.
برنامه ریزی و تولید و اجرای فرایند چاپ کتاب‌ها های بخش فعالیت های اداره کل هنرهای نمایشی در نمایشگاه را دفتر آموزش، پژوهش و انتشارات نمایش برعهده داشته است. در میان عناوین تازه‌منتشرشده در سال 1400که در این نمایشگاه عرضه شدند می‌توان به کتاب‌های تئاتر عروسکی از نظریه تا عمل؛پنی فرانسیس ( پوپک عظیم‌پور)، راهنمای عملی بازی دهندگی عروسک؛ مروین میلار ( سلما محسنی)، درباره تئاتر عروسکی ( نوشته هنریک یورکفسکی ترجمه زهره بهروزی‌نیا)، داش آکل، دژهفتواد، متتی(باقر سروش، میلاد حسینی، رضا گشتاسب)، تئاتر کودک و نوجوان، تجربه‌ها، دیدگاه‌ها... (کیقباد یزدانی )، شصت و یک (نمایشنامه‌های رادیویی)؛ شهرام گیل‌آبادی، تئاتر و ظرفیت های بخش غیردولتی( مهرداد رایانی مخصوص)، حلیمه، رقص پ و ... اشاره کرد.
به همین بهانه در گفت و گوی پیش رو با سعید اسدی مدیر دفتر آموزش، پژوهش و انتشارات نمایش پیرامون عملکرد این مجموعه در یک سال اخیر گفت و گو کرده ایم :
آثار منتشر شده توسط انتشارت نمایش که محل مراجعه بسیاری هم هستند و در گذشته چاپ شده‌اند، ممکن است در حال حاضر در دسترس دانشجویان و هنرجویان قرار نداشته باشند و به نوعی نایاب محسوب شوند.از طرفی انتشارات نمایش انتشارات مرجع در حوزه تئاتر محسوب می‌شود. برای چاپ دوباره این‌گونه آثار برنامه ریزی شده است؟
یکی از چیز‌هایی که شاید ویژگی محسوب شود، این بود که کارهایی که در انتشارات نمایش پیش‌تر چاپ شده معمولاً تجدیدچاپ نمی‌شد، چه نمایشنامه و چه متون نظری! در یک برنامه‌ریزی مدون کتاب‌هایی را که درخواست بیشتری دارند و ضرورت بیشتری برای چاپ دوباره‌شان وجود دارد، در برنامه‌مان گذاشتیم و با توجه به مقدورات آنها را تجدید چاپ کردیم؛ با توجه به این‌که در این دوره تولید و چاپ کتاب به خاطر قیمت کاغذ بسیار دشوار شده و رصد بازار نشر این روز‌ها نشان می‌دهد کتابخوانی در حداقل ممکن است و تیراژ‌ها نمی‌تواند کفاف مخارج و هزینه چاپ کتاب را بدهد ولی با این وجود به خاطر هدف و رسالتی که داریم این موارد را دسته‌بندی کردیم و به زودی دو کتاب نظری که قبلاً پرمخاطب بوده، تجدید چاپ می‌شود. در ادامه برنامه تا جایی که امکان داشته باشد ، این ایده وجود دارد که بتوانیم هم متون مهمی را در حوزه نظری و هم نمایشنامه‌های قابل اعتنایی را تجدیدچاپ کنیم.
چاپ آثار نمایشنامه‌نویسان برتر جهان چه رتبه‌ای در اولویت‌بندی شما در دفتر دارد؟
از معرفی نمایشنامه نویسان جهان هم غافل نیستیم. ناشران اصولا روی این نمایشنامه نویسان کار می‌کنند و ما هدف را روی نمایشنامه‌های اورجینال و تازه ایرانی قرار دادیم ولی در جستجوی متونی هستیم که نمایشنامه‌نویسان دیگر نوشته‌اند ولی در پروسه‌های ما قرار نمی‌گیرند. با نویسندگان حرفه‌ای ایرانی در تماس هستیم و از آنها خواسته‌ایم چنانچه نمایشنامه قابل انتشار دارند که می‌تواند تاثیرگذار باشد، آن را در اختیار ما بگذارند تا چاپ کنیم. به زودی از یکی از نویسندگان خیلی خوب یک نمایشنامه به صورت مستقل و جدای از این پروژه چاپ می‌شود. این اتفاق در روند کاری ما در چاپ کتاب نمایشنامه وجود دارد. در حوزه نظری هم همین کار را انجام می‌دهیم. در حوزه تالیف و ترجمه هم آثار خوبی داریم که تا پایان سال در نوبت چاپ هستند و فکر می‌کنم کارنامه خوبی از انتشارات نمایش شاهد باشیم.
