محمود گبرلو: عده‌ای از هنرمندان تحمل نقد را ندارند

فارس: محمود گبرلو رییس انجمن نویسندگان و منتقدان سینمایی در جلسه «نقد نقد تئاتر» گفت: عده‌ای از هنرمندان بی‌حوصله شده‌اند و تحمل یک نظریه را ندارند و یا انتظار دارندنویسندگان و یا منتقدان باب میل آنان بنویسند.
جلسه «نقد نقد تئاتر» در پنجمین روز از هفته جشن تئاتر توسط انجمن نویسندگان و منتقدان در سالن کنفرانس خانه هنرمندان برگزار شد.
در این جلسه که مسئولیت آن را حسین شاکری برعهده داشتندجمعی از اعضای کانون ملی منتقدان، انجمن نویسندگان و منتقدان و چند تن دبیران سرویس های هنری رسانه ها و هنرمندان حاضر بودند.
ابتدای جلسه حمید مظفری، رئیس انجمن بازیگران به آسیب‌شناسی نقد تئاتر پرداخت و بیان داشت: جامعه هنری ما هنوز تاب و تحمل نقد بی‌رحم را ندارد. ما در این 100 سال که مسئله درام مطرح می‌شود و زمینه انقلاب مشروطیت به وجود می‌آید، نقد را آغاز کردیم اما جامعه رشد نکرد. تنها نقد انتقادی داریم و از نقد تشویقی استفاده نکرده‌ایم.
بهزاد فراهانی نیز گفت: نقد علمی را از زمان روی کار آمدن عبدالحسین نوشین می‌شناسم. در دهه 40 شرایط به گونه‌ای بود که تمام اعضای یک گروه تئاتر کار می‌کردند و نقد تئاتر‌ها به اندازه‌ای مقدس بود که گروه‌های تئاتر به تحلیل آن نقد می‌پرداختند.
فراهانی با اشاره به نقد دهه 40 و 50 اظهار داشت: تمام کسانی که در این دوره نقد می‌نوشتند نوعی متعهد به آرمان و اندیشه‌ای بودند. نقدها متعهد بودند.
وی ادامه داد: از جمله کسانی که نقد متعهد می‌نوشت، محمد ابراهیمیان است که الان کسی با وی کاری ندارد و او را نمی‌شناسد.
این کارگردان منتقدان دوره 40 و 50 را به دو دسته تقسیم کرد و اظهار داشت: دسته‌ای بودند که نقد تئاتر را به صورت آوانگارد و مدرنیته می‌نوشتند. گروهی نیز به نقد به صورت فرهنگ ملی نگاه می‌کردند. منتقدی که نقد را می‌نوشت برای فرهنگ مملکت می‌نوشت و ناقد در نقد خود از نرمی و لطافت استفاده می‌کرد و نقد حتی نصیحت نیز می‌نمود و نقد خشن و خشک نداشتیم.
کارگردان نمایش «مفتش» منتقدان امروز را به سه دسته تقسیم کرد و یادآور شد: دوستانی که نقد می‌نویسند به لایه‌ها و شاخه‌های متفاوت تقسیم می‌شوند. یک عده افرادی هستند که حرفه آنها نقدنویسی شده و برای درآمد می‌نویسند. عده‌ای نیز به صورت دولتی و سفارشی نقد تئاتر می‌نویسند که جای تاسف دارد چرا که تئاتر ما هم دولتی است.
وی در ادامه گفت:کسانی هم هستند که برای تئاتر و اندیشه‌ای که دارند، نقد می‌نویسند و اما نقدهای این افراد لبریز از ترس و واهمه و محافظه‌کاری است.
وی در پایان از نقدی که یک منتقد برای نمایش «مفتش» نوشته بود، گله کرد و گفت: این منتقد با دیدن یک بخش کوتاه از نمایش، نقدی نوشته که سراسر توهین است که اگر در این جلسه باشد حتما با او برخورد فیزیکی خواهم کرد .
وی در پایان افزود: تئاتر ما فقیر است و مورد تهاجم قرار گرفته و منتقدان باید تئاتر را خوب نقد کنند.
در ادامه یعقوبی، کارگردان با بیان سوالی گفت: چگونه می‌شود جز موارد محدود تئاتر را نقد کرد وقتی که آن منتقد کار تئاتر نکرده است.
این سوال یعقوبی، جواب‌های متعدد به همراه داشت.
کمال الدین شفیعی، منتقد گفت: نقد در دوره‌ای یک نقد سازنده بود که نقد به همراه تحلیل و بررسی نوشته می‌شد.
وی افزود: متاسفانه در حال حاضر کسانی که از تئاتر سرخورده شده‌اند یا می خواهند خود را مطرح نمایند، نوشتن نقد تئاتر را آغاز می‌کنند.
شفیعی گفت: نقدی که در آن سلیقه و اظهار‌نظر منتقد باشد، نقد نیست. منتقد باید تکنولوژی رنگ و نور در صحنه را بشناسد و به بازی و دکور آگاه باشد. منتقد حتی باید از روان‌شناسی خاصی برخوردار باشد.
این منتقد ایجاد کلاس‌های آموزشی برای منتقدان راهکاری دانست و گفت: در حال حاضر منتقد آفریننده نداریم.
بقال لاله، عضو فرهنگستان هنر که خود را به عنوان نقد خوان معرفی می کرد، بیان داشت: در سال‌های 67 تا 77 نقد تحرک بیشتری داشت.
وی با اشاره به این سخن که «باید همه چیزمان به همه چیزمان بیاید» تصریح کرد: نقد تئاتر ایران می‌تواند با مسئله ترافیک رابطه داشته باشد. جامعه‌ای که شعار «هنر برای هنر» را داشته باشد، مسلما فاصله هنرمند از جامعه را بیشتر می‌کند. هنر ما نیز در محتوا و شکل با مخاطب مشکل دارد.
وی به نگارش نقد اشاره کرد و گفت: در نقد منتقدان، نقد ساختاری به چشم نمی‌خورد، انسان در زمان و مکانی متاثر شده و در همان زمان و مکان اثر را بروز می‌دهد. هنر معنایی فراگیر دارد و هنرمند سرشار از رمزهاست.
وی گفت: هنر تئاتر بیشترین تاثیر‌گذاری را به معنای سمبولیک دارد. سمبولیک و نماد به معنای اعتراض است.
وی گفت: همانطور که هنرمند با عشق و نفرت رو به رو است، منتقد نیز این احساس را دارد.
بقال لاله نقد را به نقد سازنده و غیر سازنده تقسیم کرد و در خاتمه اظهار داشت: تشکل وحشتناکی در هنر نقد به وجود آمده است. نقد علمی بدون اخلاق انسانی نیز در حیطه هنر محال است.
محمود گبرلو، رئیس انجمن نویسندگان و منتقدان سینما در ادامه جلسه با عنوان این مطلب که به جای بیان سابقه نقد، بهتر است وضعیت امروز نقد را بررسی کنیم، گفت: امروزه با کثرت رسانه ،انبوه نویسنده و یادداشتهای متفاوت تحت عنوان نقد رو به رو هستیم. در این وضعیت روزنامه‌نگارانی فعالیت می‌کنند که تئاترشناس نیستند اما نسبت به عموم مردم از اشراف و توجه بیشتری برخوردارند.
گبرلو ادامه داد: الزامی ندارد که روزنامه‌نگار ، کارگردان و یا نویسنده تئاتر باشد. «نگاه»، «یادداشت» و «مقاله» عناوینی هستند که یک روزنامه‌نگار در قالب آن نظر خود را می‌نویسد و ظالمانه است که به آن به عنوان یک نظریه توجه نکنیم.
این منتقد اظهار داشت: در گذشته تئاتر برای عده خاص بود ونقدها نیز توسط افراد خاص نوشته می‌شد اما الان شکل جدیدی به وجود آمده است، مردم عادی تئاتر می‌بینند و روزنامه‌نگاران زیادی نیز در این خصوص نظر می‌دهند. استانداردها در اجرای نمایش به هم خورده است و فضای تئاتر عوض شده ،من فکر می کنم
گبرلو در پایان لازمه نقدنویسی را رعایت صداقت، عدالت و امانتداری دانست.
این جلسه امروز نیز در خانه هنرمندان برگزار میشود .