در حوزه کتاب‌های نظری چه اقداماتی انجام شده است؟
در این حوزه، دو عنوان کتابی که قرار است تجدید چاپ شود در حوزه کودک و نوجوان است؛ «کارگردانی تئاتر کودک و نوجوان» نوشته هلنا روزنبرگ و «تئاتر برای بچه‌ها» نوشته دیوید وود. ما استراتژی جهت‌مندی در حوزه نظری اجرا کردیم. امسال یک کتاب بسیار مهم درباره دراماتولوژی ترجمه شده، این اثر کتابی فوق العاده بالغ بر 800 صفحه است و فرهنگ جامعی از درام در کشور‌های مختلف دنیا است که آن را در دستور چاپ داریم. جدای از این در حوزه‌های نظری دیگر هم این کار را انجام می‌دهیم. این کار‌ها را به نام متفرقه می‌شناسیم ولی در استراتژی جهت‌مند محور کار خود را بر تاریخ گذاشتیم. باید بگویم ما با فقر تاریخ‌نگاری روبه‌رو هستیم. در این باره فرایندی از قبل شروع شده، مثلاً در ارائه نوعی از تاریخ شفاهی به شکل مصاحبه با هنرمندان برجسته کتابی با عنوان کلی ماندگاران صحنه که دو مورد آن منتشر شده؛ آقای غریب پور و مرحوم پرویز پورحسینی و دو کتاب در حال کار است که یکی آماده چاپ است و به دلیل رعایت شگفتانگی آن، عنوانش را بیان نمی‌کنم. این اثر به احتمال زیاد تا ماه آینده منتشر می‌شود.برای 4 کتاب هم در قالب گفتگو حاوی شرح احوال هنرمندان برجسته در حال برنامه‌ریزی و پیگیری امور انتشار هستیم. همچنین تاکید ویژه‌ای روی ایجاد درآمدی بر تاریخ‌نگاری ایران بعد از انقلاب داریم. یکی از خلأ‌های بزرگ این است که آثار مکتوب و مدونی درباره تاریخ‌نگاری تئاتر بعد از انقلاب نداریم یا اگر هم نمونه‌هایی هم موجود است، خیلی محدودند اگرچه درباره تاریخ تئاتر به صورت عمده کار‌های ارزشمندی شده است.
چه برنامه ریزی ای در این حوزه انجام داده‌اید؟
درباره مفهوم تاریخ‌نگاری و باقی کار‌ها یک جریانی را شروع کردیم که هم رویدادی ویژه برای آن اتفاق بیفتد و هم مکتوباتی داشته باشیم؛ منظورم از رویداد این است که نهایتاً به سمینار نمایش ملی درباره تاریخ‌نگاری می‌رسیم که ان‌شاءالله در نیمه دوم سال برگزار می‌شود و مجموعه نوشته‌هایی که به عنوان درآمدی بر تاریخ‌نگاری تئاتر ایران بعد از انقلاب منتشر می‌کنیم، این اثر کتابی است که بودجه مناسبی برای آن دیدیم که بتوانیم آن را تولید کنیم؛ هم در قالب دریافت مقاله در شکل همایشی و هم سفارش مقاله جدی با پژوهشگران درجه یک. علاوه بر آن ما یک شگفتانه خواهیم داشت که دو کتاب مرجع درباره اطلاعات پایه‌ای تاریخی نمایش را امسال منتشر خواهیم کرد. این دو اثر کتاب‌هایی هستند که نیاز ما را برطرف می‌سازند؛ برای تحلیل درباره تاریخ نیاز است پژوهش‌های توصیفی داشته باشیم. سال گذشته به همت جشنواره تئاتر فجر کتاب اطلاعات 37 دوره جشنواره تئاتر فجر را با جزئیات فوق‌العاده منتشر کردیم همراه با یک نمایه بسیار جذاب و پویا که هنرمندان می‌توانند نام خود را آنجا سرچ کنند و تمامی عناوین و نقش‌هایی را که در جشنواره داشتند، ببینند؛ آن نمایه جذاب است و کتاب مرجع خوبی برای مطالعه تحلیلی است یعنی اصطلاحاً تحلیل‌ها و بررسی‌های تفهیمی نیازمند یک مطالعه توصیفی پیشینی دارد که این کتاب و کتاب‌های دیگر که امسال کار می‌کنیم و امیدوارم اولین آن را در تابستان منتشر کنیم، مجموعه‌ای از اطلاعات اجرا‌های تاریخ تئاتر ایران را منتشر می‌کنیم. محور اصلی نشر ما برای امسال و نیز سرمایه‌گذاری اصلی ما روی مسئله تاریخ و چاپ آثاری در این حوزه است البته در کنار آن آثار متنوعی داریم. این را هم اضافه کنم که انتشارات نمایش ویژگی‌ای دارد که مرتبط با فستیوال‌های ملی و بین‌المللی ماست یعنی جشنواره آیینی سنتی که به زودی برگزار می‌شود و جشنواره بین المللی تئاتر فجر، جشنواره کودک و نوجوان، جشنواره مریوان و غیره تولیداتی دارند و معمولاً یکی از وظایف انتشارات نمایش نشر دادن محصولاتی است که این رویداد‌ها به وجود می‌آورند و ما آنها را در کنار سایر منشورات خود خواهیم داشت.
در مورد پژوهش و آموزش چه برنامه‌هایی دارید و چه کارهایی را تا الان انجام داده‌اید؟
بگذارید توضیح کوتاهی بیان کنم، عنوان دفتر سه وجه دارد یعنی پژوهش، آموزش و انتشارات. در حوزه پژوهش هم سفارش دهنده و هم بازتاب دهنده پژوهش هستیم. هدف این است که بتوانیم برای اداره کل هنرهای نمایشی ضرورت‌های پژوهشی را نه تنها در حوزه کار نظری عام بلکه در مورد مسائلی که وجود دارد نقش یک بازوی موثر را داشته باشیم، خرد جمعی را جمع کنیم و نظرات را احصا کنیم. به همین خاطر برای این امر نشست‌هایی داریم که در پایان مرداد اولین نشست امسال را هم برگزار می‌کنیم. علاوه بر این فراخوانی دادیم به نام فراخوان گزارش و پژوهش با این هدف که پژوهش‌های دانشگاهی حتی پژوهش‌های غیردانشگاهی که تولید می‌شود و جامعه و نهاد‌های مرتبط از آن مطلع نمی‌شوند، گزارش آنها را در نشست حضوری و هم در قالب تولید صوت و تصویر از این نشست‌ها و هم به صورت مکتوب در طول سال منتشر کنیم؛ یعنی خلاصه‌ای از پژوهش‌ها را منتشر می‌کنیم و خود را مکلف می‌دانیم و متناسب با موضوع پژوهش‌ها این خلاصه پژوهش‌ها را به نهاد‌ها و سازمان‌های مرتبط می‌رسانیم و هدف‌مان هم این است که بازار پژوهش تئاتر ایران را به حرکت دربیاوریم. متاسفانه یکی از چیز‌هایی که اتفاق می‌افتد این است که تلاش دانشگاهی ما در کتابخانه دانشگاه‌ها محبوس می‌شود. نظراتی وجود دارد که می‌تواند بیرون بیاید و تداوم یابد و یا پایه‌ای برای سفارش‌های بعدی شود. خیلی از سازمان‌ها پژوهشگران و حوزه‌های تخصصی آنها را نمی‌شناسند. این دریچه را باز کردیم و امیدواریم جواب مثبتی بگیریم و تاکنون تعدادی پژوهش به دست ما رسیده و قصد داریم باز فراخوان را تجدید کنیم تا چرخ این رویکرد به حرکت درآید، هر چند تعطیلی دانشگاه‌ها و برگزاری کلاس‌ها به شکل غیرحضوری مزید بر علت شده و کار را همراه کندی کرده است.
کرونا چقدر در این مسیر مشکل‌آفرین بوده است؟
این‌ها همه معضلات عصر کرونا است که ما درگیر آن هستیم. این نکته‌ای است که در حوزه پژوهش و نشست‌های پژوهشی داریم. تا پایان سال 10 نشست پژوهشی طراحی شده که با موضوعات بسیار مهم و جذاب با حضور افراد درجه یک برگزار خواهد شد و همین‌طور از این 10 مورد 4 مورد نشست‌های گزارش پژوهش است که پژوهشگران می‌توانند خلاصه پژوهش‌های انجام شده خود را ارائه دهند یعنی به زبان خودشان باشد. ما این‌ها را هم در نسخه صوتی و تصویری و هم در شکل مکتوب منتشر خواهیم کرد. نکته دیگر در حوزه آموزش است. ما از زمانی که دوره جدید دفتر را داریم، عنوان آموزش اضافه شده است یعنی پیش‌تر نبود. آموزش طیف پراکنده‌ای در اداره کل بود که بخش‌های مختلف آن را انجام می‌دادند. آقای آشنا این عقیده را داشتند که متمرکز شود و ما یک برنامه آموزشی با این توصیف برگزار کردیم که هدف ما همپوشانی یا رقابت یا بازانجام دادن کاری که نهاد‌های آموزشی می‌کنند، نیست؛ یعنی دانشگاه، آموزشگاه و ... در فضای آموزشی که ماموریت آموزشی دارد کار خود را انجام می‌دهند. ما یک نیازسنجی آموزشی کردیم (همانطور که نیازسنجی پژوهشی کردیم که موارد پیش‌گفته احصا شد)، در آنجا که خلأ وجود دارد به‌ویژه آنجا که دسترسی آموزشی کمتر است، هدف این است هم به شکل مجازی که بستر آن امروز به‌خوبی فراهم است و می‌توان عدالت آموزشی ایجاد کرد، هم به شکل حضوری با اعزام استاد به صورت برگزاریی ورک‌شاپ‌ها تلاش کنیم که این کاستی‌های آموزشی تا جایی که ممکن است رفع شود. با همین رویکرد ما یک برنامه آموزشی داریم که منتشر می‌شود.
از چشم‌انداز تازه برنامه دفتر در حوزه نشر گفتید ، کمی بیشتر توضیح می‌دهید؟
وقتی در چشم‌انداز برنامه دفتر خود از حوزه نشر حرف می‌زنیم برای ما چهار وجه اهمیت دارد. علاوه بر کتاب که کار و نقش نمایشی ماست، نشریاتی داریم یعنی فصلنامه تئاتر که فصلنامه‌ای علمی، پژوهشی و تخصصی است و مجله نمایش که این دو بخش منشورات ما محسوب می‌شوند. از دیگرسو و در یک اقدام ضروری، ما وارد حوزه صوت و تصویر می‌شویم یعنی هدف این است فیلم‌های آموزشی –پژوهشی کوتاه که می‌توانند در بستر فضای مجازی از جمله تلویزیون تئاتر ایران و پلت‌فرم‌های دیگر ارائه شوند یا حتی از طریق شبکه‌های اجتماعی به شکل فیلم‌های کوتاه و فایل‌های صوتی این کار انجام شود که تولید تعدادی از این‌ها شروع شده و امیدواریم در این تابستان دستکم 4 فیلم کوتاه را منتشر کنیم و دو پادکست جدی خواهیم داشت که هم بازتاب دهنده توان آموزشی و پژوهشی ماست و هم فیلم‌ها به زبان‌های مختلف زیرنویس می‌شود تا برد فراملی پیدا کند. با توجه به ضرورت ارتباطی که امروز وجود دارد و توجه و علاقه‌ای که به مدیای مبتنی بر صوت و تصویر وجود دارد، از این امر غافل نشدیم. همکاران در بخش‌های دیگر این کار را می‌کنند و ما هم می‌خواهیم همراه آنها این اقدام را انجام دهیم.
و سخن آخر...
توصیه می کنم دوستان اهل نظر از نمایشگاه کارنامه معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه تولید محتوا و مطالعات و پژوهش از سال ۱۳۹۶ تاکنون دیدن کنند .
همچنین لازم می دانم باردیگر یادآوری کنم سایت ما بسیار کاربردی و جذاب طراحی شده است. پورتال ایران تئاتر خوب دیده می‌شود و به سایت ما توجه کمتر می‌شود. در سایت دفتر ما به نشانی(www.namayesh.org) هر کتاب و نشریه‌ای را که منتشر می‌شود، اضافه می‌کنیم و علاقه‌مندان و فعالان عرصه تئاتر به سهولت می‌توانند به آنها دسترسی داشته باشند
